Αποσπάσματα από το βιβλίο του Νίκου Ε. Σκουλά «ΤΟ ΤΡΙΠΤΥΧΟ ΤΗΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ:
Ηγεσία – Management – Ομαδικότητα»*
«Τίποτε δε συμβαίνει αν δεν ονειρευτούμε πρώτα».
Carl Sandburg
Πριν παρουσιάσω και αναλύσω τις λειτουργίες του μάνατζμεντ (της διοίκησης,
ελληνιστί), είναι καλό να οριστεί τι ακριβώς σημαίνει η λέξη αυτή. Παρ’ ότι
υπάρχουν αρκετοί ορισμοί που διαφέρουν
μεταξύ τους, ανάλογα με τις αντιλήψεις και τις εμπειρίες εκείνων που τις προβάλλουν, όλες σχεδόν
συγκλίνουν προς την ίδια κατεύθυνση.
Σύμφωνα με έναν παραδοσιακό ορισμό, μάνατζμεντ είναι η εφαρμοσμένη επιστήμη
της επίτευξης αποτελεσμάτων με την αξιοποίηση βασικών λειτουργιών, όπως ο
προγραμματισμός, η οργάνωση, η στελέχωση, η διεύθυνση και ο έλεγχος των μέσων
παραγωγής (γη, χρήμα, εφόδια, τεχνολογίες κ.λπ., αλλά προπαντός άνθρωποι).
Συχνά ο ορισμός αναφέρεται στην ομάδα των στελεχών που μετέρχονται αυτές τις
λειτουργίες.
Μια άλλη, παρεμφερής εκδοχή είναι η
τέχνη της επίτευξης σημαντικών αποτελεσμάτων με περιορισμένα μέσα.
Σύμφωνα με το Πανεπιστήμιο της Βόρειας Καρολίνας, μάνατζμεντ είναι η
οργανωτική διαδικασία που περιλαμβάνει στρατηγικό σχεδιασμό, καθορισμό στόχων,
διαχείριση πόρων, αξιοποίηση ανθρώπινου
και χρηματικού κεφαλαίου για την επίτευξη στόχων με μετρήσιμα
αποτελέσματα.
Αν αποδεχτούμε την κεντρική ιδέα αυτών των ορισμών, μπορούμε ίσως να
συμφωνήσουμε ότι το μάνατζμεντ είναι μια δημιουργική όσο και συστηματική
διαδικασία μέσα από την οποία μπορεί να γίνει αποτελεσματική αξιοποίηση των
ανθρώπινων και των άλλων πόρων. Η επιστήμη του μάνατζμεντ, κατά τις τελευταίες
δεκαετίες, έχει εξειδικευτεί σε διάφορους τομείς, όπως οικονομική
διαχείριση, στρατηγικό μάνατζμεντ,
επιχειρησιακό μάνατζμεντ,
διαχείριση χρόνου, διαχείριση κρίσεων
κ.λπ. Καθέναν απ’ αυτούς τους τομείς διαχειρίζονται εξειδικευμένα στελέχη με σπουδές και πείρα.
Σήμερα, η τέχνη του μάνατζμεντ συνδυάζει δημιουργικές, οργανωτικές και
αναλυτικές δεξιότητες για να παραγάγει στοχευμένα αποτελέσματα. Χαρακτηριστικά
των επιτυχημένων μάνατζερ αποτελούν η τεχνική της ανάθεσης αρμοδιοτήτων και
ευθυνών, ο συνετός προγραμματισμός, η οργάνωση, η αποτελεσματική επικοινωνία, η
υποκίνηση του προσωπικού, η προσαρμογή στο επιχειρηματικό και κοινωνικό
περιβάλλον, η καινοτομία και η συνεχής αναζήτηση νέων ιδεών, η δημιουργία
αποτελεσματικών στελεχικών ομάδων και η επίτευξη αποτελεσμάτων, ποσοτικών και
ποιοτικών, που οδηγούν στην ανάπτυξη των επιχειρήσεων και των οργανισμών, αλλά και στην προσωπική
ανάπτυξη των εργαζομένων.
Σύμφωνα με μια πιο πρόσφατη και, κατά τη γνώμη μου, πιο σύγχρονη εκδοχή που
υποστηρίζεται ένθερμα από ειδικούς του εφαρμοσμένου μάνατζμεντ, οι διοικήσεις επιχειρήσεων και
οργανισμών οφείλουν να εστιάσουν την προσοχή τους στη δημιουργία οραμάτων και
στόχων, στη διάχυσή τους και στην καθοδήγηση και υποστήριξη των στελεχών και
των υπαλλήλων τους για την αποτελεσματική υλοποίησή τους. Υποστηρίζουν επίσης
ότι οι ηγεσίες επιχειρήσεων και οργανισμών πρέπει να ενθαρρύνουν την ενεργό
συμμετοχή των στελεχών όχι μόνο στην υλοποίηση αλλά και στη διαμόρφωση των
οραμάτων και των στόχων.
Από τα παραπάνω προκύπτει η ανάγκη να εξετάσουμε κάποιες από τις βασικές
ιδέες που αναφέραμε, οι οποίες αποτελούν
τα θεμέλια πάνω στα οποία βασίζονται οι λειτουργίες του μάνατζμεντ προκειμένου
να οδηγηθούμε σε αποτελέσματα που εκφράζουν
το πνεύμα του οράματος, της αποστολής και των στόχων του οργανισμού.
Όραμα και δράση
Πριν προχωρήσει στη χάραξη
στρατηγικής, η ηγετική ομάδα μιας επιχείρησης ή ενός οργανισμού πρέπει να ξεκαθαρίσει ποιο σκοπό εξυπηρετεί η ύπαρξή
της, ποια είναι η αποστολή της, τι οραματίζεται, ποιες είναι οι αξίες που
διέπουν τη λειτουργία της, ποιοι είναι οι στόχοι και τα προσδοκώμενα
αποτελέσματά της.
Γνωρίζουμε πού θέλουμε να πάμε, αλλά… πώς θα φτάσουμε
εκεί;
Καθορίσαμε λοιπόν την κατεύθυνση την οποία θέλουμε να ακολουθήσουμε,
διατυπώνοντας ξεκάθαρα το όραμα, την
αποστολή και τις αξίες που θέλουμε να υπηρετήσουμε. Κάναμε ενημέρωση και είχαμε
διάδραση και διαβούλευση με τα στελέχη και τους υπαλλήλους μας των οποίων τη
συμμετοχή και δέσμευση έχουμε εξασφαλίσει. Αρκεί αυτό;
Όλα αυτά, αν και απαραίτητες προϋποθέσεις, δεν επαρκούν. Απομένει να πάρουν
«σάρκα και οστά». Σ’ αυτή τη φάση, είναι θεωρίες που, ακόμα και αν συνοδεύονται
με άριστες προθέσεις, από μόνες τους δεν οδηγούν πουθενά. Αντίθετα, μπορούν να
οδηγήσουν στην αποτυχία.
Μια ιαπωνική παροιμία λέει: «Το όραμα χωρίς δράση είναι ονειροπόληση, ενώ η
δράση χωρίς όραμα είναι εφιάλτης». Γι’ αυτό, άπαξ και διατυπώσαμε το σκοπό μας,
το επόμενο βήμα πρέπει να είναι η διαμόρφωση τριών σημαντικών παραμέτρων:
• Στόχοι (goals)
Γενικές προτάσεις για στοχευόμενους
αντικειμενικούς σκοπούς και επιτεύγματα, καθώς και ορόσημα για να
ανταποκριθούμε στο όραμα και την αποστολή μας.
• Συγκεκριμένα αποτελέσματα (objectives)
Τα προσδοκώμενα αποτελέσματα για την υλοποίηση των στόχων
πρέπει να είναι μετρήσιμα, ποσοτικά και ποιοτικά.
• Στρατηγική και πλάνα ενεργειών
Συγκεκριμένα σχέδια δράσεων και
ενεργειών σε ορισμένο χρονικό ορίζοντα για την υλοποίηση των στόχων και την
επίτευξη συγκεκριμένων αποτελεσμάτων.
Δύο βοηθητικές υποσημειώσεις:
Οι στόχοι και τα επιμέρους
επιδιωκόμενα αποτελέσματα πρέπει να απαντούν στο ερώτημα: Ποιο είναι το
ζητούμενο; Τι θέλουμε να πετύχουμε;
Η στρατηγική και τα πλάνα ενεργειών
πρέπει να απαντούν στο ερώτημα: Πώς θα πετύχουμε τα ζητούμενα;
Έχοντας πλέον ολοκληρώσει τη διαδικασία καθορισμού και αποτύπωσης της
κατεύθυνσης προς την οποία θέλουμε να πορευτούμε, τη φιλοσοφία και τις αξίες
που θα διέπουν τη λειτουργίες μας, τους στόχους που θα επιδιώξουμε και τη στρατηγική και τις δράσεις για την
επίτευξή τους, έχουμε ένα γερό θεμέλιο πάνω στο οποίο μπορούμε να στηρίξουμε
τις λειτουργίες του μάνατζμεντ.
ΕΝ ΚΑΤΑΚΛΕΙΔΙ, η επιτυχία είναι δική μας. Αρκεί:
· να πιστέψουμε το όραμα, τη φιλοσοφία, τη στρατηγική, τους
στόχους και το σχέδιο δράσεως που εκπονήσαμε και
· να εργαστούμε συνειδητά, ομαδικά και συντονισμένα με τους
· ανθρώπους μας σε όλα τα επίπεδα της ιεραρχίας, με
ευαισθησία για τους πελάτες, τους εργαζομένους, τους μετόχους- επενδυτές και
την τοπική κοινωνία που υπηρετούμε και ζητούμε να μας υποστηρίζει.
* Εκδόσεις NSA
