Συλλογική Λύτρωση ή Συλλογικό Χαρακίρι;

Του Νίκου Ε. Σκουλά, το βράδυ της 11^ης Φλεβάρη 2015

Την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές, συνεδριάζει το Eurogroup σε μια πρώτη προσέγγιση στο  ελληνικό οικονομικό πρόβλημα με τη νεοεκλεγείσα κυβέρνησή μας να παρουσιάζει τις προτάσεις της. Δεν περιμένουμε να προκύψουν τελικά συμπεράσματα ούτε και αποφάσεις, απόψε. Η συνάντηση θα έχει μάλλον διερευνητικό χαρακτήρα.

Οι δύο πλευρές, εμείς και όλοι οι άλλοι (δηλαδή η Γερμανία) θα καταθέσουν, μάλλον μαξιμαλιστικά, τις θέσεις και τα επιχειρήματά τους, πριν αρχίσει η ουσιαστική διαπραγμάτευση σε μια προσπάθεια εξεύρεσης κοινού τόπου – χρυσής τομής. Παρά τις εκατέρωθεν ακραίες «ρητορείες», στόχος και των δύο πλευρών θα είναι να κάνουν όσο το δυνατό λιγότερες παραχωρήσεις.

Ενδεχόμενο ναυάγιο δεν συμφέρει κανέναν. Όλοι έχουν να χάσουν περισσότερα ή λιγότερα. Για μας θα είναι καταστροφικό αλλά και για την Ευρωπαϊκή Ένωση, την Ευρωζώνη και τους πιστωτές μας, μεγάλη ζημιά.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση δημιουργήθηκε για καλό σκοπό που όμως δεν επαληθεύτηκε. Στην πράξη, δεν ολοκληρώθηκε ποτέ. Αντί να γίνει Ομοσπονδιακό Κράτος (όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες) με κοινή οικονομική και εξωτερική πολιτική, παρέμεινε απλά μια Ομοσπονδία Κρατών, μια νομισματική ένωση και ζώνη ελευθέρου εμπορίου, στην οποία οι ισχυρότερες οικονομικά χώρες υποδουλώνουν και εκμεταλλεύονται τις πιο αδύναμες χώρες και τους λαούς τους.

Οι πιστώτριές μας χώρες της Ευρωζώνης που κρατούν στα χέρια τους το μέγιστο μέρος του δημόσιου χρέους μας, σε περίπτωση που πτωχεύσουμε και νομικά (στην ουσία είμαστε ήδη πτωχευμένοι) θα υποστούν τεράστια οικονομική ζημία, την οποία θα κληθούν να καλύψουν οι πολίτες τους και αυτό δεν το αντέχουν – και το ξέρουν καλά. Ένα τέτοιο ενδεχόμενο μπορεί να προκαλέσει το ντόμινο της διάλυσης της Ευρωζώνης η οποία αντιμετωπίζει ήδη προβλήματα αποπληθωρισμού και ανεργίας, ως αποτέλεσμα της εμμονής στην ακραία πολιτική λιτότητας.

Οι Ευρωπαίοι φαίνεται να αρχίζουν να το αντιλαμβάνονται αυτό και υπάρχουν ήδη φωνές εντός της ΕΕ και της Ευρωζώνης που ζητούν αναθεώρηση αυτής της πολιτικής. Αυτό συμβάλλει στη δημιουργία μιας ευνοϊκής συγκυρίας που μπορούμε να αξιοποιήσουμε ως διαπραγματευτικό επιχείρημα. Ένα πρόσθετο στοιχείο είναι η άνοδος των «Ευρωσκεπτικιστών» (Λεπέν, Γκρίλιο, κ.ά.)

Μετά το δίλημμα των διπλών εκλογών του 2012, με πρωτοβουλία των Γερμανών, οι Ευρωπαίοι ανέπτυξαν ένα plan B, για την ελαχιστοποίηση των αρνητικών επιπτώσεων ενδεχόμενου GREXIT (έξοδος από το Ευρώ). Το φημολογούμενο δικό μας Plan B, η προσφυγή στις ΗΠΑ, στη Ρωσία ή και στην Κίνα για δανεισμό, δεν είναι καλή ιδέα γιατί οι χώρες αυτές δεν εμπνέονται από αίσθημα «αλληλεγγύης» αλλά ενεργούν με γνώμονα τα γεωπολιτικά τους συμφέροντα. Δανείζουν στο εθνικό  τους νόμισμα και, μετά την αναπόφευκτη υποτίμηση του δικού μας νέου νομίσματος, θα βρεθούμε σε πολύ χειρότερη κατάσταση.

Εμείς έχουμε λοιπόν να χάσουμε πολλά περισσότερα. Ίσως τα πάντα. Γι’ αυτό, σ’ αυτή την κρίσιμη καμπή της ιστορίας μας που διακυβεύεται η επιβίωσή μας ως έθνος και ως λαός, είναι επείγουσα ανάγκη να ξανασκεφτούμε, με ρεαλισμό και σύνεση, να καταγράψουμε αντικειμενικά τα στοιχεία που συνθέτουν την κατάστασή μας και, με βάση αυτά, να κάνουμε τις επιλογές μας και να καθορίσουμε ψύχραιμα τη στάση μας.

Για την κατάσταση στην οποία περιήλθαμε, φταίνε βέβαια και οι δανειστές μας που μας «διευκόλυναν» χάριν του κακώς εννοούμενου συμφέροντός τους, αλλά φταίμε πρωτίστως εμείς (πολιτικοί, τράπεζες, δημόσια διοίκηση, συνδικαλιστές και πολίτες) γιατί δανειστήκαμε τεράστια ποσά τα οποία κατασπαταλήσαμε, γνωρίζοντας ότι δεν θα μπορέσουμε να τα αποπληρώσουμε.

Αντί δε να ψάξουμε τα αίτια, να κάνουμε διορθωτικές αλλαγές, και να τιμωρήσουμε, πολιτικά ή και ποινικά, αυτούς που δημιούργησαν την κρίση, τιμωρούμε αυτούς που κλήθηκαν να τη διαχειριστούν (συγχωρούμε τον εμπρηστή και τιμωρούμε τον πυροσβέστη).

Ελπίζω να μην επιφυλάξουμε την ίδια τύχη και στη νέα Κυβέρνηση που μόλις εκλέξαμε. Προσπαθούν με ειλικρίνεια και πατριωτικό πάθος. Ξεκίνησαν με μερικά καλά πρώτα βήματα. Το πιο σημαντικό είναι ότι όρθωσαν ανάστημα και βοήθησαν να αποκατασταθεί το εθνικό μας φρόνημα και η εθνική μας υπερηφάνεια. Το είχαμε ανάγκη.

Βέβαια, άπειροι όντες, υποσχέθηκαν υπερβολικά πράγματα για την υλοποίηση των οποίων δεν υπάρχουν και δεν φαίνεται να υπάρξουν χρήματα. Μακάρι να τα βρουν τα χρήματα και να ανταποκριθούν στα εξαγγελθέντα.

Έχω ήδη δηλώσει πως δεν τους ψήφισα. Αλλά είναι η Κυβέρνησή μας που προσπαθεί να βγάλει τη χώρα από την κρίση και το μνημόνιο. Είμαι έτοιμος να βάλω πλάτη και ελπίζω το ίδιο να πράξουν όλοι οι συνΈλληνες. Η κατάσταση είναι τόσο κρίσιμη που κανένα κόμμα μόνο του, έστω και με 70% πλειοψηφία (πολύ λιγότερο με 36%), δεν θα μπορούσε να τη διαχειριστεί με επιτυχία. Χρειάζεται μια εθνική πανστρατιά, όπως κάναμε σε ανάλογες  στιγμές θανάσιμης απειλής της εθνικής μας υπόστασης.

Τα περί κουρέματος ή άλλως πως «απομείωσης τους χρέους» (το ίδιο πράγμα είναι), το δόγμα του «χρωστάω αλλά δεν δίνω λογαριασμό» τα περί εμμονής  στη θέση να ικανοποιηθούν όλα μας τα αιτήματα χωρίς να είμαστε έτοιμοι να προσφέρουμε πειστικές διαβεβαιώσεις πως, μακροπρόθεσμα έστω, θα μπορέσουμε να ανταποκριθούμε στις υποχρεώσεις μας, οδηγούν σε τοίχο, ίσως και στον γκρεμό.

Οι πιστωτές, επ’ ουδενί λόγω, δεν θα δεχτούν να διαγράψουν το χρέος μας. Πρώτον, διότι θα κληθούν να το καλύψουν οι φορολογούμενοι πολίτες τους και αυτό δεν πρόκειται να περάσει από τα Κοινοβούλια των πιστωτριών χωρών. (Γιατί, δηλαδή, θα πρέπει ο φτωχότερος από μας Σλοβάκος ή και ο Λιθουανός να πληρώσει την ασυνέπειά μας. Δεύτερον, γιατί, πέραν της συμπάθειας που εκδηλώνουν οι, κατά τα άλλα, φυσικοί μας σύμμαχοι οι Νοτιοευρωπαίοι,  όχι μόνο δεν συντάσσονται μαζί μας αλλά στέκονται αρνητικά απέναντί μας. Πορτογάλοι, Ισπανοί και Ιρλανδοί που κατάφεραν, με δικές τους προσπάθειες, να βγουν από το μνημόνιό τους, δεν δέχονται να εξαιρεθούν οι ασυνεπείς (εμείς δηλαδή). Τρίτον, φοβούνται ότι τυχόν χαριστικό κούρεμα του χρέους μας, θα προκαλέσει χιονοστιβάδα παρόμοιας απαίτησης από τις άλλες χρεωμένες χώρες.

Φαίνεται να υπάρχουν εναλλακτικές προτάσεις, πιο λογικές και πιο εφικτές όπως επιμήκυνση της περιόδου εξόφλησης και περίοδος χάριτος για παροχή ανάσας, ρύθμιση σε μικρότερες δόσεις και χαμηλά επιτόκια σε συνδυασμό με πραγματική δική μας δέσμευση και σχέδιο για ριζική μείωση της φοροδιαφυγής και διαφθοράς,  μείωση της σπατάλης (και όχι των μισθών και των συντάξεων), αποκάλυψη και αμείλικτο χτύπημα των πάσης μορφής «λιστών» (δηλαδή των «ληστών») και βεβαίως αλλαγή πολιτικής και πέρασμα από τα εξωπραγματικά πρωτογενή πλεονάσματα και τη στυγνή λιτότητα στην ανάπτυξη με τη στήριξη ενός νέου, ελληνικού παραγωγικού μοντέλου.

Ο Τσίπρας, ο Δραγασάκης και ο Σταθάκης προσπαθούν με σοβαρότητα και σύνεση, με μελετημένη διαπραγματευτική στρατηγική αλλά και με σεβασμό προς τους συνομιλητές και τους θεσμούς που εκπροσωπούν. Ας τους στηρίξουμε.
Η λεγόμενη «αριστερή συνιστώσα» ουρανοβατεί εξαγγέλλοντας πράγματα πολλά από τα οποία, προφανώς, δεν μπορούν να υλοποιηθούν.
Ελπίζω να μην προκαλέσει, αθέλητα, κάποιο «ατύχημα» που δεν θα αντέξουμε.
Ο Βαρουφάκης μιλάει πολύ. Συμπεριφέρεται με έπαρση και έχει πάρει σοβαρά τον ρόλο του «εθνικού σούπερ σταρ» εκτοξεύοντας κορώνες εκεί που δεν χρειάζονται και δεν κάνουν καλό. Αναφέρεται στους συνομιλητές του ως «αντιπάλους» και κάποιους τους προσβάλει δημοσίως. Ας τον συμμαζέψει ο Πρωθυπουργός πριν προκαλέσει ζημιά.

Η οικονομική διπλωματία απαιτεί μελετημένη στρατηγική, κόκκινες, αδιαπραγμάτευτες αλλά εφικτές γραμμές αλλά και δευτερεύουσας σημασίας αιτήματα που είμαστε έτοιμοι να παραχωρήσουμε για να κερδίσουμε τα μείζονα με διακριτικότητα, και σεβασμό του συνομιλητή μας. Η διαπραγμάτευση είναι μια διαδικασία από την οποία όλοι πρέπει να βγουν νιώθοντας κερδισμένοι (win/win). Αλλιώς αποτυγχάνει. Κα σ’ αυτή τη διαπραγμάτευση δεν έχουμε περιθώριο να αποτύχουμε.

Και εμείς οι πολίτες, αν και το έχουμε ανάγκη, ας πάψουμε να λειτουργούμε με βάση μόνο το συναίσθημα ικανοποιώντας έτσι το πληγωμένο μας φιλότιμο. Ας πάψουμε να χειροκροτούμε και να πανηγυρίζουμε κάθε φορά που πετάει βεγγαλικά κάποιος «Ελληνάρας» πολιτικός. Ας στηρίξουμε τους ηγέτες που με σύνεση, ρεαλισμό και σοβαρότητα αγωνίζονται για το συμφέρον της πατρίδας και της κοινωνίας. Μόνο ενωμένοι σε μια κοινή εθνική προσπάθεια μπορούμε αποφύγουμε τον γκρεμό, να κερδίζουμε το μέλλον μας και την εθνική μας αξιοπρέπεια.

Ο Περουβιανός νομπελίστας Μάριο Βάργκας Λιόσα μας προειδοποιεί να είμαστε προσεκτικοί για να μη διαπράξουμε «συλλογικό χαρακίρι». Στο χέρι μας είναι να επιλέξουμε τη «συλλογική εθνική λύτρωση».