Σεμινάρια NSA και ΕΒΕΗ

Η γνωστή σας Εκπαιδευτική Ομάδα της

​(Νίκος Σκουλάς, Μανουέλα Σκουλά και Μαρίνα Χαιρέτη)

σε συνεργασία με το Επιμελητήριο Ηρακλείου

​ ΣΑΣ ΠΡΟΣΦΕΡΕΙ ΤΡΙΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΓΙΑ ΣΑΣ ΚΑΙ ΤΑ ΣΤΕΛΕΧΗ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ ΣΑΣ

1. Αρχές Λειτουργίας Σουπερμάρκετ (δυο μέρες, 16 ώρες)

2. Εξυπηρέτηση Πελατών σε Επιχειρήσεις Μαζικής Εστίασης (Μονοήμερο, 8 ώρες)

3. Ομαδικότητα για μια Αποτελεσματική Επιχείρηση (δυο Σαββατοκύριακα, 24 ώρες) το γνωστό σας τετραήμερο «Χτίζοντας την Αποτελεσματική Ομάδα».

Λεπτομέρειες στα συνημμένα αρχεία

Αν έχετε φίλους ή συνεργάτες που πιθανώς ενδιαφέρονται για ένα απ’ αυτά τα σεμινάρια, κάντε μας τη χάρη να προωθήσετε αυτό το μήνυμα.
Πληροφορίες και αιτήσεις: Στο ΚΕΚ Τεχνικές Σχολές Επιμελητηρίου Ηρακλείου, Κορωναίου 9, 71202 Ηράκλειο Κρήτης, Λεονταράκης Κυριάκος, Τηλ.κέντρο: 2810302730, 2810302735 Fax:2810227189.

email: info@katartisi.gr web: www.katartisi.gr 

fb:www.facebook.com/KekTechnikesScholes

Σχολιασμός του σχεδίου νόμου για τον Τουρισμό

Κατά τη γνώμη μου, προϊόν πολυετούς εμπειρίας στην υπηρεσία του Τουρισμού τόσο στον δημόσιο, όσον και στον ιδιωτικό τομέα, ολόκληρο το Σχέδιο Νόμου, χαρακτηρίζεται από πρωτοφανή προχειρότητα, προφανή έλλειψη γνώσης της διεθνούς και ελληνικής τουριστικής πραγματικότητας και τρανταχτές αντιφάσεις που υπονομεύουν την πραγματοποίηση του όποιου σκοπού (ο οποίος, πάντως, δεν ορίζεται).
‘Όλα αυτά οδηγούν στην απαξίωση και στην αναποτελεσματικότητα του πιο εύρωστου τομέα της οικονομίας ο οποίος παρέχει κάποια ελπίδα εξόδου από την κρίση. Κύρια αρνητικά χαρακτηριστικά του, είναι:

1. Η ουσιαστική διάλυση του ΕΟΤ, ενός οργανισμού που, επί εξήντα χρόνια, υπηρέτησε θετικά την ανάπτυξη του τουρισμού και την οικονομία της χώρας είναι ένα ολέθριο σφάλμα. Η απογύμνωση του Οργανισμού από τις ρυθμιστικές και ελεγκτικές αρμοδιότητες (τις οποίες άσκησε επαρκώς επί πολλά έτη) είναι ένα θέμα. Η ανάθεση όμως, στο υπόλειμμά του, μόνον της προβολής και διαφήμισης χωρίς τις άλλες δραστηριότητες του marketing και, κυρίως της ενεργού συμμετοχής στη διαμόρφωση του τουριστικού προϊόντος, είναι άστοχη και θα αποδειχθεί εντελώς αντιπαραγωγική.

2. Τα εξαιρετικά στελέχη του, με τα οποία συνεργάστηκα στενά και δημιουργικά κατά τις τέσσερις θητείες μου, - στελέχη με γνώσεις, ικανότητες, εμπειρία, υψηλό επίπεδο τουριστικής συνείδησης και επαγγελματισμό, αντιμετωπίζονται ως αντικείμενα, με μετακινήσεις κατά το δοκούν και διαθεσιμότητες χωρίς κριτήρια, με αποτέλεσμα να αποκαρδιώνονται και να αχρηστεύονται.

3. Η δημιουργία περιφερειακών υπηρεσιών του Υπουργείου είναι μια ακατανόητη πρωτοτυπία αφού κανένα άλλο Υπουργείο δεν κάνει κάτι τέτοιο. Ακόμα και αν θα μπορούσε αυτό να εφαρμοστεί, θα χρειαζόταν μεγάλη προετοιμασία, που δεν έγινε. Η προηγούμενη απόπειρα αποκέντρωσης υπηρεσιών στις Περιφέρειες, απέτυχε παταγωδώς, για τον ίδιο λόγο, και απεσύρθη.

4. Η Σχολή Ξεναγών, το ένα επίτευγμα για το οποίο η Ελλάδα μπορούσε να υπερηφανεύεται, υποβαθμίζεται (ουσιαστικά καταργείται) με την υπαγωγή της στην επίσης υποβαθμισμένη ΑΣΤΕΡ. Υπενθυμίζω ότι η ΑΣΤΕΡ ήταν άλλοτε το καμάρι της ελληνικής ξενοδοχίας και παρήγαγε το 80% των υψηλού επιπέδου Διευθυντών Ξενοδοχείων. Υπενθυμίζω επίσης ότι οι απόφοιτοι της Σχολής Ξεναγών είναι κορυφαίοι στον κόσμο. Η Ευρωπαϊκή Ένωση είχε τόσο εντυπωσιαστεί από το επίπεδο των ξεναγών μας, που μας ζήτησε να το μεταδώσουμε και στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες.

Τώρα θα έχουμε ξεναγούς - προϊόντα "ταχύρρυθμης" κατάρτισης; Οι ξεναγοί μας είναι η πιο αποτελεσματική άμυνα κατά της αλλοίωσης της εικόνας της ιστορίας και του πολιτισμού μας έναντι των συνοδών των ομάδων των Tour Operators που «ξεναγώντας», δυσφημούν τη χώρα. Και, εάν ο τουρισμός μας δεν είναι πολιτισμός, τί άλλο θα μπορούσε να είναι; Όσο για τη λοιπή τουριστική εκπαίδευση και κατάρτιση, συνεχίζεται ο κατήφορος των προηγούμενων κυβερνήσεων.

5. Αγροτουρισμός: Συνονθύλευμα θολών και αόριστων ορισμών που δεν λαμβάνει υπόψη τις ανάγκες και τις αναζητήσεις της πελατείας του αγροτουρισμού - οικοτουρισμού. Φαίνεται να έχουν αγνοηθεί όλες οι προτάσεις των οργανώσεων αγροτουρισμού από ανθρώπους που είναι άσχετοι με το αντικείμενο και την τουριστική πιάτσα. Εν κατακλείδι: Το Σχέδιο Νόμου ασχολείται με το συνθετικό "αγρο" αλλά δεν έχει επαφή με το συνθετικό "τουρισμός"

ΠΡΟΤΕΙΝΩ: Να αποσυρθεί το Νομοσχέδιο και να γίνει επεξεργασία από μηδενική βάση με τη συμμετοχή των τουριστικών φορέων, των εργαζομένων και όλων των ανθρώπων που γνωρίζουν και υπηρετούν τον τουρισμό. Ο Τουρισμός είναι μια τόσο σοβαρή υπόθεση για την οικονομία και την κοινωνία, που δεν μπορεί να είναι απλά θέμα προσωπικών επιλογών κανενός.

Νίκος Ε. Σκουλάς
τ. Γενικός Γραμματέας του ΕΟΤ και
τ. Υπουργός Τουρισμού
Τηλ.: 210 6541 997 - 6932 917 087
e-mail: nskoulas@nsa.gr www.nsa.gr

Εργαστήρι Ηγετικών Στελεχών στο Ηράκλειο

Το Εργαστήρι Ηγετικών Στελεχών της NSA, Νίκος Σκουλάς & Συνεργάτες, προσφέρει για τα στελέχη σας μια μοναδική εκπαιδευτική εμπειρία για τη βελτίωση των ηγετικών τους δεξιοτήτων.

Από τις 9 Μαΐου (2:30 μ.μ.) έως τις 11 Μαΐου 2013 (2:30 μ.μ.), στο Ξενοδοχείο “ATRION”, στο Ηράκλειο, θα πραγματοποιηθεί το 3ήμερο Σεμινάριο "Χτίζοντας την Αποτελεσματική Ομάδα".

Για αναλυτικές πληροφορίες - αίτηση συμμετοχής πατήστε εδώ.

Ημερίδα για την προβολή της Ελλάδος ως Διεθνούς Εκπαιδευτικού Προορισμού

Εισαγωγικές Παρατηρήσεις του Νίκου Σκουλά, Προέδρου του TRINITY International School of Tourism Management στην Ημερίδα για την Προβολή της Ελλάδος ως Διεθνούς Εκπαιδευτικού Προορισμού Τουριστικού Management

Ξενοδοχείο Electra Palace, Αθήνα, 7 Μαΐου 2008 

Αποτελεί πλέον κοινό τόπο η διαπίστωση ότι ο τουρισμός είναι ο μεγαλύτερος, γοργότερα αναπτυσσόμενος, πιο συναρπαστικός και πιο ανταγωνιστικός τομέας της οικονομίας διεθνώς.

Για την Ελλάδα όμως, έναν από τους δημοφιλέστερους προορισμούς στον κόσμο, έχει δυσανάλογα για το γεωγραφικό μέγεθος και τον πληθυσμό της, μεγάλη σημασία. Ως κινητήρια δύναμη της οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης

• ενισχύει την ανάπτυξη των άλλων τομέων (τρόφιμα, βιομηχανικά και βιοτεχνικά προϊόντα, άλλες υπηρεσίες κ.λπ.) με τους οποίους αποτελεί ενιαίο παραγωγικό σύμπλεγμα,
• συμβάλλει στη βελτίωση της ποιότητας ζωής και
• προσφέρει απεριόριστες ευκαιρίες επαγγελματικής και προσωπικής ανάπτυξης σε φιλόδοξους και φιλομαθείς νέους και νέες. 

Για να επιβιώσει όμως και να αναπτυχθεί, χρειάζεται άρτια εκπαιδευμένα στελέχη με πανεπιστημιακού επιπέδου τουριστική παιδεία, εκπαίδευση, κατάρτιση και κουλτούρα που, δυστυχώς, δεν υπάρχουν σε επάρκεια.

Η αντιμετώπιση της έλλειψης υψηλού επιπέδου στελεχών, έγινε θέμα επείγουσας προτεραιότητας από την ώρα που η ανταγωνιστικότητα της προσφοράς μας τέθηκε υπό αμφισβήτηση, μετά την είσοδο στην αγορά νέων ανταγωνιστών που παράγουν και προσφέρουν το καθιερωμένο μαζικό, παραθεριστικό μας προϊόν σε πολύ χαμηλότερη τιμή μια και έχουν πολύ χαμηλότερο εργατικό κόστος. Αναπόφευκτα, κατέστη αναγκαία η επανατοποθέτησή μας (repositioning) στην τουριστική αγορά με μια γρήγορη προσαρμογή στην πραγματικότητα που έχει διαμορφωθεί.

Η πραγματικότητα αυτή μας επέβαλε να δημιουργήσουμε ένα πιο σύνθετο και πιο ποιοτικό προϊόν που απευθύνεται στην ικανοποίηση των αναγκών και των επιθυμιών ενός πιο ενήμερου, πιο εκλεκτικού, πιο ενεργού, πιο απαιτητικού αλλά και πιο εύπορου τουρίστα. Για να συμβεί αυτό, χρειάστηκαν ξενοδοχειακές εγκαταστάσεις, συνεδριακά κέντρα, κέντρα ευεξίας, κέντρα τουρισμού υγείας, και άλλες συμπληρωματικές τουριστικές υποδομές για την ευχάριστη απασχόληση του ελεύθερου χρόνου των φιλοξενουμένων μας.

Στον τομέα αυτό πολλοί σοβαροί και προοδευτικοί επιχειρηματίες έχουν κάνει μεγάλες επενδύσεις με τη βοήθεια μεν της πολιτείας, αναλαμβάνοντας πάντως μεγάλα ρίσκα. Τα στατιστικά στοιχεία επιβεβαιώνουν την ορθότητα αυτών των πρωτοβουλιών, καταχωρώντας μεγάλες αυξήσεις αφίξεων και διανυκτερεύσεων στις εγκαταστάσεις φιλοξενίας υψηλών προδιαγραφών (κυρίως πεντάστερα ξενοδοχεία και ποιοτικές μονάδες εναλλακτικού τουρισμού της ενδοχώρας), ενώ οι μονάδες χαμηλότερων κατηγοριών απαξιώνονται με γρήγορους ρυθμούς.

Οι τουριστικοί επιχειρηματίες εναγωνίως αναζητούν αποφοίτους σχολών ανώτατης τουριστικής παιδείας, ενώ τα πλείστα δημόσια πανεπιστήμια παράγουν στρατιές ανέργων οι σπουδές των οποίων, ανεξάρτητα από την ποιότητα των πτυχίων που κατέχουν, δεν συνδέονται με τις ανάγκες της αγοράς εργασίας. Εξήντα χιλιάδες Ελληνόπουλα φοιτούν σε ξένα πανεπιστήμια και κολέγια (με όλες τις οικονομικές και άλλες θυσίες που αυτό συνεπάγεται), πολλά από τα οποία επιστρέφουν με πτυχία αμφιβόλου αντικρίσματος.

Στο ιστορικά παγκόσμιο κέντρο παιδείας και πολιτισμού, βρισκόμαστε στην άκρως δυσάρεστη θέση να εξάγουμε, αντί να εισάγουμε φοιτητές και συνάλλαγμα απ’ όλο τον κόσμο. Η Ελλάδα, με ζηλευτό επίπεδο ανάπτυξης και εμπειρίας στον τουρισμό και με αξιόλογα εκπαιδευτικά ιδρύματα που έχουν αναπτύξει ποιοτικά προγράμματα τουριστικής εκπαίδευσης σε στενή συνεργασία με την επιχειρηματική και επαγγελματική κοινότητα, δεν έχει λόγο να στέλνει τα παιδιά της στο εξωτερικό για σπουδές στο τουριστικό management. Αντίθετα, είναι και μπορεί να εξελιχθεί πολύ περισσότερο, σε πολύ ανταγωνιστικό διεθνή εκπαιδευτικό προορισμό για το τουριστικό μάνατζμεντ.

Αυτή η διαπίστωση μας οδήγησε να συγκροτήσουμε την Επιτροπή Πρωτοβουλίας για την Προβολή της Ελλάδος ως Διεθνούς Εκπαιδευτικού Προορισμού Τουριστικού Μάνατζμεντ η οποία οργάνωσε και το σημερινό Forum. Ιδρυτικά μέλη της Επιτροπής είναι εκπρόσωποι και καθηγητές του Πανεπιστημίου Αιγαίου, του Τ.Ε.Ι. Αθήνας και των Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων Alpine και Trinity. Βασικοί σκοποί μας:

Η ανάδειξη της πραγματικής εικόνας της σύγχρονης τουριστικής Ελλάδας που απέχει πολύ από την οπισθοδρομική και μίζερη αντίληψη της φοβίας μη γίνει η χώρα μας «έθνος θαλαμηπόλων και σερβιτόρων», σαν τάχα να ήταν επιλήψιμα αυτά τα επαγγέλματα των πρεσβευτών στην πρώτη γραμμή του τουρισμού μας.

• Η συγκράτηση της εξόδου Ελλήνων φοιτητών για σπουδές στο εξωτερικό αφού μπορούν να έχουν παιδεία και εκπαίδευση υψηλών διεθνών προδιαγραφών που προσφέρουν τόσον ο δημόσιος όσο και ο ιδιωτικός τομέας στην Ελλάδα.
• Η προβολή της ανώτατης εκπαίδευσης στο τουριστικό και ξενοδοχειακό μάνατζμεντ ως προϋπόθεση για τη βελτίωση της ποιότητας των υπηρεσιών που προσφέρει η χώρα μας.
• Η προβολή της Ελλάδος ως προορισμού τουριστικής και ξενοδοχειακής παιδείας και εκπαίδευσης προκειμένου να προσελκύσουμε φοιτητές και φοιτήτριες από πολλές χώρες, συμβάλλοντας έτσι στην ανάπτυξη του τουρισμού μας.

Κυρίες και Κύριοι,

Συνεργαζόμαστε για να περάσουμε πολλαπλά μηνύματα:

• Ο τουρισμός έχει πλέον αναδειχθεί ως μια πολύ σοβαρή, πολύπλοκη και πολυεπίπεδη οικονομική και κοινωνική δραστηριότητα. Οι άνθρωποι που θα ηγηθούν στην ανάπτυξή του, οι επιχειρηματίες και τα επαγγελματικά στελέχη, οφείλουν να αποκτήσουν πανεπιστημιακού επιπέδου γνώσεις, ικανότητες και εμπειρίες που απαιτεί το ανταγωνιστικό περιβάλλον.
• Εκτός από το επιχειρηματικό κέρδος, προσφέρει ευκαιρίες σίγουρης επαγγελματικής αποκατάστασης, καριέρας, κύρους και κοινωνικής αναγνώρισης.
• Στους νέους που προβληματίζονται για σπουδές και καριέρα, το μήνυμά μας είναι: «Ο σύγχρονος τουρισμός δεν είναι για ερασιτέχνες και περαστικούς. Χρειάζεται ανθρώπους με αληθινό ενδιαφέρον, δέσμευση και απόφαση για σκληρή αλλά ευχάριστη δουλειά».
• Για τους γονείς, το μήνυμά μας είναι: Πέρασε ο καιρός της απόκτησης ενός οποιουδήποτε «πτυχίου για το πτυχίο» που οδηγεί στην έρημο της ανεργίας και της προσωπικής απαξίωσης. Αφήστε τα παιδιά σας να επιλέξουν τον δρόμο που τους αρέσει και τα εκφράζει και στηρίξτε τα στην πορεία.
• Και μια έκκληση στην Κυβέρνηση και τις άλλες πολιτικές δυνάμεις: Δημιουργήστε προπτυχιακά τουριστικά προγράμματα στα δημόσια πανεπιστήμια και στηρίξτε τα καθώς και τα τμήματα τουριστικών σπουδών στα Τ.Ε.Ι. με επαρκή χρηματοδότηση. Δημιουργήστε το απαραίτητο νομοθετικό πλαίσιο που θα καθορίζει τους κανόνες λειτουργίας, τα ελάχιστα αποδεκτά standards, την εποπτεία και τον έλεγχο, τόσο στα μη-κρατικά όσο και στα δημόσια εκπαιδευτικά ιδρύματα.

Εύχομαι και ελπίζω, κατά την αποψινή συνάντηση, οι προτάσεις των εκλεκτών συναδέλφων μου, η συζήτηση που θα ακολουθήσει και οι δικές σας παρατηρήσεις να συμβάλουν θετικά στη βελτίωση της τουριστικής εκπαίδευσης στη χώρα μας και της καθιέρωσής μας ως διεθνούς εκπαιδευτικού προορισμού τουριστικού μάνατζμεντ με πολλαπλά οφέλη για όλους.

Συνέντευξη για την τουριστική εκπαίδευση στη Λία Φαληρέα του περιοδικού "ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ"

ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ: Όρος επιβίωσης για τον τουρισμό μας

Κύριε Σκουλά, ας υποθέσουμε πως έχω έναν γιο ή μια κόρη, απόφοιτο Λυκείου. Ερωτώ:

1. Γιατί τουριστικές σπουδές; Είναι απλά μια λύση για «κακούς» μαθητές που δεν έχουν τη δυνατότητα να γίνουν γιατροί ή δικηγόροι; 

Απάντηση: Ας ξεκαθαρίσουμε τους ορισμούς. Για μας, κακοί μαθητές δεν είναι εκείνοι που χαρακτηρίζονται έτσι από ένα παρωχημένο εκπαιδευτικό σύστημα που βασίζεται στην αποστήθιση, αρνείται την αναλυτική και κριτική σκέψη και κρίνει τον μαθητή ή τη μαθήτρια με βάση τις πανελλήνιες, στις οποίες οι νέοι μας ρισκάρουν το μέλλον τους σε μια «κακή» ή «καλή» ώρα.

Ασφαλώς πρέπει να υπάρχουν αυστηρά κριτήρια επιλογής (και εμείς τα έχουμε), αλλά αυτά πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τα συνολικά μαθησιακά επιτεύγματα και τις προοπτικές του υποψηφίου σε μια μακρά περίοδο αλλά και ένα ακόμα, πολύ σημαντικότερο κριτήριο: Τι ενδιαφέρει τον υποψήφιο; Ποια είναι τα όνειρα και οι προσωπικοί του στόχοι; Τι του αρέσει να κάνει;

Στην περίπτωσή μας, αν κάποιος δεν αγαπά τους ανθρώπους με τους οποίους θα διαδρά μια ζωή και αν δεν είναι διατεθειμένος να εργάζεται σκληρά ατελεύτητες ώρες (αυτό απαιτεί η φύση του επαγγέλματος), δεν γίνεται δεκτός. Όσοι, όμως, γίνονται δεκτοί και καταβάλλουν την απαραίτητη προσπάθεια, μπορούν να προσβλέπουν σε μια πλούσια καριέρα με πολλαπλά οφέλη. Γιατί όμως τουριστικές σπουδές και όχι σπουδές σε κάποιον άλλο κλάδο; Είναι σ’ όλους γνωστό πως το εκπαιδευτικό μας σύστημα, ιδιαίτερα εκείνο της ανώτατης εκπαίδευσης είναι ασύνδετο με τις ανάγκες της αγοράς εργασίας. Έτσι παράγουμε χιλιάδες πτυχιούχους με καλά, ενδεχομένως, πτυχία που καταλήγουν στην έρημο της ανεργίας και της μιζέριας.

Στον νευραλγικό τουριστικό και ξενοδοχειακό τομέα που αποτελεί και την κινητήρια δύναμη της οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης της χώρας, οι επιχειρήσεις αναζητούν, εναγώνια αλλά μάταια, στελέχη με πανεπιστημιακή παιδεία και εκπαίδευση για να ανταποκριθούν στις ανάγκες του σύγχρονου ανταγωνιστικού περιβάλλοντος. Σ’ αυτήν της την υποχρέωση, η πολιτεία παίρνει πολύ κακό βαθμό.

Σε κανένα κρατικό πανεπιστήμιο δεν υπάρχει και δεν λειτουργεί ούτε μια προπτυχιακή σχολή ή τμήμα για το τουριστικό μάνατζμεντ. Για την κάλυψη αυτού του κενού και την ανταπόκριση σ’ αυτή την ανάγκη, Έλληνες ξενοδόχοι με όραμα για τον τουρισμό του μέλλοντος, χρηματοδοτούν και λειτουργούν το Εκπαιδευτικό ίδρυμα TRINITY το οποίο έχει ήδη κερδίσει παγκόσμια αναγνώριση.

2. Βέβαια, η διαχείριση του τουριστικού και ξενοδοχειακού τομέα δεν μπορεί να γίνει μονάχα από αποφοίτους πανεπιστημίων. Προφανώς χρειάζονται πολλές ειδικότητες όπως μάγειροι, σερβιτόροι, ρεσεψιονίστ, καμαριέρες, κ.λπ., Τι σπουδές και τι πρακτική προετοιμασία χρειάζονται γι’ αυτές τις ειδικότητες;

Απάντηση: Ορθή η παρατήρηση και η ερώτηση που την συνοδεύει αγγίζει την ουσία της ποιοτικής εξυπηρέτησης στα ξενοδοχεία αλλά και σε άλλες τουριστικές επιχειρήσεις. Οι άνθρωποι που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή επαφής με τον φιλοξενούμενο πελάτη – Έλληνα ή ξένο – είναι εκείνοι που διαμορφώνουν την εικόνα μας. Είναι οι κατ’ εξοχήν πρέσβεις του τουρισμού μας. Για να ανταποκριθούν ικανοποιητικά σ’ αυτή την αποστολή, χρειάζονται τρία στοιχεία: Άριστη θεωρητική εκπαίδευση και κατάρτιση, πρακτική εξάσκηση σε περιβάλλον ποιότητας αλλά και απόκτηση τουριστικής και κοινωνικής κουλτούρας. Η γνώση ξένης γλώσσας ή, καλύτερα, γλωσσών είναι αυτονόητη.

Η κατάρτιση σε τεχνικές δεξιότητες, λόγω της φύσης του γνωστικού αντικειμένου, είναι αποτελεσματική όταν γίνεται σε περιβάλλον που προσφέρει βιωματική εμπειρία στους σπουδαστές. Αυτό επιτυγχάνεται σε ικανοποιητικό βαθμό στις σχολές του ΟΤΕΚ, μέσες και ανώτερες, που στεγάζονται μέσα σε ξενοδοχειακές μονάδες, δηλαδή στο φυσικό περιβάλλον, εκεί που παράγονται και προσφέρονται οι τουριστικές υπηρεσίες και γίνεται η αναγκαία πρακτική εξάσκηση. Τα Ι.Ε.Κ. και τα Τ.Ε.Ι., δυστυχώς δεν παρέχουν τέτοιες δυνατότητες.

Για παράδειγμα, ακόμα και στο TRINITY που είναι πανεπιστημιακού επιπέδου, οι φοιτητές και φοιτήτριες διαβιούν, παρακολουθούν μαθήματα και ασκούνται μέσα στο πεντάστερο ξενοδοχειακό και συνεδριακό συγκρότημα Terra Maris. Απολαμβάνουν όλες τις υπηρεσίες και ανέσεις οι οποίες προσφέρονται στους υψηλού επιπέδου τουρίστες και έτσι αποκτούν την απαραίτητη κουλτούρα με βιωματικό τρόπο. Με την υποχρεωτική και εποπτευόμενη πρακτική εξάσκηση, κάθε καλοκαίρι, μαθαίνουν να διευθύνουν τα διάφορα τμήματα και ολόκληρη την επιχείρηση και έτσι προετοιμάζονται για διευθυντική καριέρα Στην τουριστική εκπαίδευση, είναι απολύτως απαραίτητος ο αρμονικός συνδυασμός επιστημονικής θεωρίας και πρακτικής εφαρμογής σε πραγματικές συνθήκες λειτουργικής καθημερινότητας.

3. Ποια είναι η σημερινή κατάσταση της τουριστικής μας αγοράς και πως εξελίσσεται; Τι προσδιορίζει την ανταγωνιστικότητα για μας; Mε βάση τις διεθνείς τάσεις και τη θέση μας στην αγορά, τι καινούργιο και πιο ενδιαφέρον μπορούν να ακολουθήσουν οι νέοι;
Απάντηση: Όλο το σύστημα της τουριστικής εκπαίδευσης, επί δεκαετίες, ήταν προσαρμοσμένο στο προϊόν που ζητούσαν και, εν πολλοίς, ζητούν ακόμα οι μεγάλοι ξένοι τουριστικοί οργανισμοί και προσφέραμε εμείς, ικανοποιώντας τις συγκεκριμένες ανάγκες του μαζικού, παραθεριστικού και συνεπώς εποχικού τουρισμού,το γνωστό «ήλιος, θάλασσα» και κάποιες, αρχαιολογικού και ενίοτε φυσιολατρικού χαρακτήρα εκδρομές.

Η εκπαίδευση είχε στόχο την απόκτηση τεχνικών, κυρίως, δεξιοτήτων για το προσωπικό εξυπηρέτησης και διαχειριστικών και, όχι κατ’ ανάγκην, διευθυντικών γνώσεων και ικανοτήτων, για στελέχη ξενοδοχειακών μονάδων και τουριστικών γραφείων. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα τη δυσκολία προσέλκυσης φιλόδοξων και ταλαντούχων υποψηφίων για τις τουριστικές σχολές και την έξοδο από το επάγγελμα διπλωματούχων των τουριστικών σχολών που δεν βολεύονταν με εξάμηνη εργασία και εξάμηνη αργία με την ταπεινωτική εξάρτηση από το Ταμείο Ανεργίας. Η κατάσταση αυτή οδηγούσε στην πρόσληψη ανειδίκευτων και απαίδευτων υπαλλήλων που «μετά το μάζεμα των ελιών» και την περαίωση άλλων αγροτικών ασχολιών, έρχονταν να καλύψουν, ευκαιριακά, εποχικές ανάγκες του τουρισμού.

Ένας πολύ μεγάλος αριθμός επιχειρηματιών-εργοδοτών φαίνεται να βολεύτηκε μ’ αυτή την κατάσταση. Η αδυναμία αυτής της προσέγγισης έγινε προφανής όταν νέοι ανταγωνιστές με πολύ χαμηλότερο από μας κόστος παραγωγής (ωριαίο κόστος προσωπικού που δεν ξεπερνά το ένα τέταρτο του δικού μας) μπήκαν δυναμικά στη γειτονιά μας προσφέροντας μια ασυναγώνιστη σχέση αξίας/τιμής στον φιλοξενούμενο τουρίστα. Αποτέλεσμα: η ανταγωνιστικότητά μας μπήκε σε περίοδο παρατεταμένης κρίσης αφήνοντας τα ξενοδοχεία από Γ’ κατηγορίας και κάτω (και αρκετά Β’), χωρίς ελπίδα επιβίωσης.

Η εκ των πραγμάτων επιβαλλόμενη ανάγκη επανατοποθέτησης στη διεθνή τουριστική αγορά (repositioning) με αναβαθμισμένα, πιο ποιοτικά και πιο σύνθετα προϊόντα που ικανοποιούν πιο εκλεκτικούς, πιο απαιτητικούς και πιο εύπορους τουρίστες συνάντησε μεγάλα εμπόδια. Παρά την προφανή υστέρησή μας σε γενικές υποδομές που εξασφαλίζουν άνετη προσβασιμότητα (αεροδρόμια, λιμάνια, οδικά δίκτυα, κ.λπ.), πολλοί επιχειρηματίες με όραμα, τόλμη και επαγγελματισμό, κατάφεραν να φτιάξουν αξιόλογες μονάδες σε μορφή σύγχρονων ολοκληρωμένων συγκροτημάτων εμπλουτισμένων με σύγχρονους συνεδριακούς χώρους, spa, κέντρα θαλασσοθεραπείας, αθλητικο-τουριστικές εγκαταστάσεις, και χώρους εστίασης που προσφέρουν πλούσιες γαστρονομικές και οινικές εμπειρίες.

Αυτή η υψηλού επιπέδου τουριστική προσφορά, δημιουργεί ευκαιρίες σε νέα και ενδιαφέροντα επαγγέλματα και καριέρες για φιλόδοξους νέους που ακολουθούν εξειδικευμένες σπουδές. Για παράδειγμα, οι πρώτοι απόφοιτοι του τετραετούς προγράμματος του TRINITY στον τομέα ConventionEvent & Exhibition Management θα εισέλθουν στην εξειδικευμένη και γοργά αναπτυσσόμενη αυτή αγορά, τον Απρίλιο του 2008 και είναι ήδη περιζήτητοι.

4. Τι προτείνετε; Δευτεροβάθμιες, ανώτερες, ανώτατες, μεταπτυχιακές σπουδές; Δημόσια ή ιδιωτική εκπαίδευση; Στην Ελλάδα ή στο εξωτερικό; Ποια επιλογή σπουδών υπόσχεται καλύτερη επαγγελματική αποκατάσταση και καριέρα;
Απάντηση: Η συζήτησή μας, βεβαίως, αφορά στην τουριστική εκπαίδευση. Για νέους και νέες που δεν ενδιαφέρονται για πανεπιστημιακές σπουδές, οι δημόσιες σχολές του ΟΤΕΚ (πρώην ΕΟΤ), μέσες και ανώτερες, είναι ό,τι καλύτερο διαθέτουμε και τις συνιστώ ανεπιφύλακτα.

Στα ερωτήματα δημόσια ή ιδιωτική εκπαίδευση, στην Ελλάδα ή στο εξωτερικό, η επιλογή, πιστεύω πρέπει να γίνεται στη βάση δυο κριτηρίων: Ποιότητα σπουδών (ουσιαστικό αντίκρισμα του πτυχίου στην αγορά εργασίας) και κόστος σπουδών. Ελληνικά Δημόσια: Όπως είπαμε, δεν υπάρχει καμιά προπτυχιακή σχολή στα Ελληνικά δημόσια πανεπιστήμια για τουριστικό και ξενοδοχειακό μάνατζμεντ. Κρίμα! Δύο-τρία ΤΕΙ (Αθήνα, Ηράκλειο, Θεσσαλονίκη) καθώς και τα πολύ καλά μεταπτυχιακά προγράμματα των Πανεπιστημίων Αιγαίου, Πειραιώς και Πάτρας, προσφέρονται για καριέρα σε επιτελικές θέσεις του δημοσίου αλλά όχι για τον ιδιωτικό τομέα. Οι τριετούς φοίτησης Ελβετικές επαγγελματικές σχολές είναι καλές με επαρκή πρακτική εξάσκηση, αλλά ακριβούτσικες και δεν προσφέρουν γενική παιδεία. Τα Αγγλικά κολεγιακά και πανεπιστημιακά τουριστικά προγράμματα είναι, στη μεγίστη πλειονότητά τους, πολύ θεωρητικά και δεν εξασφαλίζουν απασχόληση και καριέρα στον ιδιωτικό τομέα. Συνιστώ προσοχή. Το καλύτερο επίπεδο σπουδών για τουριστικό και ξενοδοχειακό μάνατζμεντ σε συνδυασμό με πρακτική εξάσκηση (internship) προσφέρεται σε πανεπιστημιακά ιδρύματα των ΗΠΑ και του Καναδά (με μερικά από τα οποία συνεργαζόμαστε ισότιμα), όμως το κόστος διδάκτρων και διαμονής είναι δυσβάσταχτο για τη μέση Ελληνική οικογένεια.

Το πρόγραμμα σπουδών του TRINITY επικεντρώνεται στο Τουριστικό και Ξενοδοχειακό Μάνατζμεντ, είναι δε εμπλουτισμένο με έναν σημαντικό αριθμό μαθημάτων γενικής πανεπιστημιακής παιδείας για την ολοκλήρωση του μορφωτικού ορίζοντα των φοιτητών του, ενώ προσφέρεται και μεταπτυχιακό πρόγραμμα με ευθύνη και υπογραφή Αμερικανικού πανεπιστημίου. Παράλληλα, παρέχει στους φοιτητές και φοιτήτριές του αμειβόμενη πρακτική εξάσκηση, εξασφαλισμένη επαγγελματική αποκατάσταση και ευκαιρίες διεθνούς καριέρας στο τουριστικό και ξενοδοχειακό μάνατζμεντ για τους πτυχιούχους, ενώ το κόστος σπουδών είναι πολύ προσιτό για τη μέση ελληνική οικογένεια.

Χρησιμοποιεί ήδη αυστηρά συστήματα αξιολόγησης λειτουργίας, ακαδημαϊκών προγραμμάτων, διδασκόντων και φοιτητών προκειμένου να εξασφαλίσει υψηλή ποιότητα σπουδών. Φιλοξενεί ήδη φοιτητές από 18 χώρες.

5. Ποια εκπαιδευτήρια κάνουν καλά τη δουλειά τους και ποιοι μας κοροϊδεύουν για να πληρώνουμε δίδακτρα; Με ποιο θεσμικό πλαίσιο εποπτεύει, ελέγχει και πιστοποιεί η Πολιτεία; Από ποιον και με ποια κριτήρια κατοχυρώνονται τα επαγγελματικά δικαιώματα των αποφοίτων;

Απάντηση: Υπάρχουν κάποια σοβαρά εκπαιδευτήρια που κάνουν συνειδητά τη δουλειά τους και υπάρχουν πολύ περισσότερα που εκμεταλλεύονται την άγνοια των γονέων και την επιθυμία τους να πάρουν τα παιδιά τους κάποιο πτυχίο. Τα τελευταία τα ονομάζω «εκπαιδευτικά παραμάγαζα». Δεν θα μπω στον πειρασμό να κατονομάσω με κίνδυνο να παρανομήσω. Εξάλλου, κανείς δεν με διόρισε κριτή. Όμως, ας μου εξηγήσει κάποιος πώς είναι δυνατόν, από λίγα δωμάτια ενός κτηρίου, να προσφέρονται, με αδρή αμοιβή, έως 20 Bachelor Degrees και έως 15 Master Degrees.

Τι αντίκρισμα άραγε έχουν αυτά τα πτυχία και ποιες ελπίδες απασχόλησης προσφέρουν;. Ας είναι προσεκτικοί οι γονείς και οι νέοι που θέλουν να σπουδάσουν. Ο μεγάλος ένοχος όμως σ’ αυτή την εκπαιδευτική παρωδία είναι το κράτος. Το τεράστιο νομοθετικό κενό που αφήνει η έλλειψη νομοθετικού πλαισίου για την μη κρατική παιδεία και εκπαίδευση, επιτρέπει σ’ όποιον επιθυμεί να ιδρύσει εκπαιδευτήριο με μια απλή δήλωση στην αρμόδια Διεύθυνση Εμπορίου της Νομαρχίας που θα ονομάζεται «Εργαστήριο Ελευθέρων Σπουδών». Χωρίς προϋποθέσεις, χωρίς standards, χωρίς εποπτεία, χωρίς αξιολόγηση και χωρίς κανέναν έλεγχο. Όλοι στο ίδιοι τσουβάλι – καλοί, μέτριοι και κακοί.

Το αποκορύφωμα της ιλαροτραγωδίας είναι ότι όσα από τα εκπαιδευτήρια κατάφεραν να γίνουν παραρτήματα Αγγλικών Κολεγίων, πολλά από τα οποία είναι αμφιβόλου ποιότητας, μπορούν να κατοχυρώσεων επαγγελματικά δικαιώματα για τους αποφοίτους τους, ενώ καλά σχολεία όπως το Alpine και το Deree, μένουν απ’ έξω. Πώς γίνεται αυτό; Με βάση την οδηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης 36/2005, απόφοιτοι παραρτημάτων Ευρωπαϊκών Κολεγίων αποκτούν επαγγελματικά δικαιώματα από 30 Σεπτεμβρίου 2007.

6. Μετά από όσα είπαμε, τι πρέπει να κάνει το Ελληνικό κράτος για να δημιουργήσει ένα εκπαιδευτικό σύστημα που θα υπηρετήσει την ορθή ανάπτυξη του τουρισμού της χώρας;

Απάντηση: Να προχωρήσει σε ριζική αναδιάρθρωση του εκπαιδευτικού συστήματος για τον τουρισμό. Είναι καιρός το κράτος:

α) Να πάψει να εθελοτυφλεί, δίνοντας στη σοβαρή ανώτατη μη-κρατική τουριστική παιδεία την αναγνώριση που της ανήκει αντί να της φέρνει εμπόδια.

β) Να προχωρήσει αμέσως στη δημιουργία τουριστικών και ξενοδοχειακών σχολών στα δημόσια πανεπιστήμια.

γ) Τόσο στη δημόσια όσο και στην ιδιωτική ανώτατη τουριστική παιδεία να καθιερωθούν υψηλά διεθνήstandards,να υπάρξει αυστηρή εποπτεία με βάση αυτά τα standards και να υπάρχει αξιολόγηση σχολών, προγραμμάτων και διδακτικού προσωπικού με αντικειμενικά κριτήρια, παρά την αντίδραση του βολεμένου καδημαϊκού κατεστημένου.

δ) Ο αριθμός των εισακτέων στις πανεπιστημιακές και άλλες σχολές να συνδέεται με τη ζήτηση στην αγορά εργασίας. ε) Να προχωρήσει στην εκ βάθρων αναδιοργάνωση της επαγγελματικής και συνεχιζόμενης κατάρτισης, με βάση δοκιμασμένα διεθνή πρότυπα. Για όλα αυτά φαίνεται να συναινούν οι πολιτικές δυνάμεις που όμως δεν βρήκαν το θάρρος να συγκρουστούν με τις συντεχνίες. Ας το κατανοήσουμε. Το σκληρό ανταγωνιστικό περιβάλλον δεν θα μας περιμένει.

Συμβολή στον διάλογο για την παιδεία - Υπόμνημα προς βουλευτές

Χερσόνησος Κρήτης, 4 Ιανουαρίου 2007 

ΘΕΜΑ: Συμβολή στον διάλογο για την παιδεία

Αξιότιμε κύριε Βουλευτή,

Λίγες μέρες πριν αρχίσει η συζήτηση στη Βουλή των Ελλήνων για την αναθεώρηση του Άρθρου 16 του Συντάγματος που αφορά στην ανώτατη παιδεία, ως Έλλην πολίτης που ασχολείται ενεργά με την παιδεία, την εκπαίδευση και την κατάρτιση, θεωρώ καθήκον μου να καταθέσω τις απόψεις μου για το μείζον αυτό θέμα, συμβάλλοντας στον κρίσιμης σημασίας διάλογο που διεξάγεται σε όλη τη χώρα. Η συζήτηση αυτή φέρνει στην επικαιρότητα την κορύφωση μιας κρίσης που σοβεί στην ελληνική παιδεία,σε όλα τα επίπεδα, τώρα και αρκετές δεκαετίες.

Είδαμε, την περασμένη άνοιξη, τις όχι αδικαιολόγητες κινητοποιήσεις, φοιτητών, μαθητών και διδασκόντων, που δυστυχώς συνοδεύτηκαν και σημαδεύτηκαν από σύγχυση, ευτράπελα, χρήση αλόγιστης βίας, εκατέρωθεν, και καπέλωμα από κουκουλοφόρους, με αποτέλεσμα να αποπροσανατολιστεί ο τόσο απαραίτητος δημόσιος διάλογος. Κατά τις τελευταίες ημέρες γίναμε και γινόμαστε καθημερινά μάρτυρες πληθώρας δηλώσεων από φορείς και άτομα καθώς και κινητοποιήσεων από φοιτητές, συνδικαλιστικούς φορείς αλλά και από πρυτανικές αρχές. Οι πιο πρόσφατες δημοσκοπήσεις αναδεικνύουν δύο στοιχεία:

Πρώτον, ότι ένα πλειοψηφικό ποσοστό των Ελλήνων βλέπει μάλλον με ευνοϊκή διάθεση την ίδρυση μη-κρατικών, μη-κερδοσκοπικών πανεπιστημίων υπό όρους και προϋποθέσεις και

δεύτερον ότι, από άποψη πληροφόρησης και ενημέρωσης, στην ελληνική κοινωνία επικρατεί πλήρης σχεδόν άγνοια και σύγχυση. Στις γραμμές που ακολουθούν, επιχειρώ να παρουσιάσω την κατάσταση όπως την αντιλαμβάνομαι και προτείνω κάποιες λύσεις, σε μια προσπάθεια να συμβάλω στον δημόσιο διάλογο πάνω στο κορυφαίο πρόβλημα της ελληνικής κοινωνίας που είναι η παιδεία, η εκπαίδευση, η κατάρτιση και η επαγγελματική αποκατάσταση των παιδιών μας που, εξ ορισμού, ταυτίζονται με το μέλλον της χώρας μας, την ανάπτυξη και την ευημερία της.

Η παιδεία στην Ελλάδα του 2007 Σημειολογικά μόνο αναφέρω πράγματα, γνωστά σε όλους μας που, ασφαλώς, προκαλούν έντονο προβληματισμό στον κάθε Έλληνα πολίτη: Στην Ελλάδα της «δωρεάν παιδείας», πολλοί γονείς στερούνται τα απαραίτητα για να πληρώσουν τα φροντιστήρια των παιδιών τους από την πρώτη κιόλας τάξη του Γυμνασίου.

• Το σύστημα κριτηρίων εισαγωγής στα ΑΕΙ και ΤΕΙ, μια παγκόσμια μοναδικότητα παραλογισμού, ταλαιπωρεί τους νέους μας, οδηγώντας τους στην επιδίωξη ενός, μοναδικού στόχου, καθ’ όλη τη διάρκεια των γυμνασιακών και λυκειακών τους σπουδών: Όχι πώς θα αποκτήσουν γνώσεις και θα αναπτύξουν την κριτική τους σκέψη, αλλά...πώς θα αποστηθίσουν καλύτερα προκειμένου να πετύχουν στις εισαγωγικές. Τραγικό επακόλουθο: τα όνειρα, οι ελπίδες, το μέλλον των υποψηφίων παίζονται με μια ζαριά, σε μια τυχερή ή «κακή ώρα» την ημέρα των εξετάσεων.
• Ανεξάρτητα από προθέσεις, δεν καταφέραμε να εφαρμόσουμε την προφανώς ορθή επιλογή που εφαρμόζεται αλλού, να κρίνονται οι υποψήφιοι με βάση τη συνολική τους απόδοση κατά τη διάρκεια των σπουδών τους στη μέση εκπαίδευση, βάσει ορθολογικών και αντικειμενικών κριτηρίων.
• Πέραν από τις ψυχολογικές επιπτώσεις στους νέους και τις οικογένειές τους, παρατηρούμε το φαινόμενο να εγγράφονται οι νέοι σε σχολές που δεν τους ενδιαφέρουν, σε κάποια άλλη πόλη (με ενοίκια, έξοδα διατροφής, κ.λπ.).
• Εξήντα πέντε χιλιάδες Ελληνόπουλα φοιτούν σε ξένα πανεπιστήμια, με όλες τις οικονομικές και άλλες θυσίες που αυτό συνεπάγεται, πολλά από τα οποία επιστρέφουν με πτυχία αμφιβόλου αντικρίσματος. Στο ιστορικά παγκόσμιο κέντρο παιδείας και πολιτισμού, βρισκόμαστε στην άκρως δυσάρεστη θέση να εξάγουμε, αντί να εισάγουμε φοιτητές και συνάλλαγμα απ’ όλο τον κόσμο. 
• Τα κρατικά πανεπιστήμια παράγουν πτυχιούχους που συνθέτουν στρατιές ανέργων γιατί, ανεξάρτητα από την ποιότητα των πτυχίων τους, οι σπουδές τους δεν συνδέονται με τις ανάγκες της αγοράς εργασίας. 
• Οι καθηγητές μας απεργούν, ανθιστάμενοι στην προτεινόμενη αξιολόγηση της διδακτικής μεθοδολογίας και αποτελεσματικότητάς τους. Η Έλλειψη θεσμικού πλαισίου και εποπτείας για την τριτοβάθμια μη-κρατική ή, αν προτιμάτε, ιδιωτική εκπαίδευση, έχει οδηγήσει στην ίδρυση και λειτουργία μιας πλειάδας εκπαιδευτικών «παραμάγαζων» που πλασάρονται ως δορυφορικά παραρτήματα ξένων πανεπιστημίων και κολεγίων που προσφέρουν διπλώματα και πτυχία με ελάχιστες, αν όχι ανύπαρκτες δυνατότητες επαγγελματικής αποκατάστασης.
• Στην πρόληψη όλων αυτών των παρενεργειών που υποβαθμίζουν και απαξιώνουν το εθνικό μας σύστημα παιδείας δεν βοηθούν ούτε οι γονείς που, έχοντας στερηθεί την ευκαιρία να μάθουν γράμματα, προσπαθούν να πραγματοποιήσουν τα ανεκπλήρωτα όνειρά τους μέσα από τα παιδιά τους, που οδηγούνται και χάνονται στην έρημο της απόκτησης ενός πτυχίου, οποιουδήποτε πτυχίου και της μάταιης αναζήτησης κάποιας δουλειάς.
• Στον τομέα του τουρισμού που μας απασχολεί ή πρέπει να μας απασχολεί ιδιαίτερα, μια και είναι η κινητήρια δύναμη της οικονομίας μας και της απασχόλησης, διαπιστώνουμε, με λύπη ότι σε κανένα κρατικό πανεπιστήμιο της χώρας δεν λειτουργεί ούτε ένα προπτυχιακό τμήμα για σπουδές στο τουριστικό και ξενοδοχειακό μάνατζμεντ, όταν οι επιχειρηματίες μάταια αναζητούν ηγετικά στελέχη με πανεπιστημιακή μόρφωση. 

Το «δίλημμα» του άρθρου 16…!!!

Μπροστά σ’ αυτή την απογοητευτική, ομολογουμένως, κατάσταση, αντί να ασχολούμαστε με το πραγματικό πρόβλημα, όλοι εμείς – κράτος, πολιτικά κόμματα, ακαδημαϊκή κοινότητα, συνδικαλιστικοί φορείς, μαθητές, φοιτητές και γονείς - αναλωνόμαστε σε ατέρμονες συζητήσεις πάνω στο ψευτοδίλημμα των μη κρατικών πανεπιστημίων σχετικά με το άρθρο 16 του Συντάγματος, σαν τάχα η αναθεώρησή του να αφορούσε μονάχα αυτό το θέμα. Κανείς, εξάλλου, δεν μίλησε σοβαρά για ιδιωτικοποίηση της παιδείας. Κοντολογίς, κανείς δεν θέλει, δεν ζητά και δεν μπορεί να μας επιβάλει να πουλήσουμε τα πανεπιστήμιά μας σε ιδιώτες επιχειρηματίες για να τα νέμονται και να κερδοσκοπούν.

Όσοι ισχυρίζονται κάτι τέτοιο είναι απληροφόρητοι, αφελείς ή αδιόρθωτοι και επικίνδυνοι λαϊκιστές. Ας το καταλάβουμε όλοι, μια και καλή, πως η παιδεία δεν κινδυνεύει από τα μη κρατικά ή, αν προτιμάτε, ιδιωτικά πανεπιστήμια (όπως δεν κινδύνευσε η πρωτοβάθμια και μέση εκπαίδευση από τα ιδιωτικά σχολεία). Κινδυνεύει, πρωτίστως, από τον κακό εαυτό της. Είναι έτσι σαφές ότι τα μη κρατικά πανεπιστήμια όχι μόνο δεν αποτελούν απειλή για τα δημόσια, αλλά αντίθετα τα βοηθούν, αποτελεσματικά, στο ρόλο και την εκπλήρωση της αποστολής τους.

Άλλωστε, ένα δημόσιο πανεπιστήμιο υψηλής ποιότητας που είναι καταξιωμένο και κυρίαρχο στο χώρο της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, δεν έχει καμία απολύτως ανάγκη ειδικής μεταχείρισης και ιδιαίτερης νομικής προστασίας με τον αποκλεισμό μη κρατικών πανεπιστημίων. Και αντίστροφα, κανένα νομοθετικό πλαίσιο δεν μπορεί να προασπίσει το κύρος των κρατικών πανεπιστημίων, αν τα ίδια δεν έχουν καταξιωθεί ως ηγετικές πνευματικές οντότητες και κυψέλες παραγωγής γνώσης στον χώρο τους, κάτι που η ίδια η κοινωνία και οι φορολογούμενοι πολίτες που τα χρηματοδοτούν αναμένουν από αυτά.

Η ελευθερία, παραδείγματος χάριν, να λειτουργούν μη κρατικά πανεπιστήμια στην Ευρωπαϊκή Ένωση καθιέρωσε μόνον ελάχιστα ιδρύματα του είδους και τούτο γιατί τα δημόσια πανεπιστήμια επιτελούν το έργο τους με αποτελεσματικότητα και επάρκεια. Χαρακτηριστικά αναφέρω ότι στην οικονομία της αγοράς της Γερμανίας, τα 69 μη-κρατικά πανεπιστήμια που λειτουργούν στη χώρα, φιλοξενούν μονάχα το 3% του πληθυσμού των φοιτητών...!!! Σε όποιες χώρες και σε όποιους τομείς υπάρχει σοβαρή δημόσια παιδεία, η ιδιωτική εκπαίδευση δεν χρειάζεται και δεν ευδοκιμεί. Γίνεται «σκωληκοειδής απόφυση». Η χρήση του ιατρικού όρου μάς θυμίζει ότι η αναλογία αυτή, προφανώς, ισχύει και για τη δημόσια υγεία.

Ας πάψουμε επί τέλους να πιπιλίζουμε την άνοστη πια καραμέλα του άρθρου 16 και ας ασχοληθούμε με την ουσία του προβλήματος, αντιμετωπίζοντάς το με θετικές παρεμβάσεις, με τον καθένα από μας να συμβάλει στη λύση, αντί να διεκδικούμε μόνο δικαιώματα χωρίς να αναλαμβάνουμε ευθύνες. Προσωπικά πιστεύω ότι, όπως συμβαίνει σε όλες τις προοδευμένες χώρες, πρέπει να επιτραπεί η ίδρυση μη-κρατικών πανεπιστημίων υπό αυστηρούς όρους, προϋποθέσεις και κριτήρια λειτουργίας που θα εγγυώνται την ποιότητα των σπουδών τόσο για τα ίδια όσο και για τα δημόσια (στα οποία τώρα, δυστυχώς δεν ισχύουν), αλλά και στα ψευτοκολέγια που τώρα λειτουργούν και πλουτίζουν ασύδοτα, χωρίς νομοθετικό πλαίσιο, χωρίς εποπτεία και χωρίς έλεγχο.

Η μη κρατική παιδεία οφείλει να είναι συμπληρωματική, καλύπτοντας τα κενά, όπου το δημόσιο εκπαιδευτικό σύστημα αδυνατεί ή απουσιάζει (όπως, για παράδειγμα, στον Τουρισμό). Πέραν όμως απ’ αυτό, η αναδιάρθρωση, εκ θεμελίων, και η πλήρης αναβάθμιση του δημόσιου εκπαιδευτικού συστήματος της χώρας μας γενικά και της ανώτατης εκπαίδευσης ειδικότερα, αποτελεί ύψιστη προτεραιότητα. Προτάσεις για έξοδο από την κρίση Θεωρώ αυτονόητο ότι πρέπει επειγόντως:

• Η δημόσια παιδεία να χρηματοδοτηθεί γενναία, να εξυγιανθεί, να ενισχυθεί, να αναβαθμιστεί ποιοτικά και να θεσμοθετηθούν υψηλά standards που θα διέπουν τη λειτουργία της.
• Να ενισχυθούν ποικιλότροπα και πολύμορφα τα κρατικά ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα, με επαρκή χρηματοδότηση και αυτονομία στη λήψη αποφάσεων και τη διαχείριση των διοικητικών και ακαδημαϊκών ζητημάτων τους, ώστε να μπορούν να εκπληρώνουν ακώλυτα την αποστολή τους και να λειτουργούν ανταγωνιστικά στο διεθνές περιβάλλον. 
• Να διασφαλιστεί η ποιότητα στο σύνολο των προσφερόμενων υπηρεσιών από τα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα, στις οποίες περιλαμβάνονται μεταξύ άλλων, η διδασκαλία, η έρευνα, η κοινωνική προσφορά και η σύνδεσή τους με τις πραγματικές ανάγκες της οικονομίας και της αγοράς.
• Τα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα πρέπει να απαλλαγούν από τον ασφυκτικό εναγκαλισμό του Υπουργείου Παιδείας, των κομματικών νεολαιών και των συντεχνιακών ομάδων που λειτουργούν «δι’ ίδιον λογαριασμόν» μέσα στα πανεπιστήμια.
• Στην εκλογή των πρυτανικών αρχών να συμμετέχει το σύνολο των φοιτητών και όχι, όπως γίνεται τώρα, μονάχα οι «εντολοδόχοι» εκπρόσωποι.
• Να επιτραπεί η ίδρυση και λειτουργία μη κρατικών, μη κερδοσκοπικών ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, υπό την εποπτεία και τον έλεγχο του κράτους και της κοινωνίας, που θα έχουν συμπληρωματικό ρόλο στην παιδεία και την εκπαίδευση, όπως συμβαίνει σε όλες τις αναπτυγμένες χώρες του κόσμου. Το Harvard, το Yale, το New York University, το Columbia, τοPrinceton κλπ. είναι μη κρατικά πανεπιστήμια. Η απαγόρευσή τους στην Ελλάδα αποτελεί μια Ευρωπαϊκή πρωτοτυπία.
• Ο συμπληρωματικός και όχι ανταγωνιστικός ρόλος των μη κρατικών ιδρυμάτων αυξάνει τις δυνατότητες επιλογής και ευκαιριών των φοιτητών, ειδικότερα σε γνωστικά αντικείμενα που, συνήθως, είναι έξω από εκείνα που παρέχονται από τα δημόσια πανεπιστήμια.
• Να καθιερωθεί η αρχή της αξιολόγησης* των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων. Υπάρχουν επιτυχή πρότυπα τέτοιων ανεξάρτητων οργάνων για την αξιολόγηση των προγραμμάτων σπουδών και της λειτουργίας των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων (accrediting bodies), τόσο στη Βόρεια Αμερική όσο και στην Ευρώπη. Δεν χρειάζεται να εφευρίσκουμε, εκ νέου, τον τροχό με μεγάλο κόστος. 
• Να καθιερωθεί επίσης η αρχή της αξιολόγησης* των διδασκόντων από άποψη μεθοδολογίας και αποτελεσματικότητας της διδασκαλίας. Η δικαιολογημένη δυσπιστία των εκπαιδευτικών ως προς τη διαδικασία της αξιολόγησης, επιβάλλει να θεσπιστούν αντικειμενικά κριτήρια αξιολόγησης, η εφαρμογή των οποίων θα επιτηρείται από αδιάβλητα όργανα αξιολόγησης. (Όχι πάντως από πολιτικές ηγεσίες ή, ακόμα χειρότερο, από το ιδιαίτερο γραφείο του εκάστοτε Υπουργού Παιδείας). Η αξιολόγηση των διδασκόντων από τους φοιτητές είναι μια πρακτική που εφαρμόζεται με επιτυχία στο εξωτερικό.
• Να καθιερωθεί η συνεχής αξιολόγηση* των φοιτητών με αντικειμενικά και αδιάβλητα κριτήρια, καθώς και υποχρεώσεις για αριστοποίηση της ακαδημαϊκής τους επίδοσης (υποχρεωτική παρακολούθηση, ανώτατο όριο χρόνου σπουδών κλπ.). Η μάθηση διευκολύνεται από τη συνεχή επαφή διδασκόντων και διδασκομένων, την πραγματοποίηση περιοδικών τεστ και την ανάθεση ερευνητικών εργασιών κατά τη διάρκεια της ακαδημαϊκής χρονιάς.

* Πρέπει εδώ να τονιστεί, ότι η αξιολόγηση ισχύει ως πράξη στην καθημερινότητά μας και σε όλα τα επίπεδα και είναι ακατανόητο, τουλάχιστον, να μην ισχύει στον χώρο που, κατ’ εξοχήν, απαιτείται, δηλαδή στα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα.

• Να καταργηθεί ο μεσαιωνικός θεσμός της «έδρας» και να υποχρεούνται οι καθηγητές να διεξάγουν έρευνες και να κάνουν δημοσιεύσεις. Είναι αδιανόητο να μην παράγεται ερευνητικό έργο στα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα.
• Να δημιουργηθούν ανοιχτές γραμμές επικοινωνίας και αλληλοενημέρωσης μεταξύ όλων των εμπλεκομένων στη διαδικασία προσφοράς ποιοτικής ανώτατης εκπαίδευσης (κράτους, δημοσίων και ιδιωτικών εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, επιχειρηματικού κόσμου, κοινωνικών φορέων κλπ.).
• Να συνδεθούν τα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα με την επιχειρηματική και επαγγελματική κοινότητα, η επιστημονική διδασκαλία με την πρακτική εφαρμογή, οι σπουδές με την αγορά εργασίας. Έτσι μόνο θα εξασφαλιστεί η δυνατότητα απασχόλησης και καριέρας για τους απόφοιτους. 

Επείγει η αναγκαία υπέρβαση

Το μέλλον ανήκει σ’ εκείνους που είναι προετοιμασμένοι να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις του αιώνα μας. Η επανάσταση στις τεχνολογίες της πληροφορικής, η συνεχιζόμενη διεθνοποίηση και παγκοσμιοποίηση και η άνευ προηγουμένου επιτάχυνση των πολιτικών, κοινωνικών και οικονομικών αλλαγών αποτελούν προκλήσεις πρώτης γραμμής. Η αποτελεσματικότερη προετοιμασία για την αντιμετώπιση των προκλήσεων αυτών, για κάθε έθνος, είναι η δημιουργία πολιτών με το ανώτατο δυνατό επίπεδο μόρφωσης και κατάκτησης διανοητικών ικανοτήτων και δεξιοτήτων που θα τους επιτρέψουν να κατακτήσουν το μέλλον. Η χώρα μας, με καθυστέρηση αρκετών δεκαετιών, πρέπει να βρει επιτέλους την αποφασιστικότητα και να προβεί στη ριζική αναδιάρθρωση της ανώτατης εκπαίδευσης. Έτσι μόνον θα καταφέρει να ισχυροποιήσει τη θέση της στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στον κόσμο και θα αντιμετωπίσει, με επιτυχία, τις προκλήσεις του 21ου αιώνα.

Φιλικά,


Νίκος Σκουλάς