Σχολιασμός του σχεδίου νόμου για τον Τουρισμό

Κατά τη γνώμη μου, προϊόν πολυετούς εμπειρίας στην υπηρεσία του Τουρισμού τόσο στον δημόσιο, όσον και στον ιδιωτικό τομέα, ολόκληρο το Σχέδιο Νόμου, χαρακτηρίζεται από πρωτοφανή προχειρότητα, προφανή έλλειψη γνώσης της διεθνούς και ελληνικής τουριστικής πραγματικότητας και τρανταχτές αντιφάσεις που υπονομεύουν την πραγματοποίηση του όποιου σκοπού (ο οποίος, πάντως, δεν ορίζεται).
‘Όλα αυτά οδηγούν στην απαξίωση και στην αναποτελεσματικότητα του πιο εύρωστου τομέα της οικονομίας ο οποίος παρέχει κάποια ελπίδα εξόδου από την κρίση. Κύρια αρνητικά χαρακτηριστικά του, είναι:

1. Η ουσιαστική διάλυση του ΕΟΤ, ενός οργανισμού που, επί εξήντα χρόνια, υπηρέτησε θετικά την ανάπτυξη του τουρισμού και την οικονομία της χώρας είναι ένα ολέθριο σφάλμα. Η απογύμνωση του Οργανισμού από τις ρυθμιστικές και ελεγκτικές αρμοδιότητες (τις οποίες άσκησε επαρκώς επί πολλά έτη) είναι ένα θέμα. Η ανάθεση όμως, στο υπόλειμμά του, μόνον της προβολής και διαφήμισης χωρίς τις άλλες δραστηριότητες του marketing και, κυρίως της ενεργού συμμετοχής στη διαμόρφωση του τουριστικού προϊόντος, είναι άστοχη και θα αποδειχθεί εντελώς αντιπαραγωγική.

2. Τα εξαιρετικά στελέχη του, με τα οποία συνεργάστηκα στενά και δημιουργικά κατά τις τέσσερις θητείες μου, - στελέχη με γνώσεις, ικανότητες, εμπειρία, υψηλό επίπεδο τουριστικής συνείδησης και επαγγελματισμό, αντιμετωπίζονται ως αντικείμενα, με μετακινήσεις κατά το δοκούν και διαθεσιμότητες χωρίς κριτήρια, με αποτέλεσμα να αποκαρδιώνονται και να αχρηστεύονται.

3. Η δημιουργία περιφερειακών υπηρεσιών του Υπουργείου είναι μια ακατανόητη πρωτοτυπία αφού κανένα άλλο Υπουργείο δεν κάνει κάτι τέτοιο. Ακόμα και αν θα μπορούσε αυτό να εφαρμοστεί, θα χρειαζόταν μεγάλη προετοιμασία, που δεν έγινε. Η προηγούμενη απόπειρα αποκέντρωσης υπηρεσιών στις Περιφέρειες, απέτυχε παταγωδώς, για τον ίδιο λόγο, και απεσύρθη.

4. Η Σχολή Ξεναγών, το ένα επίτευγμα για το οποίο η Ελλάδα μπορούσε να υπερηφανεύεται, υποβαθμίζεται (ουσιαστικά καταργείται) με την υπαγωγή της στην επίσης υποβαθμισμένη ΑΣΤΕΡ. Υπενθυμίζω ότι η ΑΣΤΕΡ ήταν άλλοτε το καμάρι της ελληνικής ξενοδοχίας και παρήγαγε το 80% των υψηλού επιπέδου Διευθυντών Ξενοδοχείων. Υπενθυμίζω επίσης ότι οι απόφοιτοι της Σχολής Ξεναγών είναι κορυφαίοι στον κόσμο. Η Ευρωπαϊκή Ένωση είχε τόσο εντυπωσιαστεί από το επίπεδο των ξεναγών μας, που μας ζήτησε να το μεταδώσουμε και στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες.

Τώρα θα έχουμε ξεναγούς - προϊόντα "ταχύρρυθμης" κατάρτισης; Οι ξεναγοί μας είναι η πιο αποτελεσματική άμυνα κατά της αλλοίωσης της εικόνας της ιστορίας και του πολιτισμού μας έναντι των συνοδών των ομάδων των Tour Operators που «ξεναγώντας», δυσφημούν τη χώρα. Και, εάν ο τουρισμός μας δεν είναι πολιτισμός, τί άλλο θα μπορούσε να είναι; Όσο για τη λοιπή τουριστική εκπαίδευση και κατάρτιση, συνεχίζεται ο κατήφορος των προηγούμενων κυβερνήσεων.

5. Αγροτουρισμός: Συνονθύλευμα θολών και αόριστων ορισμών που δεν λαμβάνει υπόψη τις ανάγκες και τις αναζητήσεις της πελατείας του αγροτουρισμού - οικοτουρισμού. Φαίνεται να έχουν αγνοηθεί όλες οι προτάσεις των οργανώσεων αγροτουρισμού από ανθρώπους που είναι άσχετοι με το αντικείμενο και την τουριστική πιάτσα. Εν κατακλείδι: Το Σχέδιο Νόμου ασχολείται με το συνθετικό "αγρο" αλλά δεν έχει επαφή με το συνθετικό "τουρισμός"

ΠΡΟΤΕΙΝΩ: Να αποσυρθεί το Νομοσχέδιο και να γίνει επεξεργασία από μηδενική βάση με τη συμμετοχή των τουριστικών φορέων, των εργαζομένων και όλων των ανθρώπων που γνωρίζουν και υπηρετούν τον τουρισμό. Ο Τουρισμός είναι μια τόσο σοβαρή υπόθεση για την οικονομία και την κοινωνία, που δεν μπορεί να είναι απλά θέμα προσωπικών επιλογών κανενός.

Νίκος Ε. Σκουλάς
τ. Γενικός Γραμματέας του ΕΟΤ και
τ. Υπουργός Τουρισμού
Τηλ.: 210 6541 997 - 6932 917 087
e-mail: nskoulas@nsa.gr www.nsa.gr

Συνέντευξη του Νίκου Σκουλά, προέδρου του TRINITY τ. Υπουργού Τουρισμού, στη Δώρα Σγάρτσου του Travel Daily News

Η ΕΛΛΑΔΑ ΩΣ ΔΙΕΘΝΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΥ MANAGEMENT

1. Ερώτηση: Πως σχολιάζετε την απουσία ενός πανεπιστημιακού προπτυχιακού τμήματος τουρισμού; Θεωρείτε πως το κενό καλύπτεται επαρκώς από τα ΤΕΙ Τουριστικών Επιχειρήσεων και τις σχολές του Ο.Τ.Ε.Κ.;

Απάντηση: Η απουσία μιας προπτυχιακής πανεπιστημιακής σχολής για το τουριστικό και ξενοδοχειακό μάνατζμεντ στα δημόσια πανεπιστήμια, είναι και αυτή ένα από τα πολλά, δυστυχώς, ελληνικά παράδοξα. Είναι όμως και μια παγκόσμια πρωτοτυπία με ολέθριες επιπτώσεις σε μια χώρα στην οποία ο τουρισμός είναι η κινητήρια δύναμη της οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξής της.

Για την ίδρυση όχι μιας, αλλά πέντε τέτοιων σχολών (Αθήνα-Πειραιάς, Κρήτη, Αιγαίο, Ιόνιο, Θεσσαλονίκη), παλεύω, μαζί με άλλους, τώρα και 25 χρόνια, από τότε που είχα την ευθύνη για τα τουριστικά πράγματα της Ελλάδος. Δυστυχώς δεν μπόρεσα να πείσω τους συναδέλφους μου στην Κυβέρνηση που υπέκυπταν πάντα στη λυσσαλέα αντίδραση του βολεμένου και οπισθοδρομικού κατεστημένου το οποίο και ευθύνεται για την εν γένει κατάντια της παιδείας μας.

Οι επαναλαμβανόμενες σχετικές εξαγγελίες από τις εκάστοτε κυβερνήσεις, δικαιολογημένα, αντιμετωπίζονται με δυσπιστία και ένα βαθμό κυνικότητας.

Είχαμε ελπίσει ότι το κενό αυτό θα αναπληρωνόταν από τη δημιουργία των Τεχνολογικών Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων (Τ.Ε.Ι.). Δυστυχώς διαψευστήκαμε. Τα ΤΕΙ, γενικώς, και ιδιαίτερα τα τουριστικά ΤΕΙ, αφέθηκαν στην τύχη τους, χωρίς χρηματοδότηση, χωρίς υποστήριξη, αντικείμενο πολιτικής εκμετάλλευσης από βουλευτές και άλλους παράγοντες, με βασικά κριτήρια για την ίδρυσή τους, οικονομικά οφέλη για τις τοπικές κοινωνίες: Να δουλέψουν οι καφετέριες, τα μαγαζιά και οι γκαρσονιέρες, ανεξάρτητα από το περιεχόμενο και την ποιότητα των σπουδών που προσφέρουν ενώ, ούτε λόγος για απασχολησιμότητα..

Αυτό εξηγεί και την έλλειψη ενδιαφέροντος εκ μέρους των νέων που προβληματίζονται για το μέλλον τους. Για παράδειγμα, αναφέρω την περίπτωση του τουριστικού τμήματος του ΤΕΙ Ηρακλείου, μιας κατ’ εξοχήν τουριστικής περιοχής. Από 170 προβλεπόμενες θέσεις φοιτητών, καλύφθηκαν πέρυσι μονάχα δώδεκα έναντι επτά της προηγούμενης χρονιάς. Οι ελάχιστες καλές εξαιρέσεις οφείλονται στον «πατριωτισμό», την ευαισθησία, ακόμα και την αυταπάρνηση ορισμένων καθηγητών.

Οι σχολές του Ο.Τ.Ε.Κ. (πρώην Ε.Ο.Τ.), μέσες και ανώτερες, έκαναν πάντα και συνεχίζουν να κάνουν καλή δουλειά σε επίπεδο τεχνικών δεξιοτήτων. Δεν αρκεί όμως αυτό. Οι εξελίξεις της αγοράς μας δείχνουν ξεκάθαρα ότι το παραδοσιακό τουριστικό μας προϊόν έχει χάσει την ανταγωνιστικότητά του και είναι ανάγκη να επανατοποθετηθούμε στην αγορά με μια πιο σύνθετη και πιο ποιοτική τουριστική προσφορά που θα απευθύνεται στην ικανοποίηση των αναγκών και των επιθυμιών ενός πιο ενήμερου, πιο εκλεκτικού, πιο ενεργού, πιο απαιτητικού αλλά και πιο εύπορου τουρίστα.

Ο στόχος αυτός δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς υψηλού επιπέδου στελέχη με πανεπιστημιακή παιδεία, εκπαίδευση και κατάρτιση σε σύνδεση με την επιχειρηματική και επαγγελματική κοινότητα που πρέπει να έχει και τον πρώτο λόγο στην αγορά εργασίας.

2. Ερώτηση: Για ποιο λόγο ένας φοιτητής να επιλέξει τον ιδιωτικό τομέα εκπαίδευσης στην Ελλάδα;

Απάντηση: Ο προφανέστερος λόγος είναι ότι ο δημόσιος τομέας δεν προσφέρει προπτυχιακή πανεπιστημιακή εκπαίδευση. Προσωπικά, θα προτιμούσα τον όρο «μη κρατικά» μη κερδοσκοπικά πανεπιστημιακά ιδρύματα.

Θα συνιστούσα όμως στους νέους και νέες που θέλουν να σπουδάσουν και να επιδιώξουν καριέρα στο τουριστικό και ξενοδοχειακό μάνατζμεντ, να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί στην επιλογή εκπαιδευτικού ιδρύματος. Στο εξωτερικό, ιδιαίτερα στη Βόρεια Αμερική, υπάρχουν αξιόλογα πανεπιστήμια με τουριστική εξειδίκευση αλλά και πολύ υψηλά δίδακτρα, σχεδόν απρόσιτα για τη μέση ελληνική οικογένεια.

Και στην Ευρώπη αλλά και στην Ελλάδα, υπάρχουν καλά πανεπιστημιακού επιπέδου ιδρύματα για τουριστικές σπουδές. Η περικοπή των χρηματοδοτήσεων όμως σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, οδήγησε σε μια τάση εμπορευματοποίησης της παιδείας με αποτέλεσμα πολλές σχολές να μειώνουν τα standards, προσφέροντας πτυχία χωρίς ουσιαστικό αντίκρισμα. Η τάση αυτή φαίνεται να βρίσκει τη χειρότερη έκφρασή της στη χώρα μας. Αρκετοί «επιχειρηματίες» της εκπαίδευσης, εκμεταλλευόμενοι το νομοθετικό κενό λειτουργούν ως παραρτήματα ξένων κολεγίων ή με συμβάσεις δικαιόχρησης (franchise) εκδίδοντας τίτλους σπουδών αμφιβόλου αξίας. Ο νοών νοείτω.

Μετά το φιάσκο της αναθεώρησης του Άρθρου 16 του Συντάγματος που δεν έγινε, υπεισέρχεται η Οδηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης 36/2005 που από φέτος θα αναγνωρίζει επαγγελματικά δικαιώματα στους αποφοίτους αυτών των παραρτημάτων. Αυτή η εξέλιξη καθιστά επείγουσα την ανάγκη να παρέμβει η πολιτεία θεσπίζοντας εκπαιδευτικά πρότυπα, κανόνες λειτουργίας, διαδικασίες αξιολόγησης, εποπτεία και έλεγχο αυτών των παραρτημάτων και όλων των «Εργαστηρίων Ελευθέρων Σπουδών».

Στο μεταξύ, ας είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί τόσον οι νέοι όσον και οι γονείς τους. Η εποχή του πτυχίου για το πτυχίο έχει παρέλθει. Χωρίς ουσιαστικό περιεχόμενο, οδηγεί στην έρημο της ανεργίας και της προσωπικής απαξίωσης.

3. Ερώτηση: Θεωρείτε πως ένα πτυχίο αρκεί σήμερα για κάποιον που θέλει να εργαστεί στον τουρισμό ή απαιτείται και μεγαλύτερη εξειδίκευση, που παρέχει σε επόμενη φάση το μεταπτυχιακό;

Απάντηση: Ένα πτυχίο που αντανακλά σκληρή δουλειά υποχρεωτικής τετραετούς φοίτησης (και όχι απλά προσέλευση στις εξεταστικές) που, εκτός από τους τομείς εξειδίκευσης (core courses) και μαθήματα γενικής πανεπιστημιακής παιδείας (ψυχολογία, κοινωνιολογία, αρχαία ελληνική φιλοσοφία, μακρο- και μικροοικονομία, στατιστική, περιβάλλον, πολιτισμός κ.λπ.) σε συνδυασμό με πρακτική εξάσκηση (internship) είναι ένα επαρκές διαβατήριο για μια επιτυχή καριέρα στον πιο γρήγορα αναπτυσσόμενο και πιο συναρπαστικό τομέα της ελληνικής και παγκόσμιας οικονομίας.

Φυσικά, το περίσσιο φως δεν βλάπτει. Η απόκτηση ενός μεταπτυχιακού τίτλου που, εξ ορισμού, περιλαμβάνει μεγαλύτερη εξειδίκευση και μεθοδολογία έρευνας σε συγκεκριμένα πεδία, αποτελεί συγκριτικό πλεονέκτημα στην άκρως ανταγωνιστική αγορά εργασίας.

4. Ερώτηση: Έχετε αναπτύξει συνεργασίες με πανεπιστήμια του εξωτερικού ή άλλους φορείς, που μπορούν να εγγυηθούν την αναγνώριση των πτυχιούχων σας στη διεθνή κοινότητα τουρισμού;

Απάντηση: Βεβαίως και σ’ αυτό τον τομέα έχουμε δώσει μεγάλη έμφαση. Έχουμε ήδη σε λειτουργία σχέσεις συνεργασίας με τέσσερα κορυφαία Αμερικανικά Πανεπιστήμια και δύο Καναδικά, προχωρούμε δε και σε επέκταση στην Ευρώπη.

Σπεύδω να διευκρινίσω ότι οι συνεργασίες αυτές δεν είναι «παραρτηματικού» χαρακτήρα, αλλά αντίθετα, σχέσεις αμοιβαίας ισότιμης αναγνώρισης όλων των μαθημάτων, και παροχής της ευκαιρίας στους φοιτητές και τις φοιτήτριες να παρακολουθήσουν μαθήματα για ένα ή δύο εξάμηνα στο συνεργαζόμενο ίδρυμα και να μεταφέρουν τις εκπαιδευτικές μονάδες στο δικό τους.

Η ρύθμιση αυτή διευκολύνει τη διεύρυνση του διεθνούς ορίζοντα των φοιτητών, πράγμα ιδιαίτερα σημαντικό για τον τουρισμό. Ήδη φιλοξενούμε φοιτητές και φοιτήτριες απ’ αυτά τα Πανεπιστήμια και εκείνα τους δικούς μας.

Οι ρυθμίσεις αυτές, ο διεθνής προσανατολισμός του Trinity που, όντας Αγγλόφωνο, φιλοξενεί φοιτητές από 22 χώρες, και η παροχή της ευκαιρίας για αμειβόμενη πρακτική εξάσκηση σε πεντάστερες μονάδες στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, η στενή σύνδεσή μας με την επιχειρηματική και επαγγελματική κοινότητα και η πιστοποίηση των προγραμμάτων του TRINITY από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Τουρισμού του ΟΗΕ, μας έχουν προσδώσει υψηλό επίπεδο αναγνωρισιμότητας στη διεθνή τουριστική κοινότητα, με αποτέλεσμα, η ζήτηση για αποφοίτους μας από την αγορά εργασίας να είναι κατά πολύ μεγαλύτερη από την προσφορά.

5. Ερώτηση: Η πρόσφατα ιδρυθείσα Επιτροπή Πρωτοβουλίας για την Προβολή της Ελλάδας ως Διεθνούς Εκπαιδευτικού Προορισμού Τουριστικού Μάνατζμεντ πιστεύετε ότι μπορεί να αλλάξει τα δεδομένα της τουριστικής εκπαίδευσης στην Ελλάδα;

Απάντηση: Όχι βέβαια από μόνη της. Θα ήταν υπερβολική και λίγο Δονκιχωτική η προσδοκία ότι εμείς θα μπορούσαμε να ανατρέψουμε μια δυσμενή πραγματικότητα στην ελληνική τουριστική παιδεία, απότοκη απραξίας πολλών ετών. Επιχειρούμε όμως να συμβάλουμε στη συνειδητοποίηση των δυνατοτήτων που έχουμε αν όλοι εμείς, πολιτεία, επιχειρηματική κοινότητα και εκπαιδευτικά ιδρύματα, συνεργαστούμε για τον κοινό στόχο.


Πράγματι, η Ελλάδα, με ζηλευτό επίπεδο ανάπτυξης και εμπειρίας στον τουρισμό και με αξιόλογα εκπαιδευτικά ιδρύματα που έχουν αναπτύξει ποιοτικά προγράμματα τουριστικής εκπαίδευσης σε στενή συνεργασία με την επιχειρηματική και επαγγελματική κοινότητα, δεν έχει λόγο να στέλνει τα παιδιά της στο εξωτερικό για σπουδές στο τουριστικό management. Αντίθετα, είναι και μπορεί να εξελιχθεί πολύ περισσότερο, σε πολύ ανταγωνιστικό διεθνή εκπαιδευτικό προορισμό για το τουριστικό μάνατζμεντ.

Αυτή η διαπίστωση μας οδήγησε να συγκροτήσουμε την Επιτροπή Πρωτοβουλίας για την Προβολή της Ελλάδος ως Διεθνούς Εκπαιδευτικού Προορισμού Τουριστικού Μάνατζμεντ η οποία οργάνωσε και το πρόσφατο Forum. Ιδρυτικά μέλη της Επιτροπής είναι εκπρόσωποι και καθηγητές του Πανεπιστημίου Αιγαίου, του Τ.Ε.Ι. Αθήνας και των Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων Alpine και Trinity με δεδηλωμένο σκοπό να διευρυνθεί. Βασικοί στόχοι μας είναι: · Η ανάδειξη της πραγματικής εικόνας της σύγχρονης τουριστικής Ελλάδας που απέχει πολύ από την οπισθοδρομική και μίζερη αντίληψη της φοβίας μη γίνει η χώρα μας «έθνος θαλαμηπόλων και σερβιτόρων», σαν τάχα να ήταν επιλήψιμα αυτά τα επαγγέλματα των πρεσβευτών στην πρώτη γραμμή του τουρισμού μας.

• Η συγκράτηση της εξόδου Ελλήνων φοιτητών για σπουδές στο εξωτερικό αφού μπορούν να έχουν παιδεία και εκπαίδευση υψηλών διεθνών προδιαγραφών που προσφέρουν τόσον ο δημόσιος όσο και ο ιδιωτικός τομέας στην Ελλάδα 

• Η προβολή της ανώτατης εκπαίδευσης στο τουριστικό και ξενοδοχειακό μάνατζμεντ ως προϋπόθεση για τη βελτίωση της ποιότητας των υπηρεσιών που προσφέρει η χώρα μας.

• Η προβολή της Ελλάδος ως προορισμού τουριστικής και ξενοδοχειακής παιδείας και εκπαίδευσης προκειμένου να προσελκύσουμε φοιτητές και φοιτήτριες από πολλές χώρες, συμβάλλοντας έτσι στην ανάπτυξη του τουρισμού μας.Όλα αυτά θα μπορούσαν να επιτευχθούν αν οι πολιτικές δυνάμεις της χώρας αποφασίσουν να βάλουν ένα χεράκι αναλαμβάνοντας, επί τέλους, τις δικές τους ευθύνες.

Ημερίδα για την προβολή της Ελλάδος ως Διεθνούς Εκπαιδευτικού Προορισμού

Εισαγωγικές Παρατηρήσεις του Νίκου Σκουλά, Προέδρου του TRINITY International School of Tourism Management στην Ημερίδα για την Προβολή της Ελλάδος ως Διεθνούς Εκπαιδευτικού Προορισμού Τουριστικού Management

Ξενοδοχείο Electra Palace, Αθήνα, 7 Μαΐου 2008 

Αποτελεί πλέον κοινό τόπο η διαπίστωση ότι ο τουρισμός είναι ο μεγαλύτερος, γοργότερα αναπτυσσόμενος, πιο συναρπαστικός και πιο ανταγωνιστικός τομέας της οικονομίας διεθνώς.

Για την Ελλάδα όμως, έναν από τους δημοφιλέστερους προορισμούς στον κόσμο, έχει δυσανάλογα για το γεωγραφικό μέγεθος και τον πληθυσμό της, μεγάλη σημασία. Ως κινητήρια δύναμη της οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης

• ενισχύει την ανάπτυξη των άλλων τομέων (τρόφιμα, βιομηχανικά και βιοτεχνικά προϊόντα, άλλες υπηρεσίες κ.λπ.) με τους οποίους αποτελεί ενιαίο παραγωγικό σύμπλεγμα,
• συμβάλλει στη βελτίωση της ποιότητας ζωής και
• προσφέρει απεριόριστες ευκαιρίες επαγγελματικής και προσωπικής ανάπτυξης σε φιλόδοξους και φιλομαθείς νέους και νέες. 

Για να επιβιώσει όμως και να αναπτυχθεί, χρειάζεται άρτια εκπαιδευμένα στελέχη με πανεπιστημιακού επιπέδου τουριστική παιδεία, εκπαίδευση, κατάρτιση και κουλτούρα που, δυστυχώς, δεν υπάρχουν σε επάρκεια.

Η αντιμετώπιση της έλλειψης υψηλού επιπέδου στελεχών, έγινε θέμα επείγουσας προτεραιότητας από την ώρα που η ανταγωνιστικότητα της προσφοράς μας τέθηκε υπό αμφισβήτηση, μετά την είσοδο στην αγορά νέων ανταγωνιστών που παράγουν και προσφέρουν το καθιερωμένο μαζικό, παραθεριστικό μας προϊόν σε πολύ χαμηλότερη τιμή μια και έχουν πολύ χαμηλότερο εργατικό κόστος. Αναπόφευκτα, κατέστη αναγκαία η επανατοποθέτησή μας (repositioning) στην τουριστική αγορά με μια γρήγορη προσαρμογή στην πραγματικότητα που έχει διαμορφωθεί.

Η πραγματικότητα αυτή μας επέβαλε να δημιουργήσουμε ένα πιο σύνθετο και πιο ποιοτικό προϊόν που απευθύνεται στην ικανοποίηση των αναγκών και των επιθυμιών ενός πιο ενήμερου, πιο εκλεκτικού, πιο ενεργού, πιο απαιτητικού αλλά και πιο εύπορου τουρίστα. Για να συμβεί αυτό, χρειάστηκαν ξενοδοχειακές εγκαταστάσεις, συνεδριακά κέντρα, κέντρα ευεξίας, κέντρα τουρισμού υγείας, και άλλες συμπληρωματικές τουριστικές υποδομές για την ευχάριστη απασχόληση του ελεύθερου χρόνου των φιλοξενουμένων μας.

Στον τομέα αυτό πολλοί σοβαροί και προοδευτικοί επιχειρηματίες έχουν κάνει μεγάλες επενδύσεις με τη βοήθεια μεν της πολιτείας, αναλαμβάνοντας πάντως μεγάλα ρίσκα. Τα στατιστικά στοιχεία επιβεβαιώνουν την ορθότητα αυτών των πρωτοβουλιών, καταχωρώντας μεγάλες αυξήσεις αφίξεων και διανυκτερεύσεων στις εγκαταστάσεις φιλοξενίας υψηλών προδιαγραφών (κυρίως πεντάστερα ξενοδοχεία και ποιοτικές μονάδες εναλλακτικού τουρισμού της ενδοχώρας), ενώ οι μονάδες χαμηλότερων κατηγοριών απαξιώνονται με γρήγορους ρυθμούς.

Οι τουριστικοί επιχειρηματίες εναγωνίως αναζητούν αποφοίτους σχολών ανώτατης τουριστικής παιδείας, ενώ τα πλείστα δημόσια πανεπιστήμια παράγουν στρατιές ανέργων οι σπουδές των οποίων, ανεξάρτητα από την ποιότητα των πτυχίων που κατέχουν, δεν συνδέονται με τις ανάγκες της αγοράς εργασίας. Εξήντα χιλιάδες Ελληνόπουλα φοιτούν σε ξένα πανεπιστήμια και κολέγια (με όλες τις οικονομικές και άλλες θυσίες που αυτό συνεπάγεται), πολλά από τα οποία επιστρέφουν με πτυχία αμφιβόλου αντικρίσματος.

Στο ιστορικά παγκόσμιο κέντρο παιδείας και πολιτισμού, βρισκόμαστε στην άκρως δυσάρεστη θέση να εξάγουμε, αντί να εισάγουμε φοιτητές και συνάλλαγμα απ’ όλο τον κόσμο. Η Ελλάδα, με ζηλευτό επίπεδο ανάπτυξης και εμπειρίας στον τουρισμό και με αξιόλογα εκπαιδευτικά ιδρύματα που έχουν αναπτύξει ποιοτικά προγράμματα τουριστικής εκπαίδευσης σε στενή συνεργασία με την επιχειρηματική και επαγγελματική κοινότητα, δεν έχει λόγο να στέλνει τα παιδιά της στο εξωτερικό για σπουδές στο τουριστικό management. Αντίθετα, είναι και μπορεί να εξελιχθεί πολύ περισσότερο, σε πολύ ανταγωνιστικό διεθνή εκπαιδευτικό προορισμό για το τουριστικό μάνατζμεντ.

Αυτή η διαπίστωση μας οδήγησε να συγκροτήσουμε την Επιτροπή Πρωτοβουλίας για την Προβολή της Ελλάδος ως Διεθνούς Εκπαιδευτικού Προορισμού Τουριστικού Μάνατζμεντ η οποία οργάνωσε και το σημερινό Forum. Ιδρυτικά μέλη της Επιτροπής είναι εκπρόσωποι και καθηγητές του Πανεπιστημίου Αιγαίου, του Τ.Ε.Ι. Αθήνας και των Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων Alpine και Trinity. Βασικοί σκοποί μας:

Η ανάδειξη της πραγματικής εικόνας της σύγχρονης τουριστικής Ελλάδας που απέχει πολύ από την οπισθοδρομική και μίζερη αντίληψη της φοβίας μη γίνει η χώρα μας «έθνος θαλαμηπόλων και σερβιτόρων», σαν τάχα να ήταν επιλήψιμα αυτά τα επαγγέλματα των πρεσβευτών στην πρώτη γραμμή του τουρισμού μας.

• Η συγκράτηση της εξόδου Ελλήνων φοιτητών για σπουδές στο εξωτερικό αφού μπορούν να έχουν παιδεία και εκπαίδευση υψηλών διεθνών προδιαγραφών που προσφέρουν τόσον ο δημόσιος όσο και ο ιδιωτικός τομέας στην Ελλάδα.
• Η προβολή της ανώτατης εκπαίδευσης στο τουριστικό και ξενοδοχειακό μάνατζμεντ ως προϋπόθεση για τη βελτίωση της ποιότητας των υπηρεσιών που προσφέρει η χώρα μας.
• Η προβολή της Ελλάδος ως προορισμού τουριστικής και ξενοδοχειακής παιδείας και εκπαίδευσης προκειμένου να προσελκύσουμε φοιτητές και φοιτήτριες από πολλές χώρες, συμβάλλοντας έτσι στην ανάπτυξη του τουρισμού μας.

Κυρίες και Κύριοι,

Συνεργαζόμαστε για να περάσουμε πολλαπλά μηνύματα:

• Ο τουρισμός έχει πλέον αναδειχθεί ως μια πολύ σοβαρή, πολύπλοκη και πολυεπίπεδη οικονομική και κοινωνική δραστηριότητα. Οι άνθρωποι που θα ηγηθούν στην ανάπτυξή του, οι επιχειρηματίες και τα επαγγελματικά στελέχη, οφείλουν να αποκτήσουν πανεπιστημιακού επιπέδου γνώσεις, ικανότητες και εμπειρίες που απαιτεί το ανταγωνιστικό περιβάλλον.
• Εκτός από το επιχειρηματικό κέρδος, προσφέρει ευκαιρίες σίγουρης επαγγελματικής αποκατάστασης, καριέρας, κύρους και κοινωνικής αναγνώρισης.
• Στους νέους που προβληματίζονται για σπουδές και καριέρα, το μήνυμά μας είναι: «Ο σύγχρονος τουρισμός δεν είναι για ερασιτέχνες και περαστικούς. Χρειάζεται ανθρώπους με αληθινό ενδιαφέρον, δέσμευση και απόφαση για σκληρή αλλά ευχάριστη δουλειά».
• Για τους γονείς, το μήνυμά μας είναι: Πέρασε ο καιρός της απόκτησης ενός οποιουδήποτε «πτυχίου για το πτυχίο» που οδηγεί στην έρημο της ανεργίας και της προσωπικής απαξίωσης. Αφήστε τα παιδιά σας να επιλέξουν τον δρόμο που τους αρέσει και τα εκφράζει και στηρίξτε τα στην πορεία.
• Και μια έκκληση στην Κυβέρνηση και τις άλλες πολιτικές δυνάμεις: Δημιουργήστε προπτυχιακά τουριστικά προγράμματα στα δημόσια πανεπιστήμια και στηρίξτε τα καθώς και τα τμήματα τουριστικών σπουδών στα Τ.Ε.Ι. με επαρκή χρηματοδότηση. Δημιουργήστε το απαραίτητο νομοθετικό πλαίσιο που θα καθορίζει τους κανόνες λειτουργίας, τα ελάχιστα αποδεκτά standards, την εποπτεία και τον έλεγχο, τόσο στα μη-κρατικά όσο και στα δημόσια εκπαιδευτικά ιδρύματα.

Εύχομαι και ελπίζω, κατά την αποψινή συνάντηση, οι προτάσεις των εκλεκτών συναδέλφων μου, η συζήτηση που θα ακολουθήσει και οι δικές σας παρατηρήσεις να συμβάλουν θετικά στη βελτίωση της τουριστικής εκπαίδευσης στη χώρα μας και της καθιέρωσής μας ως διεθνούς εκπαιδευτικού προορισμού τουριστικού μάνατζμεντ με πολλαπλά οφέλη για όλους.

Συμβολή στον διάλογο για την παιδεία - Υπόμνημα προς βουλευτές

Χερσόνησος Κρήτης, 4 Ιανουαρίου 2007 

ΘΕΜΑ: Συμβολή στον διάλογο για την παιδεία

Αξιότιμε κύριε Βουλευτή,

Λίγες μέρες πριν αρχίσει η συζήτηση στη Βουλή των Ελλήνων για την αναθεώρηση του Άρθρου 16 του Συντάγματος που αφορά στην ανώτατη παιδεία, ως Έλλην πολίτης που ασχολείται ενεργά με την παιδεία, την εκπαίδευση και την κατάρτιση, θεωρώ καθήκον μου να καταθέσω τις απόψεις μου για το μείζον αυτό θέμα, συμβάλλοντας στον κρίσιμης σημασίας διάλογο που διεξάγεται σε όλη τη χώρα. Η συζήτηση αυτή φέρνει στην επικαιρότητα την κορύφωση μιας κρίσης που σοβεί στην ελληνική παιδεία,σε όλα τα επίπεδα, τώρα και αρκετές δεκαετίες.

Είδαμε, την περασμένη άνοιξη, τις όχι αδικαιολόγητες κινητοποιήσεις, φοιτητών, μαθητών και διδασκόντων, που δυστυχώς συνοδεύτηκαν και σημαδεύτηκαν από σύγχυση, ευτράπελα, χρήση αλόγιστης βίας, εκατέρωθεν, και καπέλωμα από κουκουλοφόρους, με αποτέλεσμα να αποπροσανατολιστεί ο τόσο απαραίτητος δημόσιος διάλογος. Κατά τις τελευταίες ημέρες γίναμε και γινόμαστε καθημερινά μάρτυρες πληθώρας δηλώσεων από φορείς και άτομα καθώς και κινητοποιήσεων από φοιτητές, συνδικαλιστικούς φορείς αλλά και από πρυτανικές αρχές. Οι πιο πρόσφατες δημοσκοπήσεις αναδεικνύουν δύο στοιχεία:

Πρώτον, ότι ένα πλειοψηφικό ποσοστό των Ελλήνων βλέπει μάλλον με ευνοϊκή διάθεση την ίδρυση μη-κρατικών, μη-κερδοσκοπικών πανεπιστημίων υπό όρους και προϋποθέσεις και

δεύτερον ότι, από άποψη πληροφόρησης και ενημέρωσης, στην ελληνική κοινωνία επικρατεί πλήρης σχεδόν άγνοια και σύγχυση. Στις γραμμές που ακολουθούν, επιχειρώ να παρουσιάσω την κατάσταση όπως την αντιλαμβάνομαι και προτείνω κάποιες λύσεις, σε μια προσπάθεια να συμβάλω στον δημόσιο διάλογο πάνω στο κορυφαίο πρόβλημα της ελληνικής κοινωνίας που είναι η παιδεία, η εκπαίδευση, η κατάρτιση και η επαγγελματική αποκατάσταση των παιδιών μας που, εξ ορισμού, ταυτίζονται με το μέλλον της χώρας μας, την ανάπτυξη και την ευημερία της.

Η παιδεία στην Ελλάδα του 2007 Σημειολογικά μόνο αναφέρω πράγματα, γνωστά σε όλους μας που, ασφαλώς, προκαλούν έντονο προβληματισμό στον κάθε Έλληνα πολίτη: Στην Ελλάδα της «δωρεάν παιδείας», πολλοί γονείς στερούνται τα απαραίτητα για να πληρώσουν τα φροντιστήρια των παιδιών τους από την πρώτη κιόλας τάξη του Γυμνασίου.

• Το σύστημα κριτηρίων εισαγωγής στα ΑΕΙ και ΤΕΙ, μια παγκόσμια μοναδικότητα παραλογισμού, ταλαιπωρεί τους νέους μας, οδηγώντας τους στην επιδίωξη ενός, μοναδικού στόχου, καθ’ όλη τη διάρκεια των γυμνασιακών και λυκειακών τους σπουδών: Όχι πώς θα αποκτήσουν γνώσεις και θα αναπτύξουν την κριτική τους σκέψη, αλλά...πώς θα αποστηθίσουν καλύτερα προκειμένου να πετύχουν στις εισαγωγικές. Τραγικό επακόλουθο: τα όνειρα, οι ελπίδες, το μέλλον των υποψηφίων παίζονται με μια ζαριά, σε μια τυχερή ή «κακή ώρα» την ημέρα των εξετάσεων.
• Ανεξάρτητα από προθέσεις, δεν καταφέραμε να εφαρμόσουμε την προφανώς ορθή επιλογή που εφαρμόζεται αλλού, να κρίνονται οι υποψήφιοι με βάση τη συνολική τους απόδοση κατά τη διάρκεια των σπουδών τους στη μέση εκπαίδευση, βάσει ορθολογικών και αντικειμενικών κριτηρίων.
• Πέραν από τις ψυχολογικές επιπτώσεις στους νέους και τις οικογένειές τους, παρατηρούμε το φαινόμενο να εγγράφονται οι νέοι σε σχολές που δεν τους ενδιαφέρουν, σε κάποια άλλη πόλη (με ενοίκια, έξοδα διατροφής, κ.λπ.).
• Εξήντα πέντε χιλιάδες Ελληνόπουλα φοιτούν σε ξένα πανεπιστήμια, με όλες τις οικονομικές και άλλες θυσίες που αυτό συνεπάγεται, πολλά από τα οποία επιστρέφουν με πτυχία αμφιβόλου αντικρίσματος. Στο ιστορικά παγκόσμιο κέντρο παιδείας και πολιτισμού, βρισκόμαστε στην άκρως δυσάρεστη θέση να εξάγουμε, αντί να εισάγουμε φοιτητές και συνάλλαγμα απ’ όλο τον κόσμο. 
• Τα κρατικά πανεπιστήμια παράγουν πτυχιούχους που συνθέτουν στρατιές ανέργων γιατί, ανεξάρτητα από την ποιότητα των πτυχίων τους, οι σπουδές τους δεν συνδέονται με τις ανάγκες της αγοράς εργασίας. 
• Οι καθηγητές μας απεργούν, ανθιστάμενοι στην προτεινόμενη αξιολόγηση της διδακτικής μεθοδολογίας και αποτελεσματικότητάς τους. Η Έλλειψη θεσμικού πλαισίου και εποπτείας για την τριτοβάθμια μη-κρατική ή, αν προτιμάτε, ιδιωτική εκπαίδευση, έχει οδηγήσει στην ίδρυση και λειτουργία μιας πλειάδας εκπαιδευτικών «παραμάγαζων» που πλασάρονται ως δορυφορικά παραρτήματα ξένων πανεπιστημίων και κολεγίων που προσφέρουν διπλώματα και πτυχία με ελάχιστες, αν όχι ανύπαρκτες δυνατότητες επαγγελματικής αποκατάστασης.
• Στην πρόληψη όλων αυτών των παρενεργειών που υποβαθμίζουν και απαξιώνουν το εθνικό μας σύστημα παιδείας δεν βοηθούν ούτε οι γονείς που, έχοντας στερηθεί την ευκαιρία να μάθουν γράμματα, προσπαθούν να πραγματοποιήσουν τα ανεκπλήρωτα όνειρά τους μέσα από τα παιδιά τους, που οδηγούνται και χάνονται στην έρημο της απόκτησης ενός πτυχίου, οποιουδήποτε πτυχίου και της μάταιης αναζήτησης κάποιας δουλειάς.
• Στον τομέα του τουρισμού που μας απασχολεί ή πρέπει να μας απασχολεί ιδιαίτερα, μια και είναι η κινητήρια δύναμη της οικονομίας μας και της απασχόλησης, διαπιστώνουμε, με λύπη ότι σε κανένα κρατικό πανεπιστήμιο της χώρας δεν λειτουργεί ούτε ένα προπτυχιακό τμήμα για σπουδές στο τουριστικό και ξενοδοχειακό μάνατζμεντ, όταν οι επιχειρηματίες μάταια αναζητούν ηγετικά στελέχη με πανεπιστημιακή μόρφωση. 

Το «δίλημμα» του άρθρου 16…!!!

Μπροστά σ’ αυτή την απογοητευτική, ομολογουμένως, κατάσταση, αντί να ασχολούμαστε με το πραγματικό πρόβλημα, όλοι εμείς – κράτος, πολιτικά κόμματα, ακαδημαϊκή κοινότητα, συνδικαλιστικοί φορείς, μαθητές, φοιτητές και γονείς - αναλωνόμαστε σε ατέρμονες συζητήσεις πάνω στο ψευτοδίλημμα των μη κρατικών πανεπιστημίων σχετικά με το άρθρο 16 του Συντάγματος, σαν τάχα η αναθεώρησή του να αφορούσε μονάχα αυτό το θέμα. Κανείς, εξάλλου, δεν μίλησε σοβαρά για ιδιωτικοποίηση της παιδείας. Κοντολογίς, κανείς δεν θέλει, δεν ζητά και δεν μπορεί να μας επιβάλει να πουλήσουμε τα πανεπιστήμιά μας σε ιδιώτες επιχειρηματίες για να τα νέμονται και να κερδοσκοπούν.

Όσοι ισχυρίζονται κάτι τέτοιο είναι απληροφόρητοι, αφελείς ή αδιόρθωτοι και επικίνδυνοι λαϊκιστές. Ας το καταλάβουμε όλοι, μια και καλή, πως η παιδεία δεν κινδυνεύει από τα μη κρατικά ή, αν προτιμάτε, ιδιωτικά πανεπιστήμια (όπως δεν κινδύνευσε η πρωτοβάθμια και μέση εκπαίδευση από τα ιδιωτικά σχολεία). Κινδυνεύει, πρωτίστως, από τον κακό εαυτό της. Είναι έτσι σαφές ότι τα μη κρατικά πανεπιστήμια όχι μόνο δεν αποτελούν απειλή για τα δημόσια, αλλά αντίθετα τα βοηθούν, αποτελεσματικά, στο ρόλο και την εκπλήρωση της αποστολής τους.

Άλλωστε, ένα δημόσιο πανεπιστήμιο υψηλής ποιότητας που είναι καταξιωμένο και κυρίαρχο στο χώρο της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, δεν έχει καμία απολύτως ανάγκη ειδικής μεταχείρισης και ιδιαίτερης νομικής προστασίας με τον αποκλεισμό μη κρατικών πανεπιστημίων. Και αντίστροφα, κανένα νομοθετικό πλαίσιο δεν μπορεί να προασπίσει το κύρος των κρατικών πανεπιστημίων, αν τα ίδια δεν έχουν καταξιωθεί ως ηγετικές πνευματικές οντότητες και κυψέλες παραγωγής γνώσης στον χώρο τους, κάτι που η ίδια η κοινωνία και οι φορολογούμενοι πολίτες που τα χρηματοδοτούν αναμένουν από αυτά.

Η ελευθερία, παραδείγματος χάριν, να λειτουργούν μη κρατικά πανεπιστήμια στην Ευρωπαϊκή Ένωση καθιέρωσε μόνον ελάχιστα ιδρύματα του είδους και τούτο γιατί τα δημόσια πανεπιστήμια επιτελούν το έργο τους με αποτελεσματικότητα και επάρκεια. Χαρακτηριστικά αναφέρω ότι στην οικονομία της αγοράς της Γερμανίας, τα 69 μη-κρατικά πανεπιστήμια που λειτουργούν στη χώρα, φιλοξενούν μονάχα το 3% του πληθυσμού των φοιτητών...!!! Σε όποιες χώρες και σε όποιους τομείς υπάρχει σοβαρή δημόσια παιδεία, η ιδιωτική εκπαίδευση δεν χρειάζεται και δεν ευδοκιμεί. Γίνεται «σκωληκοειδής απόφυση». Η χρήση του ιατρικού όρου μάς θυμίζει ότι η αναλογία αυτή, προφανώς, ισχύει και για τη δημόσια υγεία.

Ας πάψουμε επί τέλους να πιπιλίζουμε την άνοστη πια καραμέλα του άρθρου 16 και ας ασχοληθούμε με την ουσία του προβλήματος, αντιμετωπίζοντάς το με θετικές παρεμβάσεις, με τον καθένα από μας να συμβάλει στη λύση, αντί να διεκδικούμε μόνο δικαιώματα χωρίς να αναλαμβάνουμε ευθύνες. Προσωπικά πιστεύω ότι, όπως συμβαίνει σε όλες τις προοδευμένες χώρες, πρέπει να επιτραπεί η ίδρυση μη-κρατικών πανεπιστημίων υπό αυστηρούς όρους, προϋποθέσεις και κριτήρια λειτουργίας που θα εγγυώνται την ποιότητα των σπουδών τόσο για τα ίδια όσο και για τα δημόσια (στα οποία τώρα, δυστυχώς δεν ισχύουν), αλλά και στα ψευτοκολέγια που τώρα λειτουργούν και πλουτίζουν ασύδοτα, χωρίς νομοθετικό πλαίσιο, χωρίς εποπτεία και χωρίς έλεγχο.

Η μη κρατική παιδεία οφείλει να είναι συμπληρωματική, καλύπτοντας τα κενά, όπου το δημόσιο εκπαιδευτικό σύστημα αδυνατεί ή απουσιάζει (όπως, για παράδειγμα, στον Τουρισμό). Πέραν όμως απ’ αυτό, η αναδιάρθρωση, εκ θεμελίων, και η πλήρης αναβάθμιση του δημόσιου εκπαιδευτικού συστήματος της χώρας μας γενικά και της ανώτατης εκπαίδευσης ειδικότερα, αποτελεί ύψιστη προτεραιότητα. Προτάσεις για έξοδο από την κρίση Θεωρώ αυτονόητο ότι πρέπει επειγόντως:

• Η δημόσια παιδεία να χρηματοδοτηθεί γενναία, να εξυγιανθεί, να ενισχυθεί, να αναβαθμιστεί ποιοτικά και να θεσμοθετηθούν υψηλά standards που θα διέπουν τη λειτουργία της.
• Να ενισχυθούν ποικιλότροπα και πολύμορφα τα κρατικά ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα, με επαρκή χρηματοδότηση και αυτονομία στη λήψη αποφάσεων και τη διαχείριση των διοικητικών και ακαδημαϊκών ζητημάτων τους, ώστε να μπορούν να εκπληρώνουν ακώλυτα την αποστολή τους και να λειτουργούν ανταγωνιστικά στο διεθνές περιβάλλον. 
• Να διασφαλιστεί η ποιότητα στο σύνολο των προσφερόμενων υπηρεσιών από τα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα, στις οποίες περιλαμβάνονται μεταξύ άλλων, η διδασκαλία, η έρευνα, η κοινωνική προσφορά και η σύνδεσή τους με τις πραγματικές ανάγκες της οικονομίας και της αγοράς.
• Τα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα πρέπει να απαλλαγούν από τον ασφυκτικό εναγκαλισμό του Υπουργείου Παιδείας, των κομματικών νεολαιών και των συντεχνιακών ομάδων που λειτουργούν «δι’ ίδιον λογαριασμόν» μέσα στα πανεπιστήμια.
• Στην εκλογή των πρυτανικών αρχών να συμμετέχει το σύνολο των φοιτητών και όχι, όπως γίνεται τώρα, μονάχα οι «εντολοδόχοι» εκπρόσωποι.
• Να επιτραπεί η ίδρυση και λειτουργία μη κρατικών, μη κερδοσκοπικών ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, υπό την εποπτεία και τον έλεγχο του κράτους και της κοινωνίας, που θα έχουν συμπληρωματικό ρόλο στην παιδεία και την εκπαίδευση, όπως συμβαίνει σε όλες τις αναπτυγμένες χώρες του κόσμου. Το Harvard, το Yale, το New York University, το Columbia, τοPrinceton κλπ. είναι μη κρατικά πανεπιστήμια. Η απαγόρευσή τους στην Ελλάδα αποτελεί μια Ευρωπαϊκή πρωτοτυπία.
• Ο συμπληρωματικός και όχι ανταγωνιστικός ρόλος των μη κρατικών ιδρυμάτων αυξάνει τις δυνατότητες επιλογής και ευκαιριών των φοιτητών, ειδικότερα σε γνωστικά αντικείμενα που, συνήθως, είναι έξω από εκείνα που παρέχονται από τα δημόσια πανεπιστήμια.
• Να καθιερωθεί η αρχή της αξιολόγησης* των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων. Υπάρχουν επιτυχή πρότυπα τέτοιων ανεξάρτητων οργάνων για την αξιολόγηση των προγραμμάτων σπουδών και της λειτουργίας των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων (accrediting bodies), τόσο στη Βόρεια Αμερική όσο και στην Ευρώπη. Δεν χρειάζεται να εφευρίσκουμε, εκ νέου, τον τροχό με μεγάλο κόστος. 
• Να καθιερωθεί επίσης η αρχή της αξιολόγησης* των διδασκόντων από άποψη μεθοδολογίας και αποτελεσματικότητας της διδασκαλίας. Η δικαιολογημένη δυσπιστία των εκπαιδευτικών ως προς τη διαδικασία της αξιολόγησης, επιβάλλει να θεσπιστούν αντικειμενικά κριτήρια αξιολόγησης, η εφαρμογή των οποίων θα επιτηρείται από αδιάβλητα όργανα αξιολόγησης. (Όχι πάντως από πολιτικές ηγεσίες ή, ακόμα χειρότερο, από το ιδιαίτερο γραφείο του εκάστοτε Υπουργού Παιδείας). Η αξιολόγηση των διδασκόντων από τους φοιτητές είναι μια πρακτική που εφαρμόζεται με επιτυχία στο εξωτερικό.
• Να καθιερωθεί η συνεχής αξιολόγηση* των φοιτητών με αντικειμενικά και αδιάβλητα κριτήρια, καθώς και υποχρεώσεις για αριστοποίηση της ακαδημαϊκής τους επίδοσης (υποχρεωτική παρακολούθηση, ανώτατο όριο χρόνου σπουδών κλπ.). Η μάθηση διευκολύνεται από τη συνεχή επαφή διδασκόντων και διδασκομένων, την πραγματοποίηση περιοδικών τεστ και την ανάθεση ερευνητικών εργασιών κατά τη διάρκεια της ακαδημαϊκής χρονιάς.

* Πρέπει εδώ να τονιστεί, ότι η αξιολόγηση ισχύει ως πράξη στην καθημερινότητά μας και σε όλα τα επίπεδα και είναι ακατανόητο, τουλάχιστον, να μην ισχύει στον χώρο που, κατ’ εξοχήν, απαιτείται, δηλαδή στα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα.

• Να καταργηθεί ο μεσαιωνικός θεσμός της «έδρας» και να υποχρεούνται οι καθηγητές να διεξάγουν έρευνες και να κάνουν δημοσιεύσεις. Είναι αδιανόητο να μην παράγεται ερευνητικό έργο στα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα.
• Να δημιουργηθούν ανοιχτές γραμμές επικοινωνίας και αλληλοενημέρωσης μεταξύ όλων των εμπλεκομένων στη διαδικασία προσφοράς ποιοτικής ανώτατης εκπαίδευσης (κράτους, δημοσίων και ιδιωτικών εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, επιχειρηματικού κόσμου, κοινωνικών φορέων κλπ.).
• Να συνδεθούν τα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα με την επιχειρηματική και επαγγελματική κοινότητα, η επιστημονική διδασκαλία με την πρακτική εφαρμογή, οι σπουδές με την αγορά εργασίας. Έτσι μόνο θα εξασφαλιστεί η δυνατότητα απασχόλησης και καριέρας για τους απόφοιτους. 

Επείγει η αναγκαία υπέρβαση

Το μέλλον ανήκει σ’ εκείνους που είναι προετοιμασμένοι να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις του αιώνα μας. Η επανάσταση στις τεχνολογίες της πληροφορικής, η συνεχιζόμενη διεθνοποίηση και παγκοσμιοποίηση και η άνευ προηγουμένου επιτάχυνση των πολιτικών, κοινωνικών και οικονομικών αλλαγών αποτελούν προκλήσεις πρώτης γραμμής. Η αποτελεσματικότερη προετοιμασία για την αντιμετώπιση των προκλήσεων αυτών, για κάθε έθνος, είναι η δημιουργία πολιτών με το ανώτατο δυνατό επίπεδο μόρφωσης και κατάκτησης διανοητικών ικανοτήτων και δεξιοτήτων που θα τους επιτρέψουν να κατακτήσουν το μέλλον. Η χώρα μας, με καθυστέρηση αρκετών δεκαετιών, πρέπει να βρει επιτέλους την αποφασιστικότητα και να προβεί στη ριζική αναδιάρθρωση της ανώτατης εκπαίδευσης. Έτσι μόνον θα καταφέρει να ισχυροποιήσει τη θέση της στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στον κόσμο και θα αντιμετωπίσει, με επιτυχία, τις προκλήσεις του 21ου αιώνα.

Φιλικά,


Νίκος Σκουλάς