Δευτέρα 23 Ιουνίου 2008

Ημερίδα για την προβολή της Ελλάδος ως Διεθνούς Εκπαιδευτικού Προορισμού


Εισαγωγικές Παρατηρήσεις του Νίκου Σκουλά, Προέδρου του TRINITY International School of Tourism Management στην Ημερίδα για την Προβολή της Ελλάδος ως Διεθνούς Εκπαιδευτικού Προορισμού Τουριστικού Management

Ξενοδοχείο Electra Palace, Αθήνα, 7 Μαΐου 2008 

Αποτελεί πλέον κοινό τόπο η διαπίστωση ότι ο τουρισμός είναι ο μεγαλύτερος, γοργότερα αναπτυσσόμενος, πιο συναρπαστικός και πιο ανταγωνιστικός τομέας της οικονομίας διεθνώς.

Για την Ελλάδα όμως, έναν από τους δημοφιλέστερους προορισμούς στον κόσμο, έχει δυσανάλογα για το γεωγραφικό μέγεθος και τον πληθυσμό της, μεγάλη σημασία. Ως κινητήρια δύναμη της οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης
  • ενισχύει την ανάπτυξη των άλλων τομέων (τρόφιμα, βιομηχανικά και βιοτεχνικά προϊόντα, άλλες υπηρεσίες κ.λπ.) με τους οποίους αποτελεί ενιαίο παραγωγικό σύμπλεγμα,
  • συμβάλλει στη βελτίωση της ποιότητας ζωής και
  • προσφέρει απεριόριστες ευκαιρίες επαγγελματικής και προσωπικής ανάπτυξης σε φιλόδοξους και φιλομαθείς νέους και νέες. 
Για να επιβιώσει όμως και να αναπτυχθεί, χρειάζεται άρτια εκπαιδευμένα στελέχη με πανεπιστημιακού επιπέδου τουριστική παιδεία, εκπαίδευση, κατάρτιση και κουλτούρα που, δυστυχώς, δεν υπάρχουν σε επάρκεια.

Η αντιμετώπιση της έλλειψης υψηλού επιπέδου στελεχών, έγινε θέμα επείγουσας προτεραιότητας από την ώρα που η ανταγωνιστικότητα της προσφοράς μας τέθηκε υπό αμφισβήτηση, μετά την είσοδο στην αγορά νέων ανταγωνιστών που παράγουν και προσφέρουν το καθιερωμένο μαζικό, παραθεριστικό μας προϊόν σε πολύ χαμηλότερη τιμή μια και έχουν πολύ χαμηλότερο εργατικό κόστος. Αναπόφευκτα, κατέστη αναγκαία η επανατοποθέτησή μας (repositioning) στην τουριστική αγορά με μια γρήγορη προσαρμογή στην πραγματικότητα που έχει διαμορφωθεί.

Η πραγματικότητα αυτή μας επέβαλε να δημιουργήσουμε ένα πιο σύνθετο και πιο ποιοτικό προϊόν που απευθύνεται στην ικανοποίηση των αναγκών και των επιθυμιών ενός πιο ενήμερου, πιο εκλεκτικού, πιο ενεργού, πιο απαιτητικού αλλά και πιο εύπορου τουρίστα. Για να συμβεί αυτό, χρειάστηκαν ξενοδοχειακές εγκαταστάσεις, συνεδριακά κέντρα, κέντρα ευεξίας, κέντρα τουρισμού υγείας, και άλλες συμπληρωματικές τουριστικές υποδομές για την ευχάριστη απασχόληση του ελεύθερου χρόνου των φιλοξενουμένων μας.

Στον τομέα αυτό πολλοί σοβαροί και προοδευτικοί επιχειρηματίες έχουν κάνει μεγάλες επενδύσεις με τη βοήθεια μεν της πολιτείας, αναλαμβάνοντας πάντως μεγάλα ρίσκα. Τα στατιστικά στοιχεία επιβεβαιώνουν την ορθότητα αυτών των πρωτοβουλιών, καταχωρώντας μεγάλες αυξήσεις αφίξεων και διανυκτερεύσεων στις εγκαταστάσεις φιλοξενίας υψηλών προδιαγραφών (κυρίως πεντάστερα ξενοδοχεία και ποιοτικές μονάδες εναλλακτικού τουρισμού της ενδοχώρας), ενώ οι μονάδες χαμηλότερων κατηγοριών απαξιώνονται με γρήγορους ρυθμούς.

Οι τουριστικοί επιχειρηματίες εναγωνίως αναζητούν αποφοίτους σχολών ανώτατης τουριστικής παιδείας, ενώ τα πλείστα δημόσια πανεπιστήμια παράγουν στρατιές ανέργων οι σπουδές των οποίων, ανεξάρτητα από την ποιότητα των πτυχίων που κατέχουν, δεν συνδέονται με τις ανάγκες της αγοράς εργασίας. Εξήντα χιλιάδες Ελληνόπουλα φοιτούν σε ξένα πανεπιστήμια και κολέγια (με όλες τις οικονομικές και άλλες θυσίες που αυτό συνεπάγεται), πολλά από τα οποία επιστρέφουν με πτυχία αμφιβόλου αντικρίσματος.

Στο ιστορικά παγκόσμιο κέντρο παιδείας και πολιτισμού, βρισκόμαστε στην άκρως δυσάρεστη θέση να εξάγουμε, αντί να εισάγουμε φοιτητές και συνάλλαγμα απ’ όλο τον κόσμο. Η Ελλάδα, με ζηλευτό επίπεδο ανάπτυξης και εμπειρίας στον τουρισμό και με αξιόλογα εκπαιδευτικά ιδρύματα που έχουν αναπτύξει ποιοτικά προγράμματα τουριστικής εκπαίδευσης σε στενή συνεργασία με την επιχειρηματική και επαγγελματική κοινότητα, δεν έχει λόγο να στέλνει τα παιδιά της στο εξωτερικό για σπουδές στο τουριστικό management. Αντίθετα, είναι και μπορεί να εξελιχθεί πολύ περισσότερο, σε πολύ ανταγωνιστικό διεθνή εκπαιδευτικό προορισμό για το τουριστικό μάνατζμεντ.

Αυτή η διαπίστωση μας οδήγησε να συγκροτήσουμε την Επιτροπή Πρωτοβουλίας για την Προβολή της Ελλάδος ως Διεθνούς Εκπαιδευτικού Προορισμού Τουριστικού Μάνατζμεντ η οποία οργάνωσε και το σημερινό Forum. Ιδρυτικά μέλη της Επιτροπής είναι εκπρόσωποι και καθηγητές του Πανεπιστημίου Αιγαίου, του Τ.Ε.Ι. Αθήνας και των Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων Alpine και Trinity. Βασικοί σκοποί μας:

Η ανάδειξη της πραγματικής εικόνας της σύγχρονης τουριστικής Ελλάδας που απέχει πολύ από την οπισθοδρομική και μίζερη αντίληψη της φοβίας μη γίνει η χώρα μας «έθνος θαλαμηπόλων και σερβιτόρων», σαν τάχα να ήταν επιλήψιμα αυτά τα επαγγέλματα των πρεσβευτών στην πρώτη γραμμή του τουρισμού μας.
  • Η συγκράτηση της εξόδου Ελλήνων φοιτητών για σπουδές στο εξωτερικό αφού μπορούν να έχουν παιδεία και εκπαίδευση υψηλών διεθνών προδιαγραφών που προσφέρουν τόσον ο δημόσιος όσο και ο ιδιωτικός τομέας στην Ελλάδα.
  • Η προβολή της ανώτατης εκπαίδευσης στο τουριστικό και ξενοδοχειακό μάνατζμεντ ως προϋπόθεση για τη βελτίωση της ποιότητας των υπηρεσιών που προσφέρει η χώρα μας.
  • Η προβολή της Ελλάδος ως προορισμού τουριστικής και ξενοδοχειακής παιδείας και εκπαίδευσης προκειμένου να προσελκύσουμε φοιτητές και φοιτήτριες από πολλές χώρες, συμβάλλοντας έτσι στην ανάπτυξη του τουρισμού μας.

Κυρίες και Κύριοι,

Συνεργαζόμαστε για να περάσουμε πολλαπλά μηνύματα:
  • Ο τουρισμός έχει πλέον αναδειχθεί ως μια πολύ σοβαρή, πολύπλοκη και πολυεπίπεδη οικονομική και κοινωνική δραστηριότητα. Οι άνθρωποι που θα ηγηθούν στην ανάπτυξή του, οι επιχειρηματίες και τα επαγγελματικά στελέχη, οφείλουν να αποκτήσουν πανεπιστημιακού επιπέδου γνώσεις, ικανότητες και εμπειρίες που απαιτεί το ανταγωνιστικό περιβάλλον.
  • Εκτός από το επιχειρηματικό κέρδος, προσφέρει ευκαιρίες σίγουρης επαγγελματικής αποκατάστασης, καριέρας, κύρους και κοινωνικής αναγνώρισης.
  • Στους νέους που προβληματίζονται για σπουδές και καριέρα, το μήνυμά μας είναι: «Ο σύγχρονος τουρισμός δεν είναι για ερασιτέχνες και περαστικούς. Χρειάζεται ανθρώπους με αληθινό ενδιαφέρον, δέσμευση και απόφαση για σκληρή αλλά ευχάριστη δουλειά».
  • Για τους γονείς, το μήνυμά μας είναι: Πέρασε ο καιρός της απόκτησης ενός οποιουδήποτε «πτυχίου για το πτυχίο» που οδηγεί στην έρημο της ανεργίας και της προσωπικής απαξίωσης. Αφήστε τα παιδιά σας να επιλέξουν τον δρόμο που τους αρέσει και τα εκφράζει και στηρίξτε τα στην πορεία.
  • Και μια έκκληση στην Κυβέρνηση και τις άλλες πολιτικές δυνάμεις: Δημιουργήστε προπτυχιακά τουριστικά προγράμματα στα δημόσια πανεπιστήμια και στηρίξτε τα καθώς και τα τμήματα τουριστικών σπουδών στα Τ.Ε.Ι. με επαρκή χρηματοδότηση. Δημιουργήστε το απαραίτητο νομοθετικό πλαίσιο που θα καθορίζει τους κανόνες λειτουργίας, τα ελάχιστα αποδεκτά standards, την εποπτεία και τον έλεγχο, τόσο στα μη-κρατικά όσο και στα δημόσια εκπαιδευτικά ιδρύματα.

Εύχομαι και ελπίζω, κατά την αποψινή συνάντηση, οι προτάσεις των εκλεκτών συναδέλφων μου, η συζήτηση που θα ακολουθήσει και οι δικές σας παρατηρήσεις να συμβάλουν θετικά στη βελτίωση της τουριστικής εκπαίδευσης στη χώρα μας και της καθιέρωσής μας ως διεθνούς εκπαιδευτικού προορισμού τουριστικού μάνατζμεντ με πολλαπλά οφέλη για όλους.

Συνέντευξη για την τουριστική εκπαίδευση στη Λία Φαληρέα του περιοδικού "ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ"


ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ: Όρος επιβίωσης για τον τουρισμό μας

Κύριε Σκουλά, ας υποθέσουμε πως έχω έναν γιο ή μια κόρη, απόφοιτο Λυκείου. Ερωτώ:

1. Γιατί τουριστικές σπουδές; Είναι απλά μια λύση για «κακούς» μαθητές που δεν έχουν τη δυνατότητα να γίνουν γιατροί ή δικηγόροι; 

Απάντηση:
Ας ξεκαθαρίσουμε τους ορισμούς. Για μας, κακοί μαθητές δεν είναι εκείνοι που χαρακτηρίζονται έτσι από ένα παρωχημένο εκπαιδευτικό σύστημα που βασίζεται στην αποστήθιση, αρνείται την αναλυτική και κριτική σκέψη και κρίνει τον μαθητή ή τη μαθήτρια με βάση τις πανελλήνιες, στις οποίες οι νέοι μας ρισκάρουν το μέλλον τους σε μια «κακή» ή «καλή» ώρα.

Ασφαλώς πρέπει να υπάρχουν αυστηρά κριτήρια επιλογής (και εμείς τα έχουμε), αλλά αυτά πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τα συνολικά μαθησιακά επιτεύγματα και τις προοπτικές του υποψηφίου σε μια μακρά περίοδο αλλά και ένα ακόμα, πολύ σημαντικότερο κριτήριο: Τι ενδιαφέρει τον υποψήφιο; Ποια είναι τα όνειρα και οι προσωπικοί του στόχοι; Τι του αρέσει να κάνει;

Στην περίπτωσή μας, αν κάποιος δεν αγαπά τους ανθρώπους με τους οποίους θα διαδρά μια ζωή και αν δεν είναι διατεθειμένος να εργάζεται σκληρά ατελεύτητες ώρες (αυτό απαιτεί η φύση του επαγγέλματος), δεν γίνεται δεκτός. Όσοι, όμως, γίνονται δεκτοί και καταβάλλουν την απαραίτητη προσπάθεια, μπορούν να προσβλέπουν σε μια πλούσια καριέρα με πολλαπλά οφέλη. Γιατί όμως τουριστικές σπουδές και όχι σπουδές σε κάποιον άλλο κλάδο; Είναι σ’ όλους γνωστό πως το εκπαιδευτικό μας σύστημα, ιδιαίτερα εκείνο της ανώτατης εκπαίδευσης είναι ασύνδετο με τις ανάγκες της αγοράς εργασίας. Έτσι παράγουμε χιλιάδες πτυχιούχους με καλά, ενδεχομένως, πτυχία που καταλήγουν στην έρημο της ανεργίας και της μιζέριας.

Στον νευραλγικό τουριστικό και ξενοδοχειακό τομέα που αποτελεί και την κινητήρια δύναμη της οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης της χώρας, οι επιχειρήσεις αναζητούν, εναγώνια αλλά μάταια, στελέχη με πανεπιστημιακή παιδεία και εκπαίδευση για να ανταποκριθούν στις ανάγκες του σύγχρονου ανταγωνιστικού περιβάλλοντος. Σ’ αυτήν της την υποχρέωση, η πολιτεία παίρνει πολύ κακό βαθμό.

Σε κανένα κρατικό πανεπιστήμιο δεν υπάρχει και δεν λειτουργεί ούτε μια προπτυχιακή σχολή ή τμήμα για το τουριστικό μάνατζμεντ. Για την κάλυψη αυτού του κενού και την ανταπόκριση σ’ αυτή την ανάγκη, Έλληνες ξενοδόχοι με όραμα για τον τουρισμό του μέλλοντος, χρηματοδοτούν και λειτουργούν το Εκπαιδευτικό ίδρυμα TRINITY το οποίο έχει ήδη κερδίσει παγκόσμια αναγνώριση.

2. Βέβαια, η διαχείριση του τουριστικού και ξενοδοχειακού τομέα δεν μπορεί να γίνει μονάχα από αποφοίτους πανεπιστημίων. Προφανώς χρειάζονται πολλές ειδικότητες όπως μάγειροι, σερβιτόροι, ρεσεψιονίστ, καμαριέρες, κ.λπ., Τι σπουδές και τι πρακτική προετοιμασία χρειάζονται γι’ αυτές τις ειδικότητες;

Απάντηση: Ορθή η παρατήρηση και η ερώτηση που την συνοδεύει αγγίζει την ουσία της ποιοτικής εξυπηρέτησης στα ξενοδοχεία αλλά και σε άλλες τουριστικές επιχειρήσεις. Οι άνθρωποι που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή επαφής με τον φιλοξενούμενο πελάτη – Έλληνα ή ξένο – είναι εκείνοι που διαμορφώνουν την εικόνα μας. Είναι οι κατ’ εξοχήν πρέσβεις του τουρισμού μας. Για να ανταποκριθούν ικανοποιητικά σ’ αυτή την αποστολή, χρειάζονται τρία στοιχεία: Άριστη θεωρητική εκπαίδευση και κατάρτιση, πρακτική εξάσκηση σε περιβάλλον ποιότητας αλλά και απόκτηση τουριστικής και κοινωνικής κουλτούρας. Η γνώση ξένης γλώσσας ή, καλύτερα, γλωσσών είναι αυτονόητη.

Η κατάρτιση σε τεχνικές δεξιότητες, λόγω της φύσης του γνωστικού αντικειμένου, είναι αποτελεσματική όταν γίνεται σε περιβάλλον που προσφέρει βιωματική εμπειρία στους σπουδαστές. Αυτό επιτυγχάνεται σε ικανοποιητικό βαθμό στις σχολές του ΟΤΕΚ, μέσες και ανώτερες, που στεγάζονται μέσα σε ξενοδοχειακές μονάδες, δηλαδή στο φυσικό περιβάλλον, εκεί που παράγονται και προσφέρονται οι τουριστικές υπηρεσίες και γίνεται η αναγκαία πρακτική εξάσκηση. Τα Ι.Ε.Κ. και τα Τ.Ε.Ι., δυστυχώς δεν παρέχουν τέτοιες δυνατότητες.

Για παράδειγμα, ακόμα και στο TRINITY που είναι πανεπιστημιακού επιπέδου, οι φοιτητές και φοιτήτριες διαβιούν, παρακολουθούν μαθήματα και ασκούνται μέσα στο πεντάστερο ξενοδοχειακό και συνεδριακό συγκρότημα Terra Maris. Απολαμβάνουν όλες τις υπηρεσίες και ανέσεις οι οποίες προσφέρονται στους υψηλού επιπέδου τουρίστες και έτσι αποκτούν την απαραίτητη κουλτούρα με βιωματικό τρόπο. Με την υποχρεωτική και εποπτευόμενη πρακτική εξάσκηση, κάθε καλοκαίρι, μαθαίνουν να διευθύνουν τα διάφορα τμήματα και ολόκληρη την επιχείρηση και έτσι προετοιμάζονται για διευθυντική καριέρα Στην τουριστική εκπαίδευση, είναι απολύτως απαραίτητος ο αρμονικός συνδυασμός επιστημονικής θεωρίας και πρακτικής εφαρμογής σε πραγματικές συνθήκες λειτουργικής καθημερινότητας.

3. Ποια είναι η σημερινή κατάσταση της τουριστικής μας αγοράς και πως εξελίσσεται; Τι προσδιορίζει την ανταγωνιστικότητα για μας; Mε βάση τις διεθνείς τάσεις και τη θέση μας στην αγορά, τι καινούργιο και πιο ενδιαφέρον μπορούν να ακολουθήσουν οι νέοι;
Απάντηση: Όλο το σύστημα της τουριστικής εκπαίδευσης, επί δεκαετίες, ήταν προσαρμοσμένο στο προϊόν που ζητούσαν και, εν πολλοίς, ζητούν ακόμα οι μεγάλοι ξένοι τουριστικοί οργανισμοί και προσφέραμε εμείς, ικανοποιώντας τις συγκεκριμένες ανάγκες του μαζικού, παραθεριστικού και συνεπώς εποχικού τουρισμού,το γνωστό «ήλιος, θάλασσα» και κάποιες, αρχαιολογικού και ενίοτε φυσιολατρικού χαρακτήρα εκδρομές.

Η εκπαίδευση είχε στόχο την απόκτηση τεχνικών, κυρίως, δεξιοτήτων για το προσωπικό εξυπηρέτησης και διαχειριστικών και, όχι κατ’ ανάγκην, διευθυντικών γνώσεων και ικανοτήτων, για στελέχη ξενοδοχειακών μονάδων και τουριστικών γραφείων. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα τη δυσκολία προσέλκυσης φιλόδοξων και ταλαντούχων υποψηφίων για τις τουριστικές σχολές και την έξοδο από το επάγγελμα διπλωματούχων των τουριστικών σχολών που δεν βολεύονταν με εξάμηνη εργασία και εξάμηνη αργία με την ταπεινωτική εξάρτηση από το Ταμείο Ανεργίας. Η κατάσταση αυτή οδηγούσε στην πρόσληψη ανειδίκευτων και απαίδευτων υπαλλήλων που «μετά το μάζεμα των ελιών» και την περαίωση άλλων αγροτικών ασχολιών, έρχονταν να καλύψουν, ευκαιριακά, εποχικές ανάγκες του τουρισμού.

Ένας πολύ μεγάλος αριθμός επιχειρηματιών-εργοδοτών φαίνεται να βολεύτηκε μ’ αυτή την κατάσταση. Η αδυναμία αυτής της προσέγγισης έγινε προφανής όταν νέοι ανταγωνιστές με πολύ χαμηλότερο από μας κόστος παραγωγής (ωριαίο κόστος προσωπικού που δεν ξεπερνά το ένα τέταρτο του δικού μας) μπήκαν δυναμικά στη γειτονιά μας προσφέροντας μια ασυναγώνιστη σχέση αξίας/τιμής στον φιλοξενούμενο τουρίστα. Αποτέλεσμα: η ανταγωνιστικότητά μας μπήκε σε περίοδο παρατεταμένης κρίσης αφήνοντας τα ξενοδοχεία από Γ’ κατηγορίας και κάτω (και αρκετά Β’), χωρίς ελπίδα επιβίωσης.

Η εκ των πραγμάτων επιβαλλόμενη ανάγκη επανατοποθέτησης στη διεθνή τουριστική αγορά (repositioning) με αναβαθμισμένα, πιο ποιοτικά και πιο σύνθετα προϊόντα που ικανοποιούν πιο εκλεκτικούς, πιο απαιτητικούς και πιο εύπορους τουρίστες συνάντησε μεγάλα εμπόδια. Παρά την προφανή υστέρησή μας σε γενικές υποδομές που εξασφαλίζουν άνετη προσβασιμότητα (αεροδρόμια, λιμάνια, οδικά δίκτυα, κ.λπ.), πολλοί επιχειρηματίες με όραμα, τόλμη και επαγγελματισμό, κατάφεραν να φτιάξουν αξιόλογες μονάδες σε μορφή σύγχρονων ολοκληρωμένων συγκροτημάτων εμπλουτισμένων με σύγχρονους συνεδριακούς χώρους, spa, κέντρα θαλασσοθεραπείας, αθλητικο-τουριστικές εγκαταστάσεις, και χώρους εστίασης που προσφέρουν πλούσιες γαστρονομικές και οινικές εμπειρίες.

Αυτή η υψηλού επιπέδου τουριστική προσφορά, δημιουργεί ευκαιρίες σε νέα και ενδιαφέροντα επαγγέλματα και καριέρες για φιλόδοξους νέους που ακολουθούν εξειδικευμένες σπουδές. Για παράδειγμα, οι πρώτοι απόφοιτοι του τετραετούς προγράμματος του TRINITY στον τομέα ConventionEvent & Exhibition Management θα εισέλθουν στην εξειδικευμένη και γοργά αναπτυσσόμενη αυτή αγορά, τον Απρίλιο του 2008 και είναι ήδη περιζήτητοι.

4. Τι προτείνετε; Δευτεροβάθμιες, ανώτερες, ανώτατες, μεταπτυχιακές σπουδές; Δημόσια ή ιδιωτική εκπαίδευση; Στην Ελλάδα ή στο εξωτερικό; Ποια επιλογή σπουδών υπόσχεται καλύτερη επαγγελματική αποκατάσταση και καριέρα;
Απάντηση: Η συζήτησή μας, βεβαίως, αφορά στην τουριστική εκπαίδευση. Για νέους και νέες που δεν ενδιαφέρονται για πανεπιστημιακές σπουδές, οι δημόσιες σχολές του ΟΤΕΚ (πρώην ΕΟΤ), μέσες και ανώτερες, είναι ό,τι καλύτερο διαθέτουμε και τις συνιστώ ανεπιφύλακτα.

Στα ερωτήματα δημόσια ή ιδιωτική εκπαίδευση, στην Ελλάδα ή στο εξωτερικό, η επιλογή, πιστεύω πρέπει να γίνεται στη βάση δυο κριτηρίων: Ποιότητα σπουδών (ουσιαστικό αντίκρισμα του πτυχίου στην αγορά εργασίας) και κόστος σπουδών. Ελληνικά Δημόσια: Όπως είπαμε, δεν υπάρχει καμιά προπτυχιακή σχολή στα Ελληνικά δημόσια πανεπιστήμια για τουριστικό και ξενοδοχειακό μάνατζμεντ. Κρίμα! Δύο-τρία ΤΕΙ (Αθήνα, Ηράκλειο, Θεσσαλονίκη) καθώς και τα πολύ καλά μεταπτυχιακά προγράμματα των Πανεπιστημίων Αιγαίου, Πειραιώς και Πάτρας, προσφέρονται για καριέρα σε επιτελικές θέσεις του δημοσίου αλλά όχι για τον ιδιωτικό τομέα. Οι τριετούς φοίτησης Ελβετικές επαγγελματικές σχολές είναι καλές με επαρκή πρακτική εξάσκηση, αλλά ακριβούτσικες και δεν προσφέρουν γενική παιδεία. Τα Αγγλικά κολεγιακά και πανεπιστημιακά τουριστικά προγράμματα είναι, στη μεγίστη πλειονότητά τους, πολύ θεωρητικά και δεν εξασφαλίζουν απασχόληση και καριέρα στον ιδιωτικό τομέα. Συνιστώ προσοχή. Το καλύτερο επίπεδο σπουδών για τουριστικό και ξενοδοχειακό μάνατζμεντ σε συνδυασμό με πρακτική εξάσκηση (internship) προσφέρεται σε πανεπιστημιακά ιδρύματα των ΗΠΑ και του Καναδά (με μερικά από τα οποία συνεργαζόμαστε ισότιμα), όμως το κόστος διδάκτρων και διαμονής είναι δυσβάσταχτο για τη μέση Ελληνική οικογένεια.

Το πρόγραμμα σπουδών του TRINITY επικεντρώνεται στο Τουριστικό και Ξενοδοχειακό Μάνατζμεντ, είναι δε εμπλουτισμένο με έναν σημαντικό αριθμό μαθημάτων γενικής πανεπιστημιακής παιδείας για την ολοκλήρωση του μορφωτικού ορίζοντα των φοιτητών του, ενώ προσφέρεται και μεταπτυχιακό πρόγραμμα με ευθύνη και υπογραφή Αμερικανικού πανεπιστημίου. Παράλληλα, παρέχει στους φοιτητές και φοιτήτριές του αμειβόμενη πρακτική εξάσκηση, εξασφαλισμένη επαγγελματική αποκατάσταση και ευκαιρίες διεθνούς καριέρας στο τουριστικό και ξενοδοχειακό μάνατζμεντ για τους πτυχιούχους, ενώ το κόστος σπουδών είναι πολύ προσιτό για τη μέση ελληνική οικογένεια.

Χρησιμοποιεί ήδη αυστηρά συστήματα αξιολόγησης λειτουργίας, ακαδημαϊκών προγραμμάτων, διδασκόντων και φοιτητών προκειμένου να εξασφαλίσει υψηλή ποιότητα σπουδών. Φιλοξενεί ήδη φοιτητές από 18 χώρες.

5. Ποια εκπαιδευτήρια κάνουν καλά τη δουλειά τους και ποιοι μας κοροϊδεύουν για να πληρώνουμε δίδακτρα; Με ποιο θεσμικό πλαίσιο εποπτεύει, ελέγχει και πιστοποιεί η Πολιτεία; Από ποιον και με ποια κριτήρια κατοχυρώνονται τα επαγγελματικά δικαιώματα των αποφοίτων;

Απάντηση:
Υπάρχουν κάποια σοβαρά εκπαιδευτήρια που κάνουν συνειδητά τη δουλειά τους και υπάρχουν πολύ περισσότερα που εκμεταλλεύονται την άγνοια των γονέων και την επιθυμία τους να πάρουν τα παιδιά τους κάποιο πτυχίο. Τα τελευταία τα ονομάζω «εκπαιδευτικά παραμάγαζα». Δεν θα μπω στον πειρασμό να κατονομάσω με κίνδυνο να παρανομήσω. Εξάλλου, κανείς δεν με διόρισε κριτή. Όμως, ας μου εξηγήσει κάποιος πώς είναι δυνατόν, από λίγα δωμάτια ενός κτηρίου, να προσφέρονται, με αδρή αμοιβή, έως 20 Bachelor Degrees και έως 15 Master Degrees.

Τι αντίκρισμα άραγε έχουν αυτά τα πτυχία και ποιες ελπίδες απασχόλησης προσφέρουν;. Ας είναι προσεκτικοί οι γονείς και οι νέοι που θέλουν να σπουδάσουν. Ο μεγάλος ένοχος όμως σ’ αυτή την εκπαιδευτική παρωδία είναι το κράτος. Το τεράστιο νομοθετικό κενό που αφήνει η έλλειψη νομοθετικού πλαισίου για την μη κρατική παιδεία και εκπαίδευση, επιτρέπει σ’ όποιον επιθυμεί να ιδρύσει εκπαιδευτήριο με μια απλή δήλωση στην αρμόδια Διεύθυνση Εμπορίου της Νομαρχίας που θα ονομάζεται «Εργαστήριο Ελευθέρων Σπουδών». Χωρίς προϋποθέσεις, χωρίς standards, χωρίς εποπτεία, χωρίς αξιολόγηση και χωρίς κανέναν έλεγχο. Όλοι στο ίδιοι τσουβάλι – καλοί, μέτριοι και κακοί.

Το αποκορύφωμα της ιλαροτραγωδίας είναι ότι όσα από τα εκπαιδευτήρια κατάφεραν να γίνουν παραρτήματα Αγγλικών Κολεγίων, πολλά από τα οποία είναι αμφιβόλου ποιότητας, μπορούν να κατοχυρώσεων επαγγελματικά δικαιώματα για τους αποφοίτους τους, ενώ καλά σχολεία όπως το Alpine και το Deree, μένουν απ’ έξω. Πώς γίνεται αυτό; Με βάση την οδηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης 36/2005, απόφοιτοι παραρτημάτων Ευρωπαϊκών Κολεγίων αποκτούν επαγγελματικά δικαιώματα από 30 Σεπτεμβρίου 2007.

6. Μετά από όσα είπαμε, τι πρέπει να κάνει το Ελληνικό κράτος για να δημιουργήσει ένα εκπαιδευτικό σύστημα που θα υπηρετήσει την ορθή ανάπτυξη του τουρισμού της χώρας;

Απάντηση:
Να προχωρήσει σε ριζική αναδιάρθρωση του εκπαιδευτικού συστήματος για τον τουρισμό. Είναι καιρός το κράτος:

α) Να πάψει να εθελοτυφλεί, δίνοντας στη σοβαρή ανώτατη μη-κρατική τουριστική παιδεία την αναγνώριση που της ανήκει αντί να της φέρνει εμπόδια.

β) Να προχωρήσει αμέσως στη δημιουργία τουριστικών και ξενοδοχειακών σχολών στα δημόσια πανεπιστήμια.

γ) Τόσο στη δημόσια όσο και στην ιδιωτική ανώτατη τουριστική παιδεία να καθιερωθούν υψηλά διεθνήstandards,να υπάρξει αυστηρή εποπτεία με βάση αυτά τα standards και να υπάρχει αξιολόγηση σχολών, προγραμμάτων και διδακτικού προσωπικού με αντικειμενικά κριτήρια, παρά την αντίδραση του βολεμένου καδημαϊκού κατεστημένου.

δ) Ο αριθμός των εισακτέων στις πανεπιστημιακές και άλλες σχολές να συνδέεται με τη ζήτηση στην αγορά εργασίας. ε) Να προχωρήσει στην εκ βάθρων αναδιοργάνωση της επαγγελματικής και συνεχιζόμενης κατάρτισης, με βάση δοκιμασμένα διεθνή πρότυπα. Για όλα αυτά φαίνεται να συναινούν οι πολιτικές δυνάμεις που όμως δεν βρήκαν το θάρρος να συγκρουστούν με τις συντεχνίες. Ας το κατανοήσουμε. Το σκληρό ανταγωνιστικό περιβάλλον δεν θα μας περιμένει.

Συνέντευξη του Νίκου Σκουλά στην Άννα Κωνσταντουλάκη (Εφημερίδα "ΠΑΤΡΙΣ" Ηρακλείου


1. Ποιές είναι οι εκτιμήσεις σας για την φετινή κίνηση και σε ποιες νέες τουριστικές αγορές στοχεύει η Κρήτη
Οι εκτιμήσεις των διεθνών οργανισμών και των εγχώριων φορέων για την πορεία των διεθνών αφίξεων κατά το 2008 συγκλίνουν στην πρόβλεψη ότι θα συνεχιστούν οι αυξητικές τάσεις για την Ευρώπη γενικά και για την Ελλάδα και βεβαίως την Κρήτη, με επιβραδυνόμενο όμως ρυθμό. Με βάση τα υπάρχοντα δεδομένα, εκτιμάται ότι θα έχουμε μια αύξηση αφίξεων της τάξης του 4-5%. Αστάθμητοι παράγοντες όπως η κρίση των στεγαστικών δανείων, η αστάθεια στο ενεργειακό τοπίο και οι αυξανόμενες τιμές του πετρελαίου, η αρνητική για την Ευρωζώνη ισοτιμία Ευρώ / Δολαρίου, καθιστούν ευάλωτη την τουριστική μας οικονομία με πιθανό αποτέλεσμα να μας προκύψουν οδυνηρές εκπλήξεις.

Ας προσθέσουμε ότι το «πάρτι» των Ολυμπιακών Αγώνων που συνήθως διαρκεί τρία χρόνια, έχει λήξει για μας και μετακόμισε στην Κίνα. Γκρίζα σύννεφα εμφανίζονται ήδη στον ορίζοντα της Κρήτης για τη φετινή χρονιά. Γι’ αυτό, πιο ενήμεροι από μένα είναι οι τουριστικοί επιχειρηματίες που, μέρα με τη μέρα, βλέπουν τις αισιόδοξες προβλέψεις τους να διαψεύδονται. Αξιολογώντας τα στοιχεία της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας που δυστυχώς παράγονται με μεγάλη καθυστέρηση καθώς και τα πιο επίκαιρα αλλά προσωρινά στοιχεία αφίξεων με ναυλωμένες πτήσεις, μπορούμε να κάνουμε τις εξής διαπιστώσεις:

Οι παραδοσιακές μας αγορές του μαζικού τουρισμού που κατευθύνεται από τους τρεις μεγάλους TourOperators (Αγγλία, Γερμανία κ.ά) πέρασαν από τη στασιμότητα στη μείωση, όχι μόνον στους αριθμούς αλλά προ παντός στην ποιότητα των πελατών που μας φέρνουν. Χωρίς γενικεύσεις για τις εθνικές αγορές, μπορούμε, νομίζω να συμφωνήσουμε ότι οι νεαροί, άπειροι και με περιορισμένα οικονομικά μέσα Άγγλοι τουρίστες που κατακλύζουν πολλές παραλίες της Κρήτης σε αναζήτηση ξέφρενης διασκέδασης, φθηνού αλκοόλ και ναρκωτικών (θύματα κι’ αυτοί ασυνείδητων κερδοσκόπων) και προστίθενται στα συνολικά στατιστικά στοιχεία, δεν μπορούν ασφαλώς να θεωρηθούν θετική εξέλιξη για το παρόν και το μέλλον της τουριστικής μας ανάπτυξης.

Από την άλλη πλευρά, με βάση τα τελευταία στοιχεία (2006/2005), από αναδυόμενες χώρες προέλευσης τουριστών παράγονται εντυπωσιακά αποτελέσματα. Παραδείγματα αύξησης διανυκτερεύσεων κατά την ίδια περίοδο: Ρωσία +58,6%, Χώρες της Βαλτικής από +31,6% έως +110,3%, Νέες χώρες της Κεντρικής Ευρώπης μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης από +16,9% έως +22,3%, ενώ η Κίνα, παρά τον μικρό ακόμη απόλυτο αριθμό, +52,0%. Παρά τη μείωση του ρυθμού αύξησης κατά τα έτη 2007 και 2008, σ’ αυτές τις αγορές μάλλον πρέπει να στοχεύουμε προς το παρόν.

Ενδιαφέρον έχει η παρατήρηση ότι οι Σκανδιναβοί έχουν, σχεδόν εξ ολοκλήρου, μετακομίσει στη Δυτική Κρήτη (βλ. Χανιά). Κατά το δεκάμηνο Ιανουαρίου – Οκτωβρίου 2007, οι Σκανδιναβοί που έφτασαν στο αεροδρόμιο των Χανίων με ναυλωμένες πτήσεις ήσαν 433.506 (63,5% του συνόλου των τουριστών) ενώ στο Ηράκλειο έφτασαν μονάχα 82.944.

2. Σε τι είδους καταλύματα κατευθύνονται οι τουρίστες που μας επισκέπτονται;

Ενώ οι συνολικές αφίξεις και οι διανυκτερεύσεις αυξάνονται κατά τον ίδιο περίπου ρυθμό, (γύρω στο +4,50%) η εικόνα ανά κατηγορία καταλυμάτων παρουσιάζει τεράστιες ανατροπές. Για παράδειγμα, συγκρίνοντας τα έτη 2005 και 2006 για τα οποία έχουμε πλήρη στοιχεία, οι αφίξεις στα 5στερα ξενοδοχεία (ΑΑ κατηγορίας) παρουσίασαν αύξηση της τάξης του 42.37% και οι διανυκτερεύσεις 57,19%. Δεν είναι παράδοξο ότι οι περιοχές που ωφελούνται περισσότερο, είναι εκείνες που διαθέτουν τέτοια καταλύματα, δηλαδή, η Κρήτη, η Αττική, το Νότιο Αιγαίο και τα Ιόνια νησιά. Τα 4στερα (Α κατηγορίας) παρέμειναν σχεδόν στάσιμα (αύξηση 3,95% και 5,40 αντίστοιχα) και μετά αρχίζει η κατρακύλα. Στις διανυκτερεύσεις, τα Β κατηγορίας είχαν μείωση 3,64%, τα Γ κατηγορίας, μείωση 9,39% και τα Δ-Ε κατηγορίας, μείωση 27,12%.

Πολλοί από μας που ασχολούμαστε με τα τουριστικά, χτυπήσαμε εγκαίρως το καμπανάκι. Παρά ταύτα συνεχίζουμε να χτίζουμε καταλύματα χαμηλών κατηγοριών για τα οποία δεν ενδιαφέρεται η διεθνής αγορά που, με τις ίδιες τιμές, βρίσκει 4στερα στις γειτονικές χώρες. Έχει επίσης πολύ ενδιαφέρον η πληροφορία ότι τα Παραδοσιακά Καταλύματα που περιλαμβάνουν τα αγροτουριστικά παρουσιάζουν αύξηση διανυκτερεύσεων κατά 82,67%.

3. Το μέλλον βρίσκεται στις πολυτελείς μονάδες και γιατί.

Προφανώς ναι, αλλά όχι έτσι απλά. Το μέλλον φαίνεται να βρίσκεται σε πεντάστερες και τετράστερες μονάδες, εμπλουτισμένες με εγκαταστάσεις που προσφέρουν όλες τις σύγχρονες ανέσεις και γαστρονομικές εμπειρίες καθώς και μικρά κουκλίστικα boutique hotels (βλ. Σαντορίνη). Μεγάλες δυνατότητες διαθέτει και η ανάπτυξη του τουρισμού υπαίθρου, (οικοτουρισμού ή αγροτουρισμού, πείτε τον όπως θέλετε).

Προ παντός όμως χρειάζονται άνθρωποι που θα τις διευθύνουν και θα προσφέρουν υπηρεσίες υψηλού επιπέδου. Μορφωμένοι άνθρωποι με πανεπιστημιακή παιδεία, τεχνικές δεξιότητες, γλώσσες και κοινωνικότητα. Πέρασε η εποχή των ερασιτεχνών και των περαστικών που έρχονται να συμπληρώσουν το εισόδημά τους μετά το μάζεμα των ελιών.

4. Ποιό είναι το επίπεδο της ξενοδοχειακής υποδομής του νησιού και τι περιθώρια βελτίωσης υπάρχουν.

Η Κρήτη, από άποψη ποιότητας ξενοδοχειακών εγκαταστάσεων, βρίσκεται σε προνομιούχα θέση σε σχέση με τη λοιπή Ελλάδα. Ενώ αντιπροσωπεύει το 21% περίπου του συνόλου των ξενοδοχειακών κλινών της χώρας , διαθέτει το 32% των πεντάστερων κλινών.

Πιο εντυπωσιακό είναι το γεγονός ότι η Ανατολική Κρήτη (Ηράκλειο Λασίθι) ενώ αντιπροσωπεύει το 12% περίπου του συνόλου των κλινών της χώρας, διαθέτει το 24% των πεντάστερων. Το 53% του συνόλου των ξενοδοχειακών κλινών της Ανατ. Κρήτης είναι 5στερες και 4στερες. Καλή ανωδομή που όμως δεν αρκεί.


5. Τουρισμός όλο το χρόνο. Ο στόχος είναι πάντα μακρινός. Γιατί;

Οι αφίξεις αλλοδαπών σε τουριστικά καταλύματα κατά το πεντάμηνο Μαΐου-Σεπτεμβρίου, τα τελευταία τρία χρόνια κυμαίνονται στο 75% έως 78% των ετήσιων, χωρίς σημεία άμβλυνσης. Το οξύ πρόβλημα της εποχικότητας παραμένει η Αχίλλειος πτέρνα του τουρισμού μας, όντας υπεύθυνο για τη χρόνια εποχική ανεργία που οδηγεί εκατοντάδες χιλιάδες εκπαιδευμένους εργαζόμενους στο ταμείο ανεργίας και στην έξοδο από το επάγγελμα, ενώ τεραστίων μεγεθών επενδύσεις δεν μπορούν να αποσβεσθούν θέτοντας σε κίνδυνο τη βιωσιμότητα αξιόλογων τουριστικών επιχειρήσεων.

Ο στόχος του δωδεκάμηνου τουρισμού είναι και θα παραμείνει ευχολόγιο και άπιαστο όνειρο εφόσον δεν δημιουργούμε και δεν συντηρούμε τις απαραίτητες γενικές υποδομές (αεροδρόμια, οδικοί άξονες, λιμάνια, κ.λπ.), τις ειδικές τουριστικές υποδομές (συνεδριακά κέντρα, γήπεδα γκολφ και άλλες αθλητικοτουριστικές εγκαταστάσεις, κέντρα θαλασσοθεραπείας, spas, θερμαινόμενες πισίνες, κ.λπ.) και προγράμματα ευχάριστης απασχόλησης του ελεύθερου χρόνου κατά την εκτός αιχμής περίοδο (όταν δηλαδή οι τουρίστες δεν βρίσκονται στην παραλία). Μ’ αυτό εννοώ πολιτιστικές και φυσιολατρικές διαδρομές, δρόμους της αμπέλου και του κρασιού, της κρητικής διατροφής και κουζίνας και άλλα προγράμματα που ικανοποιούν ποικίλα ενδιαφέροντα στον νέο πιο ενήμερο, πιο μορφωμένο, πιο εκλεκτικό και, κατά τεκμήριο, πιο εύπορο τουρίστα.

Οι ανταγωνιστές μας το έχουν αντιληφθεί αυτό και έχουν πάρει τις απαραίτητες πρωτοβουλίες. Οι Πορτογάλοι, για παράδειγμα, με πολύ λιγότερη πείρα από μας, μετρούν σχεδόν το 30% των ετήσιων αφίξεών τους κατά το πεντάμηνο Νοέμβριος – Μάρτιος, όταν η Κρήτη παραμένει κλειστή. Κοντολογίς, ο τουρισμός όλο το χρόνο, ή έστω η επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου, είναι δυο όροι απόλυτα συνυφασμένοι με την ανάπτυξη των εναλλακτικών μορφών τουρισμού.

6. Εναλλακτικές μορφές τουρισμού. Που βρισκόμαστε και τι λάθη κάνουμε.

Προφανώς βρισκόμαστε σε νηπιακή ηλικία στα ζητήματα ανάπτυξης του εναλλακτικού τουρισμού, είμαστε όμως, ευτυχώς, υποψιασμένοι. Καλό σημάδι. Το πρώτο και πιο μεγάλο λάθος που κάναμε και συνεχίζουμε να κάνουμε είναι ότι απαριθμούμε απλά τις εναλλακτικές μορφές τουρισμού και αντί να φτιάξουμε υποδομές και να διαμορφώσουμε προγράμματα που θα τους δώσουν συγκεκριμένο περιεχόμενο και αντίκρισμα, περιοριζόμαστε σε γενικόλογες διακηρύξεις και αιτιάσεις για το «τις πταιει» που δεν γίνονται όλα αυτά.

7. Μια και μιλάμε για εναλλακτικές μορφές τουρισμού, ο νέος υπουργός Τουριστικής Ανάπτυξης στην ομιλία του, προ ημερών στο διεθνές τουρνουά γκολφ στη Χερσόνησο, προσδιόρισε ότι το τουριστικό μέλλον της Κρήτης είναι η ανάδειξή της ως προορισμού γκολφ.

Υπερβολική μεν, η δήλωση όμως δείχνει στη σωστή κατεύθυνση. Στη σύνθεση της εμπλουτισμένης τουριστικής προσφοράς της Κρήτης ασφαλώς μπορεί και πρέπει να συμβάλει και το γκολφ. Δεν χρειάζεται και δεν μπορούμε να πάμε σε νέα μονοκαλλιέργεια. Όμως, όταν οι Πορτογάλοι έχουν 85 γήπεδα, οι Ισπανοί 250, οι Ιρλανδοί (σχεδόν πάντα υπό βροχήν) 150 και οι Κύπριοι 8, εμείς έχουμε μόνο ένα. Ως γνωστόν, για τους γκολφέρ, ένα ίσον κανένα.

8. Πώς μπορούμε να κάνουμε στροφή στον ποιοτικό τουρισμό;

Είναι φανερό πως η βελτίωση της ανταγωνιστικότητας του τουρισμού της Κρήτης και οποιασδήποτε άλλης περιοχής της Ελλάδας, είναι μονόδρομος που περνά μέσα από την ποιότητα. Ως εδώ, είναι βέβαιος ότι όλοι συμφωνούμε. Κατά καιρούς εξάλλου, συντεταγμένη πολιτεία, επιχειρηματικοί και κοινωνικοί φορείς, συνδικαλιστές, εργαζόμενοι, απλοί πολίτες – τουρίστες, όλοι εμείς έχουμε διακηρύξει την ανάγκη και τη σκοπιμότητα της ποιοτικής αναβάθμισης των τουριστικών υπηρεσιών και του τουριστικού προϊόντος. Αν όμως ρωτήσουμε έναν – έναν από μας, πώς εννοεί και πώς ορίζει την ποιότητα, θα πάρουμε διαφορετική από τον καθένα απάντηση.

Προέχει λοιπόν, να προσδιορίσουμε και να συμφωνήσουμε στο τι είναι ποιότητα. Κατά τη γνώμη μου, η ποιότητα δεν είναι ένα βολικό σύνθημα-πανάκεια και, ακόμη περισσότερο, δεν είναι συνήθως αυτό που νομίζουμε εμείς. Σε τελική ανάλυση, ο μόνος αρμόδιος να μιλήσει για την ποιότητα ενόςτουριστικού προϊόντος είναι ο καταναλωτής του. Αν ένα προϊόν είναι η ικανοποίηση που προσφέρει η χρήση του (και αυτό είναι πλέον αυτονόητο) είναι προφανές ότι η γνώση και η κρίση για το επίπεδο της ποιότητας του προϊόντος μας, βρίσκεται στο κεφάλι του πελάτη μας. Εκεί δηλαδή που, συνήθως, έχουμε μεσάνυχτα για το τι συμβαίνει.

Το τουριστικό προϊόν είναι ενιαίο από τη στιγμή που ο τουρίστας – καταναλωτής ξεκινά το ταξίδι του μέχρι τη στιγμή που επιστέφει. Το πως αξιολογεί την εμπειρία του, το τι έχει γι' αυτόν σημασία και το τι όχι, διαμορφώνουν πολλές φορές μία εντελώς διαφορετική εικόνα από αυτήν που εμείς έχουμε για το πόσο καλά πέρασε – για το πόσο καλά τον εξυπηρετήσαμε.

Ας ξεκινήσουμε λοιπόν αμέσως, αξιοποιώντας τις πλούσιες εμπειρίες που διαθέτουμε, θετικές και αρνητικές και διορθώνοντας όλα εκείνα τα δεινά του τουρισμού της Κρήτης που υποβαθμίζουν την ποιότητα της προσφοράς μας και τραυματίζουν την αξιοπιστία μας. Κι ας πάρουμε, όλοι και ο καθένας χωριστά τις ευθύνες του και τα οφέλη που προκύπτουν από τις βελτιώσεις που θα πετύχουμε: Κράτος, Τοπική Αυτοδιοίκηση, επιχειρήσεις, εργαζόμενοι, απλοί πολίτες που ωφελούνται και έχουν ευθύνη να συμβάλλουν στη διαμόρφωση της καλής τουριστικής μας εικόνας. 'Έχουμε καταλήξει σε κοινή αντίληψη και σε σημαντικές συναινέσεις για το τι είναι ποιότητα και τι δεν είναι ποιότητα. Και γνωρίζουμε από πικρή πείρα, πως ...

Ποιότητα δεν είναι το άθλιο αυθαίρετο ή μη δωμάτιο, που στερείται βασικών ανθρώπινων ανέσεων, η “μπόμπα” στα μπαράκια, η άγρια εκμετάλλευση του ανυποψίαστου άπειρου τουρίστα.

Ποιότητα δεν είναι η υπαίθρια disco και το υπαίθριο σκυλάδικο, το αγρίως «μαρσάρον» μοτοσακό που βασανίζει με τα εκκωφαντικά ντεσιμπέλια τον ύπνο των τουριστών που πληρώνουν για ησυχία και ανάπαυση.

Ποιότητα δεν είναι οι κουζίνες στους χώρους εστίασης που, στερούμενες στοιχειωδών συνθηκών υγιεινής των τροφίμων και των ανθρώπων που τα διαχειρίζονται, γίνονται εστίες βακτηρίων, προσφέροντας για ενθύμιο γαστροεντερικές διαταραχές στους επισκέπτες μας.

Ποιότητα δεν είναι η προτηγανισμένη σε πολυχρησιμοποιημένο ή επιμολυσμένο σπορέλαιο πατάτα, ούτε ο ελληνικός καφές στη μηχανή του espresso για λόγους, λέει, οικονομίας…

Ποιότητα δεν είναι η ξινίλα του ιδρώτα αυτών που προσφέρουν τουριστικές υπηρεσίες και έρχονται σε στενή επαφή με τους πελάτες μας.

Ποιότητα δεν είναι ο ατημέλητος και αγενής ταξιτζής που καπνίζει στο ταξί, που αρνείται να πάρει κοντινή κούρσα ή γροθοκοπιέται με κάποιον άλλο, μπροστά στα μάτια των έντρομων τουριστών στο αεροδρόμιο για το ποιος θα κερδίσει την κούρσα. Ούτε ο καταστηματάρχης ή ο ταβερνιάρης που τραβάει τον άτυχο περαστικό από το μανίκι ...

Ποιότητα, τέλος, δεν είναι οι απέραντοι σωροί τσιμέντων, τα σκουπίδια διάσπαρτα στα κράσπεδα των δρόμων και στις παραλίες, οι δρόμοι χωρίς πεζοδρόμια και φωτισμό, ο θόρυβος, ο συνωστισμός, το άγχος ... όλα εκείνα τα κακά που υποβαθμίζουν και τη δική μας ποιότητα ζωής, γιατί στο κάτω της γραφής και εμείς ζούμε, ταξιδεύουμε και κάνουμε διακοπές στον τόπο μας.

9. Τι είναι λοιπόν ποιότητα;

Αν όλα αυτά δεν είναι ποιότητα, τότε η ποιότητα πρέπει να βρίσκεται στην ακριβώς αντίθετη κατεύθυνση. Και έχουμε να επιδείξουμε άφθονα παραδείγματα του τι στοιχειοθετεί και συνιστά ποιότητα τουριστικών υπηρεσιών. Αντλώντας από την πλούσια εμπειρία μας μπορούμε να κάνουμε γενικεύσεις για το τι είναι ποιότητα και μάλιστα Ελληνική ποιότητα.

Ποιότητα ασφαλώς είναι η αρχοντική, απλόχερη, πηγαία Ελληνική φιλοξενία, που είναι βαθιά ριζωμένη στην παράδοσή μας, στην κουλτούρα μας, στον τρόπο ζωής μας. Μια φιλοξενία όμως, που υποστηρίζεται από τον επαγγελματισμό, τη γνώση των αναγκών του πελάτη – επισκέπτη και την ευαίσθητη όσο και διακριτική ανταπόκριση σ' αυτές τις ανάγκες. Το επίπεδο των εγκαταστάσεων, καθώς και των εξυπηρετήσεων που προσφέρουν πλείστες ξενοδοχειακές μονάδες, βρίσκεται σε τροχιά συνεχούς βελτίωσης και συγκρίνεται ευνοϊκότατα με τα πιο καλά Ευρωπαϊκά κέντρα διακοπών.

Η τουαλέτα που αποτελούσε ντροπή για τον πολιτισμό μας και τη φήμη μας, στις πλείστες περιπτώσεις είναι τώρα σύγχρονη και πεντακάθαρη – πραγματική πηγή υπερηφάνειας.

Τα πάλαι ποτέ πρωινό –«μπουνιά στο στομάχι» - έχει δώσει τη θέση του σε πλούσια προσφορά των αγαθών που παράγει η Κρητική γη, αφού συνειδητοποιήσαμε, επί τέλους, τη σημασία που αποδίδουν οι ξένοι επισκέπτες στο πρωινό γεύμα. Με υπερηφάνεια ακούω τους Ευρωπαίους να αναφέρουν το Cretanbreakfast μαζί με το Αγγλικό και το Αμερικάνικο. Σε πολλά ξενοδοχεία και εστιατόρια όμως, δεν καταφέραμε δυστυχώς ακόμα, να έχουμε ζεστό, υψηλής ποιότητας καφέ, μπροστά στον πελάτη τη στιγμή που κάθεται για το πρωινό του. Θα το κερδίσουμε όμως και αυτό. Είμαι βέβαιος.

Η ποιότητα όμως δεν κρίνεται μόνο από τον ύπνο και το καλό φαγητό στους χώρους διαμονής των τουριστών. Κρίνεται από τη συνολική εμπειρία που αποκομίζει ο επισκέπτης από τη στιγμή που θα πατήσει το πόδι του στο σημείο εισόδου ή επιβιβαστεί στο αεροπλάνο μέχρι την αναχώρησή του.

Πρώτη και κατεπείγουσα, κατά τη γνώμη μου, προτεραιότητα, είναι η συνειδητή και συντονισμένη εκστρατεία των φορέων και επιχειρήσεων που εμπλέκονται στην παραγωγή και διάθεση του τουριστικού προϊόντος, αλλά και τη συνειδητή προσπάθεια εκ μέρους όλων των ελλήνων πολιτών, για την εξάλειψη όλων των αρνητικών φαινομένων που δειγματοληπτικά ανέφερα και που όλοι γνωρίζουμε έστω και αν δεν τα έχουμε συστηματικά καταγράψει.

Δεν αρκούν όμως αυτά. Οφείλουμε να εμπλουτίσουμε την τουριστική προσφορά με στοιχεία που παρέχουν ευκαιρίες στους επισκέπτες μας για ευχάριστη και δημιουργική αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου τους σε ψυχαγωγία, άθληση, οικο-τουρισμό, περιήγηση, πολιτιστικές δραστηριότητες γαστρονομικές και οινικές απολαύσεις καθώς και ικανοποίηση των ποικίλων ενδιαφερόντων τους. Αλλά σ’ αυτά αναφέρθηκα νωρίτερα...

Αν και η θεωρία της ποιότητας έχει αναλυθεί σε βάθος από πολλούς επαΐοντες, για μένα συνοψίζεται σε δύο μονάχα λέξεις: Μεράκι και Λεπτομέρεια. Μεράκι, αγάπη γι' αυτό που κάνουμε και προσοχή στην κάθε λεπτομέρεια που αφορά την εξακρίβωση, την κατανόηση και την ευαίσθητη εξυπηρέτηση των αναγκών του φιλοξενούμενου πελάτη – τουρίστα.

10. Πως θα μπορούσε να καθιερωθεί η Ελλάδα ως κορυφαίος τουριστικός προορισμός.

Αν και αυτό μπορεί να ηχεί αντιφατικό και παρά τις αδυναμίες και τα διαρθρωτικά μας προβλήματα, πιστεύω ότι είμαστε ακόμα ένας από τους κορυφαίους τουριστικούς προορισμούς. Δεν θα είμαστε όμως για πολύ αν δεν βγούμε από το λήθαργο του βολέματος και της μακαριότητας που μας βασανίζει. Μιλάμε για το μέλλον...

Για αρκετά χρόνια τώρα, μιλάμε για επανατοποθέτησή μας (repositioning) στην τουριστική αγορά με μια γρήγορη προσαρμογή στην πραγματικότητα που έχει διαμορφωθεί μετά την είσοδο στην αγορά νέων ανταγωνιστών που παράγουν και προσφέρουν το παραδοσιακό μας μαζικό, παραθεριστικό προϊόν σε πολύ χαμηλότερη τιμή μια και έχουν πολύ χαμηλότερο εργατικό κόστος.

Μιλήσαμε και μιλάμε για ένα πιο σύνθετο και πιο ποιοτικό προϊόν που απευθύνεται στην ικανοποίηση των αναγκών και των επιθυμιών ενός πιο ενήμερου, πιο εκλεκτικού, πιο ενεργού, πιο απαιτητικού αλλά και πιο εύπορου τουρίστα. Ένα προϊόν που εξ ορισμού προσελκύει τουρίστες 12 μήνες τον χρόνο.