Οι προ(σ)κλήσεις για το Αύριο του Ελληνικού Τουρισμού

Η ΡΟΔΟΣ ΣΤΟ ΝΕΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟ ΓΙΓΝΕΣΘΑΙ

Ανάγκη για Ανασύνθεση του Τουριστικού Προϊόντος και Στρατηγική Marketing

Η Ομιλία του Νίκου Σκουλά, πρ. Υπουργού Τουρισμού

στην Ημερίδα του περιοδικού «Χρήμα και Τουρισμός» της KSD

Ρόδος, 15 Μαΐου 2010

Εν όψει των καταλυτικών και καθόλου ευοίωνων εξελίξεων στο οικονομικό, πολιτικό και κοινωνικό περιβάλλον, η διοργάνωση της σημερινής συζήτησης είναι εύστοχη, επίκαιρη αλλά και αναγκαία πρωτοβουλία για το τουριστικό μέλλον της Ελλάδας και, βεβαίως, της Δωδεκανήσου και της Ρόδου.

Νιώθω μεγάλη ικανοποίηση διαπιστώνοντας την παρουσία κορυφαίων παραγόντων του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα που έχουν λόγο στη διαμόρφωση της τουριστικής πολιτικής.

Προσήλθαν στη σημερινή μας συνάντηση για να συνομιλήσουν, να ακούσουν, να συμπροβληματιστούν και να αξιοποιήσουν, ελπίζω, τα συμπεράσματα που θα προκύψουν, υπό το πρίσμα της συγκυρίας της διεθνούς αλλά, προ παντός, της εγχώριας δομικής κρίσης που μας έχει φέρει στα πρόθυρα της κατάρρευσης

Είναι, πιστεύω, επείγουσα η ανάγκη να πάρουμε αποφάσεις σε όλα τα επίπεδα και να δεσμευτούμε να δράσουμε για την υλοποίησή τους: Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού με διατομεακή συνεννόηση, Ε.Ο.Τ., Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, Νομαρχία, Δήμος, επιχειρηματική και επαγγελματική τουριστική κοινότητα, (και, με τον όρο αυτό, δεν εννοώ μόνον ξενοδόχους και τουριστικούς πράκτορες αλλά όλους όσους επηρεάζουν και ωφελούνται από τον τουρισμό).

Ο τουρισμός δεν είναι αυτοτελής τομέας. Είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με την παραγωγή, ιδιαίτερα των αγροτικών προϊόντων, το εμπόριο και τις άλλες υπηρεσίες. Σε τελευταία ανάλυση, ολόκληρη η ελληνική κοινωνία επηρεάζει και επηρεάζεται από τον τουρισμό.

Η επίκληση του αποφθέγματος «ο τουρισμός είναι η ατμομηχανή της οικονομίας» ηχεί ως υποκριτικό και κενό περιεχομένου σύνθημα, όσο αδρανούμε βυθισμένοι στο προσφιλές μας «βόλεμα», αποδίδοντας στους άλλους τις ευθύνες για την προϊούσα κακοδαιμονία μας.

Πιστεύω ειλικρινά ότι βρισκόμαστε στο πιο κρίσιμο σταυροδρόμι της μεταπολιτευτικής περιόδου. Πρέπει επειγόντως να ξεκαθαρίσουμε ποιοι είμαστε και τι θέλουμε. Ας αξιοποιήσουμε λοιπόν τη σημερινή μας συνάντηση για να διερευνήσουμε μαζί, από πού ερχόμαστε, πού είμαστε, πού θέλουμε να πάμε και πώς θα φτάσουμε εκεί.

Η θεματολογία της Ημερίδας μας περιέχει τρεις βασικές ενότητες:

• Η Ρόδος στο νέο τουριστικό γίγνεσθαι: Ανασύνθεση του τουριστικού προϊόντος και στρατηγική marketing, και

• Ανάπτυξη και επενδυτικές ευκαιρίες στον τουρισμό με έμφαση στην πράσινη ανάπτυξη, στον αναπτυξιακό νόμο και στην τραπεζική χρηματοδότηση και

• Μεταφορές και τουρισμός: Σχέση αλληλεξάρτησης. Υποδομές και συγκοινωνιακά μέσα που εξασφαλίζουν άνετη προσβασιμότητα στους τουριστικούς προορισμούς.

Για τα τρία αυτά θεματικά πεδία, καταλληλότεροι εμού, διακεκριμένοι επιστήμονες με πλούσια εμπειρία στο αντικείμενό τους, θα μας κάνουν προτάσεις και θα συνομιλήσουν μαζί μας. Από πλευράς μου, επιτρέψτε μου να κάνω μερικές εισαγωγικές παρατηρήσεις πάνω στα δύο σκέλη της πρώτης ενότητας με στόχο να ενθαρρυνθεί ο προβληματισμός και ο διάλογος.

Μέσα απ’ αυτή τη συζήτηση, ελπίζω ότι θα αναδειχθούν και θα προβληθούν οι ευκαιρίες που προσφέρει η νέα αρχιτεκτονική της διοίκησης και αυτοδιοίκησης για ποιοτική αναβάθμιση και δυναμική ανάπτυξη του τουρισμού της Ρόδου σε συνδυασμό με τους άλλους τομείς της οικονομίας.

Ας δούμε συνοπτικά την παρούσα κατάσταση: Είναι τοις πάσιν γνωστό ότι ο ελληνικός τουρισμός - και ο τουρισμός της Ρόδου δεν εξαιρείται - διέρχεται περίοδο σοβαρής κρίσης. Μιας βαθειάς οικονομικής, πολιτικής και ηθικής κρίσης που οδήγησε τη χώρα μας στο χείλος της χρεωκοπίας, υπονόμευσε την αξιοπιστία μας και αμαύρωσε την εικόνα μας διεθνώς.

Σαν να μην έφθαναν αυτά, προστέθηκε η αλόγιστη εκδικητική μανία των αδίστακτων κουκουλοφόρων με τις δολοφονίες αθώων εργαζομένων συνανθρώπων μας, η κατάλυση των Νόμων από κακούς συνδικαλιστές που θεωρούν ότι τα δικαιώματά τους, όπως εκείνοι κακώς τα εννοούν, επιτρέπουν την καταπάτηση των δικαιωμάτων των άλλων, συμπεριλαμβανομένης και της παρεμπόδισης ξένων τουριστών να επιβιβαστούν στα κρουαζιερόπλοια που τους έφεραν.

Μετά από όλα αυτά δεν πρέπει να μας εκπλήσσουν οι μαζικές ακυρώσεις κρατήσεων και η παγωμάρα που κυριαρχεί στις χώρες προέλευσης τουριστών.

Ευτυχώς, οι επιπτώσεις αυτές είναι αναστρέψιμες, μεσοπρόθεσμα, με την προϋπόθεση ότι αυτή η εμπειρία θα μας κάνει να αλλάξουμε τρόπο σκέψης και πράξης προκειμένου να αξιοποιήσουμε αποτελεσματικά την ανάσα που μας παρέχει η ενεργοποίηση του μηχανισμού υποστήριξης της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, αν δούμε τον κίνδυνο που μας απειλεί ως ευκαιρία – τελευταία μάλιστα ευκαιρία - για ν’ αλλάξουμε ρότα. Πιστεύω ότι το μπορούμε.

Για να είμαστε όμως ειλικρινείς, ας συμφωνήσουμε ότι η κρίση του τουρισμού μας δεν ξεκίνησε με το ξέσπασμα της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης και της δικής μας δομικής κρίσης που σοβούσε από πολλού.

Πολύ πριν, ο τουρισμός μας είχε ήδη έντονα σημεία παθογένειας με σοβαρά διαρθρωτικά προβλήματα που σταδιακά τον οδηγούσαν σε απώλεια του ανταγωνιστικού του πλεονεκτήματος από άποψη σχέσης αξίας-τιμής (value for money) συγκριτικά με τους νέους ανταγωνιστές στην περιοχή της Μεσογείου που, για ανάλογο προϊόν (κυρίως τουρισμό παραλίας) έχουν πολύ χαμηλότερο κόστος παραγωγής - κλάσμα του δικού μας - και επομένως, πολύ χαμηλότερη τιμή.

Εμφανή συμπτώματα αυτής της παθογένειας είναι η συρρίκνωση της τουριστικής περιόδου (το επτάμηνο έγινε πεντάμηνο και συνεχίζεται η συρρίκνωση), η μείωση της διαπραγματευτικής μας ικανότητας που εκδηλώνεται με φαινόμενα όπως οι στάσιμες ή μειούμενες τιμές, αλλά και η σταθερή υποβάθμιση του οικονομικού και κοινωνικού προφίλ του μέσου τουρίστα.

Κάτω απ’ αυτές τις συνθήκες, ποια μπορεί να είναι η οδός διαφυγής από την τουριστική κρίση;

Προφανώς δεν υπαινίσσομαι ότι πρέπει να εγκαταλείψουμε την κύρια προσφορά μας που είναι και θα παραμείνει, για το ορατό μέλλον, ο καλοκαιρινός τουρισμός παραλίας ούτε ότι, έμμεσα έστω, καταγγέλλω ή δαιμονοποιώ τους Tour Operators, τους βασικούς δηλαδή πελάτες μας.

Θεωρώ μάλιστα από απλοϊκή έως παιδαριώδη την παρότρυνση κάποιων νεοφώτιστων να εγκαταλείψουμε το μοντέλο του μαζικού τουρισμού και να στραφούμε εξ ολοκλήρου στις εναλλακτικές μορφές τουρισμού και στην «ήπια» ανάπτυξη ή ακόμα και να ακυρώσουμε όλα τα συμβόλαια “all inclusive”.

Δυστυχώς ή ευτυχώς, η αγορά δεν λειτουργεί με βάση τη λογική του «παράγω ό,τι θέλω ή ό,τι μπορώ και αυτό πουλάω» (supply push). Αντίθετα, οφείλουμε να παράγουμε και να προσφέρουμε αυτό που ζητά ο φιλοξενούμενος πελάτης, αφού πρώτα διαπιστώσουμε τι είναι αυτό που επιθυμεί και ζητά (demand drivenmarket).

Μπορούμε όμως, συμπληρωματικά, να συνθέσουμε μια εναλλακτική προσφορά ολοκληρωμένων εμπειριών, η οποία έχει και μια ολοένα αυξανόμενη ζήτηση ακόμα και στους καλοκαιρινούς μήνες και, με σύγχρονο marketing, να προσπαθήσουμε να ανακτήσουμε, μερικώς τουλάχιστον, τους χαμένους μήνες της Άνοιξης και του Φθινοπώρου.

Σ' αυτό, θα βοηθηθούμε από τη νέα αρχιτεκτονική της Αυτοδιοίκησης με λίγους ισχυρούς Δήμους και με την αιρετή Περιφέρεια που θα αναλάβει τον συντονισμό της ανάπτυξης και του marketing σε μια καινούργια στρατηγική συμμαχία με τον ιδιωτικό τομέα. Είναι μια ευκαιρία που δεν πρέπει να χάσουμε.

Ας δούμε τώρα ποια είναι τα εναλλακτικά τουριστικά προϊόντα και υπηρεσίες που, μαζί με το παραδοσιακό, μαζικό, εποχικό μοντέλο, μπορούν να συνθέσουν μια νέα, εμπλουτισμένη και ποιοτικά αναβαθμισμένη τουριστική προσφορά που θα απευθύνεται σε φιλοξενούμενους επισκέπτες (Έλληνες και ξένους) που αναζητούν ποικίλες εμπειρίες και όχι απλά ξεκούραση στην παραλία.

Η ανασύνθεση αυτή της προσφοράς μας παρουσιάζει δυο πλεονεκτήματα:

• Προσελκύει τουρίστες υψηλότερης μορφωτικής και κοινωνικής στάθμης και, κατά τεκμήριο, ευπορότερους.

• Στοχεύει περισσότερο στην εκτός αιχμής περίοδο, δηλαδή, Μάιο, Απρίλιο, Μάρτιο και ίσως Νοέμβριο.

Όσο για δωδεκάμηνο τουρισμό, ας μη τον αναφέρουμε πια γιατί αυτό θέτει υπό αμφισβήτηση τη σοβαρότητά μας. Πολύχρονη πικρή εμπειρία με έχει πείσει ότι οι τουριστικοί παράγοντες δεν πιστεύουν στην εφικτότητα αυτού του στόχου και δεν είναι πρόθυμοι να ασχοληθούν σοβαρά μ’ αυτόν. Εκτός αν η δυσπραγία της κρίσης μάς κάνει να αναθεωρήσουμε τη στάση μας.

Η Ρόδος διαθέτει μοναδικά συγκριτικά πλεονεκτήματα που, αν τα συνθέσει και τα προσφέρει σε ολοκληρωμένα προγράμματα εμπειριών, μπορεί να κερδίσει μια ζηλευτή θέση ανάμεσα στους τουριστικούς προορισμούς αλλά και σημαντικά οικονομικά οφέλη όχι μονάχα σε αμιγώς τουριστικά έσοδα αλλά στο σύνολο της παραγωγής προϊόντων και υπηρεσιών.

Ποια είναι τα στοιχεία που μπορούμε να αξιοποιήσουμε γι’ αυτόν το σκοπό: Κοντολογίς, όλες εκείνες οι δραστηριότητες εντός και, προ πάντων, εκτός ξενοδοχείων, για την ευχάριστη και επιμορφωτική απασχόληση του χρόνου, όταν οι τουρίστες δεν κολυμπούν ή δεν λιάζονται στην παραλία. Συγκεκριμένα, οι κύριοι τουριστικοί πόροι της Ρόδου είναι:

• Το φυσικό περιβάλλον: Πόροι υψηλής ποιότητας και ιδιαίτερης αισθητικής αξίας, οικοσυστήματα, χλωρίδα και πανίδα που πρέπει να προστατεύονται και να αναδεικνύονται.

• Το πολιτιστικό απόθεμα αποτελεί συγκριτικό πλεονέκτημα της Ρόδου και συνίσταται σε αρχαιολογικούς χώρους, μοναστήρια, μουσεία, ιστορία. 

• Κλασικά και ρωμαϊκά μνημεία και η παλιά πόλη της Ρόδου, η μεγαλύτερη ζωντανή μεσαιωνική πόλη του κόσμου με τη σφραγίδα της Unesco.

• Τοπική παράδοση, καθημερινή ζωή και, κυρίως, γνήσια φιλοξενία, χαμόγελο και ζεστασιά. 

• Τα τοπικά προϊόντα και η αιγαιοπελαγίτικη κουζίνα υψηλής ποιότητας που συνάδουν με το ενδιαφέρον της διεθνούς Κοινότητας για την ποιότητα των τροφίμων και την τοπική γαστρονομία.

Όλα αυτά τα συγκριτικά πλεονεκτήματα μπορούν να αναδειχθούν σε ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα στο πλαίσιο παραγωγικού συμπλέγματος που αξιοποιεί το σύνολο της παραγωγής η οποία απευθύνεται στην ικανοποίηση της τουριστικής κατανάλωσης (πρωτογενής, δευτερογενής και τριτογενής τομείς της οικονομίας).

Ειρήσθω εν παρόδω ότι τα προϊόντα του εναλλακτικού τουρισμού πρέπει να προσφέρονται σε μορφή ολοκληρωμένων προγραμμάτων για να χαρίζουν μια συνολική εμπειρία στον φιλοξενούμενο πελάτη.

Ενδεικτικά, απλώς, αναφέρω μορφές εναλλακτικού τουρισμού που μπορεί να προσφέρει η Ρόδος, στοχευμένα, σε ομάδες ειδικών ενδιαφερόντων:

· Περιηγητικός, Πολιτιστικός, ΙστορικόςΤουρισμός

· Συνεδριακός Τουρισμός

· Γαστρονομικός Τουρισμός

· Οινικός τουρισμός

· Μορφωτικός Τουρισμός

· ΛαογραφικόςΤουρισμός

· Κοινωνικός Τουρισμός

· Τουρισμός Τρίτης Ηλικίας

· Τουρισμός Υγείας

· Θρησκευτικός Τουρισμός

· Αθλητικός Τουρισμός

· Θαλάσσιος και Καταδυτικός Τουρισμός

· Ορειβατικός Τουρισμός

· Τουρισμός Περιπέτειας

· Αγροτουρισμός

· Οικολογικός και Φυσιολατρικός Τουρισμός

· Τουρισμός Διαχείμασης

· Ποδηλατικός Τουρισμός

· Γεωλογικός Τουρισμός

· Παρατήρηση Πουλιών (Bird watching)

Όλες αυτές οι μορφές εναλλακτικού τουρισμού και άλλες που δεν ανέφερα, παραμένουν νεκρό γράμμα αν δεν πάψουμε απλά να τις απαριθμούμε και αν δεν ασχοληθούμε ενεργά και συστηματικά προσδίδοντάς τους συγκεκριμένο περιεχόμενο και ουσία.

Όμως δεν αρκεί ένας οι περισσότεροι επιχειρηματίες να παράγουν ποιοτικά προϊόντα και υπηρεσίες για τις οποίες μάλιστα υπάρχει μεγάλη ζήτηση. Χρειάζεται ο ενδιάμεσος κρίκος: οι τουριστικοί πράκτορες που θα τις συνθέσουν σε ολοκληρωμένα προγράμματα και θα τις προσφέρουν ως πακέτα διακοπών σε εξειδικευμένα τουριστικά γραφεία αλλά και σε μεμονωμένους τουρίστες μέσω διαδικτύου.

Δυστυχώς και το λέω με θλίψη, η πλειονότητα των τουριστικών πρακτόρων μας έχουν βολευτεί λειτουργώντας, στην ουσία, ως «υπάλληλοι» του ολιγοψωνίου των μεγάλων χονδρεμπόρων – Tour Operators του εξωτερικού για τον μαζικό τουρισμό της παραλίας. Λίγοι έχουν αφυπνισθεί και κινούνται προς τη σωστή κατεύθυνση. Είμαι βέβαιος ότι οι προσπάθειές τους θα αμειφθούν με ποιοτική πελατεία και οικονομικά οφέλη.

Αυτή η διαπίστωση μας οδηγεί στην επανεξέταση της στρατηγικής μάρκετινγκ που έχουμε ακολουθήσει έως σήμερα, υπό το φως των ευκαιριών που προσφέρει η νέα Αρχιτεκτονική της Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης (αιρετή Περιφέρεια και ένας ισχυρός Δήμος) για ποιοτική αναβάθμιση και δυναμική ανάπτυξη του τουρισμού της Ρόδου σε συνδυασμό με τους άλλους τομείς της οικονομίας.

Προβλήματα όπως

• οι απηρχαιωμένες πρακτικές προβολής γεωγραφικών διαμερισμάτων, αγνώστων στον μέσο Ευρωπαίο δυνητικό τουρίστα, αντί του γνωστού brand «Ρόδος», 

• η συμμετοχή σε έναν υπερβολικό αριθμό ελάσσονος σημασίας τουριστικών εκθέσεων πράγμα που καλύτερα θα μπορούσε να κάνει ο Ε.Ο.Τ. μαζί με τους τουριστικούς επιχειρηματίες, 

• η παραγωγή και διάθεση μεγάλου αριθμού ογκωδών εντύπων που καταλήγουν στους κάδους των αχρήστων, 

• η ανεπάρκεια μηχανισμών υποδοχής και φιλοξενίας διαμορφωτών κοινής γνώμης (δημοσιογράφων τουρισμού και ειδικών θεμάτων, λιανοπωλητών ταξιδιωτικών πρακτόρων, κ.λπ.,

• έλλειψη ενός σοβαρού, δυναμικού portal που θα προβάλλει την Ρόδο και θα δημιουργεί συναλλαγές,

έχουν ως συνέπεια τη μη αποτελεσματική αξιοποίηση της δαπάνης που διατίθεται τόσον από το κράτος όσον και από τους φορείς του ιδιωτικού τομέα για προβολή και διαφήμιση.

Η μεγάλη ευκαιρία για να τρέξουμε δυναμικά μπροστά, βρίσκεται στη νέα αιρετή Περιφέρεια που θα έχει αρμοδιότητες κεντρικής κυβέρνησης για ό,τι αφορά στη Δωδεκάνησο, αλλά και σε έναν ενιαίο, ισχυρό Δήμο Ρόδου με οικονομικούς πόρους, στελέχωση και οικονομίες κλίμακας.

Η νέα Περιφερειακή Διοίκηση θα έχει τη δυνατότητα να διεξάγει έρευνες αγοράς για να εξακριβώνει τις επιθυμίες των δυνητικών επισκεπτών για τα τουριστικά προϊόντα που διαθέτουμε ή και μπορούμε να παράξουμε, διαμορφώνοντας έτσι το τουριστικό “brand” της Ρόδου, αυτό δηλαδή που την ξεχωρίζει και την κάνει αναγνωρίσιμη ως επώνυμο τουριστικό προορισμό.

Πιστεύω πάντως, ότι ακόμα και με αυτές τις αισιόδοξες προοπτικές, για να πάμε πραγματικά μπροστά, απαιτείται μια μεγάλη υπέρβαση. Κατά τα πετυχημένα πρότυπα του εξωτερικού σε πανελλήνια κλίμακα, μια στρατηγική συμμαχία του δημόσιου τομέα από τη μια και της επιχειρηματικής κοινότητας του ιδιωτικού τομέα από την άλλη, με συμμετοχή των δυο πλευρών στη χρηματοδότηση ενός Φορέα Διαχείρισης Προορισμού (D.M.O.).

Δεν χρειάζεται να ανακαλύψουμε τον τροχό. Ας αντιγράψουμε τις αποτελεσματικές πρακτικές του εξωτερικού και ας τις προσαρμόσουμε στη δική μας πραγματικότητα και στις δικές μας ανάγκες.

Σε τοπική κλίμακα, η Ρόδος μπορεί να πετύχει ένα τέτοιο εγχείρημα γιατί είναι αρκετά μικρή για να διαθέτει την απαραίτητη ευελιξία και αρκετά μεγάλη για τις αναγκαίες οικονομίες κλίμακας. Διαθέτει επίσης ένα ακαταμάχητο πλεονέκτημα. Την εμπειρία και την επιτυχημένη πορεία της PROTOUR που αποτελεί ήδη πανελλήνιο υπόδειγμα καλής πρακτικής.

Αυτή είναι η μεγάλη μας πρόσκληση – πρόκληση και η μεγάλη μας ευκαιρία. Ας μην την αφήσουμε να πάει χαμένη.

Άλλες αναγκαίες προϋποθέσεις για την ποθητή ανάκαμψη, είναι:

• Η εισαγωγή νέων τεχνολογιών και ενίσχυση ψηφιακών εφαρμογών για την αποτελεσματικότερη προβολή της τουριστικής προσφοράς και την πραγματοποίηση συναλλαγών online. Οι τουριστικές επιχειρήσεις, ιδιαίτερα οι μικρομεσαίες, έχουν πολλά να ωφεληθούν από τις εφαρμογές της ψηφιακής τεχνολογίας - ιδιαίτερα του Internet με τη δημιουργία δυναμικών, διαδραστικών portals και μάλιστα στις πιο εξελιγμένες εφαρμογές της νέας γενιάς (Web-2, Adwords, Facebook, κ.λπ). Η αξιοποίηση των εφαρμογών της ψηφιακής τεχνολογίας διευκολύνει την απ’ ευθείας επαφή με δυνητικούς πελάτες στα πέρατα του κόσμου και μειώνει την εξάρτηση από τους μεγάλους tour operators του μαζικού τουρισμού.

• Η Ενδυνάμωση των προγραμμάτων Εσωτερικού και Κοινωνικού Τουρισμού: Μπορούμε και θα δημιουργήσουμε ειδικά προγράμματα για την ενίσχυση του Εσωτερικού Τουρισμού και την παροχή της δυνατότητας στους Έλληνες και τις Ελληνίδες να γνωρίσουν τον τόπο τους και να απολαύσουν διακοπές σ’ αυτόν, με όρους, τουλάχιστον ίσους με εκείνους που ισχύουν για τον εισερχόμενο τουρισμό. Επίσης, πέραν των υπαρχόντων προγραμμάτων Κοινωνικού Τουρισμού της Εργατικής Εστίας και του Ο.Γ.Α., θα επαναφέρουμε σε ισχύ το πρόγραμμα κοινωνικού τουρισμού που πρώτοι εισαγάγαμε, δίνοντας την ευκαιρία σε χιλιάδες άπορους και ανήμπορους να εργαστούν πολίτες να απολαύσουν δωρεάν διακοπές. 

• Η ανάληψη πρωτοβουλιών για την κατοχύρωση της αειφορίας της τουριστικής ανάπτυξης, με βάση την αρχή της «πράσινης οικονομίας» και μέτρα προστασίας του φυσικού και δομημένου περιβάλλοντος με έμφαση στις εναλλακτικές μορφές ενέργειας (αιολική ενέργεια, φωτοβολταϊκά, γεωθερμία, κ.λπ).

Για μας η πράσινη ανάπτυξη είναι μια νέου είδους πρωτοποριακή ανάπτυξη όπου το περιβάλλον, η ποιότητα και ο σεβασμός στον άνθρωπο δεν είναι απλά μια παράμετρος ή μια ακόμα τομεακή πολιτική αλλά ο κύριος άξονας και η βάση ενός ολοκληρωμένου εναλλακτικού αναπτυξιακού σχεδίου της χώρας στην παγκοσμιοποιημένη οικονομία.

Για μας, η εφαρμογή μιας αποτελεσματικής τουριστικής πολιτικής και οι στόχοι της προστασίας και την ανάδειξης του Περιβάλλοντος, της Πολιτιστικής μας κληρονομιάς αλλά και της σύγχρονης Πολιτιστικής παραγωγής, όχι μόνο δεν αποτελούν στόχους που αποκλείονται αμοιβαίως αλλά αντιθέτως, δρουν συμπληρωματικά.

Στην πράξη, ο Πολιτισμός μας, οι ανθρώπινες αξίες, ο τρόπος ζωής του λαού μας, το περιβάλλον και η προστατευμένη φύση, αποτελούν τους βασικούς πόρους πάνω στους οποίους στηρίζεται ο Τουρισμός για την μακροπρόθεσμη οικονομική του ανάπτυξη.

Αυτή η αντίληψη, καθιστά αναγκαία, τόσο την ύπαρξη και καλλιέργεια μιας περιβαλλοντικής ευαισθησίας η οποία θα διατρέχει τις πολιτικές του Τουρισμού, όσο και τις παράλληλες ενέργειες αξιοποίησης των πολιτιστικών πόρων της χώρας προς όφελος του Τουρισμού.

Με δεδομένη την εξάρτηση του ελληνικού τουρισμού από την αεροπορική μεταφορά (τέσσερις στους πέντε τουρίστες αφικνούνται αεροπορικώς) και τη μεγάλη χρονοαπόσταση που μας χωρίζει από τις χώρες της κύριας πελατείας μας, οφείλουμε να ενθαρρύνουμε με κίνητρα, την απ’ ευθείας αεροπορική σύνδεση των μεγάλων πόλεων της Ευρώπης με τους κύριους τουριστικούς προορισμούς της Περιφέρειας με έμφαση στους Low Cost Carriers (LCC) και ιδιαίτερα κατά την εκτός αιχμής περίοδο.

Η Συνεργασία Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα: Βλέπω τον ιδιωτικό τομέα όχι ως αναξιόπιστο «αντίπαλο» αλλά ως εταίρο και συνεργάτη του δημόσιου τομέα. Για τον λόγο αυτό, πρέπει να επιδιώξουμε μια στρατηγική συμμαχία με τους εκπροσώπους των τουριστικών επιχειρήσεων, των εργαζόμενων και των κοινωνικών φορέων. Η στρατηγική αυτή συμμαχία μπορεί να πάρει μορφή συγκεκριμένου φορέα όπως, λ.χ., η «Maison de la France», για τις από κοινού δράσεις marketing και προβολής, η οποία έχει επιτύχει εντυπωσιακά αποτελέσματα.

Για να ανακάμψει ο τουρισμός και να αποκτήσει τη χαμένη του ανταγωνιστικότητα, ο μοναδικός δρόμος που μας προσφέρεται είναι ο εμπλουτισμός και η ποιοτική αναβάθμιση του τουριστικού μας προϊόντος και αυτό προϋποθέτει την ύπαρξη υψηλού επιπέδου διευθυντικών στελεχών και καλά εκπαιδευμένων υπαλλήλων σε σύνδεση με την αγορά εργασίας.

Επείγει επομένως η εκ βάθρων αναδιάρθρωση της Τουριστικής Παιδείας, Εκπαίδευσης και Κατάρτισης με δημιουργία προπτυχιακών Πανεπιστημιακών Σχολών στα Δημόσια Πανεπιστήμια, με παράλληλη καθιέρωση ποιοτικών προτύπων, νομοθετική κατοχύρωση, εποπτεία και έλεγχο των μη-κρατικών εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, για να υπάρξει τάξη στη χαώδη κατάσταση που κυριαρχεί και για να διασφαλιστούν τα ποιοτικά πρότυπα.

Ολόκληρο το εκπαιδευτικό σύστημα που θα επιδιώκει την παραγωγή στελεχών, με τουριστική παιδεία, τουριστική συνείδηση και τεχνικές δεξιότητες πρώτης γραμμής για την παροχή υπηρεσιών υψηλού επιπέδου, θα πρέπει στοχεύει παραλλήλως και στη δια βίου εκπαίδευση και κατάρτιση των εργαζομένων στον Τουρισμό.

Ας μην ξεχνάμε: Ο πιο πολύτιμος τουριστικός μας πόρος είναι οι άνθρωποι που υποδέχονται και φιλοξενούν τους επισκέπτες μας, Έλληνες και ξένους, με επαγγελματική επάρκεια, με αρχοντιά και ανθρώπινη ευαισθησία.

Σε κάθε περίπτωση, τα επόμενα τρία-τέσσερα και περισσότερα χρόνια θα είναι δύσκολα και επώδυνα και για τον ελληνικό τουρισμό. Γι’ αυτό, ας μη μείνουμε με σταυρωμένα τα χέρια, περιμένοντας τον «από μηχανής Θεό» που δεν θα έρθει. Ας ενεργοποιηθούμε με ομαδικότητα και συντονισμένες ενέργειες. Κράτος, ιδιωτικός τομέας, Τοπική Αυτοδιοίκηση, εργαζόμενοι, τουριστικοί και πολιτιστικοί φορείς, ολόκληρη η κοινωνία. Έτσι, όχι μονάχα θα μπορέσουμε να ελπίσουμε στην έξοδο από την κρίση, αλλά και στη μακροπρόθεσμη ποιοτική ανάπτυξη του τουρισμού μας.

Παρέμβαση του Νίκου Σκουλά στην Εκδήλωση Μνήμης για τη Μελίνα από τον Δήμο Χερσονήσου, 28-03-2010

ΔΕΚΑΕΞΙ ΧΡΟΝΙΑ ΧΩΡΙΣ ΤΗ ΜΕΛΙΝΑ

"...Βλέπουμε την αλληλουχία των αρχαίων πολιτισμών κομματιασμένη, το παρελθόν γκρεμισμένο και τις θαυμάσιες ιδιαιτερότητες ξεθωριασμένες. Η μνήμη μας απειλείται και η ψυχή μας ξεραίνεται, η δημιουργικότητα ασφυκτιά, το παρόν ξεριζώνεται. Όποιος δεν έχει παρελθόν δεν έχει παρόν, λέει μια αραβική παροιμία. Αυτό το παρελθόν πρέπει να αναδυθεί από τα μουσεία για να γίνει πηγή έμπνευσης και δημιουργίας, να γίνει όργανο και χαρά του λαού..."
Mελίνα Μερκούρη, Μεξικό 29-7-1982, στη Διεθνή Διάσκεψη Υπουργών Πολιτισμού της UNESCO.

Συμπληρώθηκαν δεκαέξι χρόνια χωρίς τη ΜΕΛΙΝΑ ΜΕΡΚΟΥΡΗ: «την τελευταία Ελληνίδα θεά», τη φλογερή ηρωίδα της αντίστασης, τη μεγάλη πρωταγωνίστρια του θεάτρου και του κινηματογράφου, την παγκόσμια πρέσβειρα του ελληνισμού και του πολιτισμού της.

Δεν είμαστε όμως εδώ για να την βιογραφήσουμε. Δεν το χρειάζεται. Είμαστε εδώ, πιστεύω, κυρίως, για να τη θυμηθούμε με αγάπη, συγκίνηση και ευγνωμοσύνη για όσα μας έδωσε και όσα μας κληροδότησε και να αντλήσουμε από το δικό της θάρρος και αποφασιστικότητα, ιδιαίτερα κατά τις δύσκολες αυτές ημέρες που περνούμε.

Μου ζητήθηκε να πω λίγα λόγια για τη Μελίνα ως πολιτικό και τη σχέση της με την πολιτική, με βάση την κοινή μας εμπειρία στον αγώνα κατά της δικτατορίας και μετά, με τη συνεργαία μας στα Υπουργεία Πολιτισμού και Τουρισμού που, ειρήσθω εν παρόδω, με μεγάλη καθυστέρηση, επί τέλους, έγιναν ένα. Σε τελευταία ανάλυση, αν ο τουρισμός της Ελλάδας δεν είναι πολιτισμός, τότε τί είναι;

Μόλις άρχισα να το σκέπτομαι, ανακάλυψα ότι η Μελίνα δεν μπορεί να ταξινομηθεί ως πολιτικός, τουλάχιστον όχι κατά την έννοια του «πολιτικού» όπως τον θέλει το κοινότοπο στερεότυπο. Γενικά, η Μελίνα δεν προσφέρεται για ταξινόμηση. Η Μελίνα ήταν η Μελίνα.

Θα περιοριστώ λοιπόν σε κάποιες προσωπικές αναμνήσεις από κείνα τα δύσκολα και δημιουργικά χρόνια μια και όλα τα άλλα είναι δημοσιευμένα και γνωστά. Εξάλλου την ανεκτίμητη προσφορά της Μελίνας στην Ελλάδα, στους Έλληνες και στην παγκόσμια κοινότητα θα σας παρουσιάσουν σήμερα διακεκριμένοι, καταλληλότεροι εμού, ομιλητές.

Πρώτη επαφή, τα μαύρα χρόνια της χουντικής κατοχής. Με επισπεύδοντα τον μεγάλο ηγέτη, αρχηγό του Π.Α.Κ. Ανδρέα Παπανδρέου που μόλις είχε αποφυλακιστεί με την παρέμβαση της παγκόσμιας, ακαδημαϊκής, κυρίως κοινότητας, βρεθήκαμε στις επάλξεις του αντιδιδακτορικού αγώνα.

Με βαθιά προοδευτικές πολιτικές ρίζες από τον παππού Σπύρο και τον πατέρα Σταμάτη ενεργοποιήθηκε μόνη της εξ αρχής. Το βράδυ της αποφράδας 21ης Απριλίου βρισκόταν στη Νέα Υόρκη όπου παρουσίαζε το «Ίλια Ντάρλινγκ» με τον Ζυλ Ντασσέν. Με το άκουσμα του πραξικοπήματος, έκαμε τις πρώτες δηλώσεις της στα αμερικανικά και διεθνή μέσα ενημέρωσης: «Σας παρακαλώ, μην πάτε στη χώρα μου», είπε κλαίγοντας.

Για τη δράση της, η χούντα της αφαίρεσε την ελληνική ιθαγένεια. Τότε είπε το ιστορικό: «Γεννήθηκα Ελληνίδα και θα πεθάνω Ελληνίδα. Ο Πατττακός γεννήθηκε φασίστας και θα πεθάνει φασίστας». Με την υπογραφή του ίδιου επίουρκου αξιωματικού αφαιρέθηκε και από μένα η ελληνική ιθαγένεια. Χωρίς να κάνω άστοχους παραλληλισμούς, ε, πως να το πούμε, ένοιωσα πως ήμουν με την καλύτερη παρέα.

Ακόμα και μετά την αποφυλάκιση του Ανδρέα και την ίδρυση του ΠΑΚ, η Μελίνα ήταν το κύριο σύμβολο του αγώνα που μας άνοιγε πόρτες και έφερνε κοντά μας τους ξένους για ηθική συμπαράσταση και πρακτική βοήθεια. Ο Ανδρέας, τον πρώτο καιρό, δεν ήταν ακόμα ευρέως γνωστός πέραν της παγκόσμιας ακαδημαϊκής κοινότητας, της CIA και του FBI. Στα αμερικανικά μέσα ενημέρωσης, εκεί δηλαδή που παιζόταν τότε το παιχνίδι, η πρόσβαση ήταν εξαιρετικά δύσκολη και η στάση τους, από αδιάφορη έως αρνητική. Όπως θα λέγαμε στο σημερινό τηλεοπτικό τοπίο της χώρας μας, «η Μελίνα πουλούσε». Ήταν περιζήτητη πράγμα που αξιοποίησε στο έπακρο ανεβάζοντας στην επικαιρότητα το θέμα της κατάλυσης της δημοκρατίας στην Ελλάδα.

Με οργανωτή τον αφανή ήρωα, τον αδελφό της Σπύρο, έκανε πολιτικές περιοδείες σε όλη την Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική, εμπνέοντας τους νέους Έλληνες αγωνιστές της αντίστασης (κυρίως εργάτες και φοιτητές), και ενημερώνοντας τους ξένους. Συμμετείχε σε διαδηλώσεις, απεργίες πείνας, συναυλίες και πολιτικές εκδηλώσεις. Έδινε συνεντεύξεις, έκανε ομιλίες, τραγουδούσε ενάντια στους συνταγματάρχες. Έγινε ο εφιάλτης της χούντας που αντέδρασε απαγορεύοντας στην Ελλάδα τα τραγούδια της, δεσμεύοντας την περιουσία της και οργανώνοντας δολοφονικές επιθέσεις εναντίον της.

Αμέσως μετά την κατάρρευση της χούντας συνέχισε την πολιτική της δράση δίπλα στον Ανδρέα με την ίδρυση του ΠΑΣΟΚ αλλά και την πολιτιστική της δραστηριοτητα στο θέατρο και στον κινηματογράφο με σκηνοθέτη και συμπαραστάτη τον σύντροφο της ζωής της Ζυλ Ντασσέν.

Όταν το ΠΑΣΟΚ κέρδισε τις εκλογές τον Οκτώβριο του 1981, η Μελίνα Μερκούρη ορίστηκε Υπουργός Πολιτισμού και παρέμεινε στη θέση αυτή καθόλη τη διάρκεια της διακυβέρνησης της χώρας από το ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου. Ήταν η μοναδική Υπουργός που δεν «αναδομήθηκε» ποτέ.

Κατά το μέγιστο μέρος αυτής της περιόδου, είχα τη μεγάλη τύχη να βρίσκομα κοντά της και να συνεργάζομαι μαζί της ως υπεύθυνος για τον τουρισμό της χώρας μας, μια και η συνάφεια των δυο τομέων είναι αυτονόητη.

Με μια ομάδα αξιόλογων και απόλυτα αφοσιωμένων συνεργατών όπως τον Κώστα Αλαβάνο, τον Γιώργο Θωμά, την Μανουέλα Παυλίδου (τη σκιά της), φυσικά τον Σπύρο που δεν έλειπε από τίποτα, υπαλλήλους του Υπουργείου που δεν ξεχώριζε από τους αξιωματούχους, βρισκόμασταν τακτικά στο Υπουργείο για συνεργασία. Είχαμε και βραδυνές χαλαρές συναντήσεις στο σπίτι της, όπου μιλούσαμε για τον πολιτισμό για τον τουρισμό για την κοινωνία, για τα οράματά της για την Ελλάδα μας.

Ασκούσε μια ακαταμάχητη γοητεία και σαγήνη σε όλους εμάς, δείχνοντας, απροσποίητα, χωρίς να προσπαθεί, περίσσευμα αγάπης και σεβασμού. Η Μελίνα πραγματικά εμπλούτισε τη ζωή μας.

Και μια και μιλάμε για αναμνήσεις. ...Η Μελίνα λάτρευε τον Ανδρέα και αυτό ήταν αμοιβαίο. Παρότι είχε πάντα τον θαυμασμό και την πλήρη υποστήριξή του είχε ταυτόχρονα και μια υπερβολική, ίσως, ευαισθησία για το τί αισθανόταν και τί σκεπτόταν για ‘κείνη. Δεν άντεχε την κριτική κανενός και για τίποτε όταν ήταν ο Ανδρέας παρών.

Κατά τη διάρκεια της θητείας της, έφερε, με τις πολιτικές της πρωτοβουλίες και τα πολιτικά της οράματα, τον πολιτισμό στην πρώτη γραμμή της επικαιρότητας. Εισήγαγε τη δημοκρατική διακυβέρνηση στο υπουργείο της και με τον αέρα αλλαγής που έπνεε στις σχέσεις της πολιτικής ηγεσίας με τους υπαλλήλους αλλά και στις σχέσεις των υπηρεσιών με τον πολίτη, είδαμε μια νέα εποχή πολιτισμικής δημιουργικότητας..

Ως Υπουργός εφάρμοσε μια έντονη εξωτερική πολιτιστική πολιτική. Οργάνωσε πολλές και σημαντικές εκθέσεις σε μουσεία του εξωτερικού, καθώς και εκδηλώσεις ουσίας. Συναντήθηκε με σπουδαίες προσωπικότητες όπως ο Λάνγκ, ο Αντρεότι, ο Γκένσερ, ο Πάλμε, ο Γκονζάλεθ, ο Πάπας, η Γκάντι, ο Μιτεράν κ.α. και διεκδίκησε μια εξέχουσα θέση για την Ελλάδα και τον πολιτισμό της.

Η Μελίνα Μερκούρη είχε χαράξει την πολιτική της στο υπουργείο, εξαρχής, και την ακολούθησε απαρέγκλιτα, φροντίζοντας για την σταδιακή υλοποίηση των πολλών και μεγάλων οραμάτων της.

Μεταξύ αυτών...

• Η επιστροφή στην Ελλάδα των Μαρμάρων του Παρθενώνα. (Η ιδέα της επιστροφής των Μαρμάρων της γεννήθηκε κατά τη δεκαετία του ΄60, όταν, στα γυρίσματα της ταινίας "Φαίδρα", οι Βρετανοί ζήτησαν πληρωμή για να αφήσουν το ελληνικό συνεργείο να κινηματογραφήσει τα γλυπτά. Έθεσε το θέμα επίσημα για πρώτη φορά ως Υπουργός Πολιτισμού τον Ιούλιο του 1982 στο Μεξικό, στη Διεθνή Διάσκεψη Υπουργών Πολιτισμού της UNESCO και δεν σταμάτησε να αγωνίζεται γι' αυτό μέχρι το θάνατό της). "Πρέπει να καταλάβετε τι σημαίνουν τα Μάρμαρα του Παρθενώνα για μας", έλεγε. "Είναι το καμάρι μας. Είναι οι θυσίες μας. Είναι το υπέρτατο σύμβολο ευγένειας. Είναι φόρος τιμής στη δημοκρατική φιλοσοφία. Είναι η φιλοδοξία και το όνομά μας. Είναι η ουσία της ελληνικότητάς μας". Και " Αν με ρωτήσετε εάν θα ζω όταν τα Μάρμαρα του Παρθενώνα επιστρέψουν στην Ελλάδα, σας λεω πως ναι, θα ζω. Αλλά κι αν ακόμη δεν ζω πια, θα ξαναγεννηθώ".

• Για την υποστήριξη αυτής της διεκδίκησης, συνέλαβε την ιδέα ενός νέου Μουσείου Ακρόπολης και προκήρυξε διεθνή αρχιτεκτονικό διαγωνισμό για την κατασκευή του, το 1989. Η δημιουργία του μουσείου θα προσέφερε τον κατάλληλο χώρο που χρειάζονται τα αριστουργηματικά γλυπτά για να εκτεθούν και θα αφαιρούσε κάθε επιχείρημα από εκείνους που αντιτίθενται στην επιστροφή των Μαρμάρων του Παρθενώνα.

• Ανέθεσε τη μελέτη ενοποίησης των αρχαιολογικών χώρων της Αθήνας, την ενοποίηση δηλαδή του ιστορικού κέντρου της Αθήνας.

• Έπεισε τους ομολόγους της Υπουργούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης να ξεκινήσει ο θεσμός των Πολιτιστικών Πρωτευουσών της Ευρώπης, που υλοποιήθηκε το 1985 με πρώτη Πολιτιστική Πρωτεύουσα την Αθήνα. Ο θεσμός των Πολιτιστικών Πρωτευουσών είναι σήμερα ο πιο σοβαρός και μεγάλος επίσημος πολιτιστικός θεσμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

• Πιστεύοντας στην πολιτιστική αποκέντρωση δημιούργησε σε διάφορες πόλεις τα Δημοτικά Περιφερειακά Θέατρα. 

Αυτά είναι μόνον ολίγα από τα μεγάλα οράματα της Μελίνας που υποστήριξε αταλάντευτα, με πάθος και πείσμα. Όλα πραγματοποιήθηκαν, εκτός από ένα: Η επιστροφή των Μαρμάρων του Παρθενώνα. Ας συνεχίσουμε να αγωνιζόμαστε γι’ αυτό. Της το οφείλουμε. Ας μην το ξεχάσουμε. Θα είναι η καλύτερη εκδήλωση μνήμης και ευγνωμοσύνης για όσα μας έδωσε.

Ομιλία του Νίκου Ε. Σκουλά, Προέδρου του ΜΙΝΩΙΚΟΥ ΚΟΛΕΓΙΟΥ τ. Υπουργού Τουρισμού στη «Γιορτή Κρητικού Κρασιού και Τοπικών Παραδοσιακών Προϊόντων» στον Δημοτικό Κήπο Ρεθύμνου

26 Μαΐου 2009

Οινικός και Γαστρονομικός Τουρισμός στην Κρήτη,μείζον ανταγωνιστικό πλεονέκτημα. 

Η πρωτοβουλία του Δήμου Ρεθύμνης, να προχωρήσει στην αναβίωση και την ανανέωση του μακροβιότερου θεσμού του, της Γιορτής Κρασιού, αποτελεί μια αξιόλογη ενέργεια που προδίδει ευαισθησία και σεβασμό για την πολιτιστική μας παράδοση αλλά και πρακτικό πνεύμα, με την αξιοποίηση της οινικής και γαστρονομικής μας προσφοράς για την προβολή και προώθηση του τουρισμού μας και των προϊόντων που τον υποστηρίζουν. Αξίζουν συγχαρητήρια στους διοργανωτές που αποδεικνύουν έμπρακτα ότι οι Ρεθυμνιώτες μπορούν να συνεργούν για το κοινό καλό.

Το πλούσιο πρόγραμμα παράλληλων δρώμενων, διαλέξεων, ενημερωτικών συναντήσεων, θεατρικών, μουσικών και χορευτικών εκδηλώσεων πέρα από την αναψυχή και τη διασκέδαση, μας παρέχει την ευκαιρία να ανταλλάξουμε πληροφορίες και απόψεις και, από κοινού, να διαμορφώσουμε προτάσεις για την καλύτερη αξιοποίηση των σημαντικών αυτών συγκριτικών πλεονεκτημάτων μας προς όφελος της οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης της Κρήτης.

Είναι γενικά αποδεκτό ότι ο Τουρισμός είναι η κινητήρια δύναμη της ανάπτυξης της Κρήτης. Δεν είναι όμως αυτοτελής τομέας. Βρίσκεται σε αλληλεξάρτηση με την παραγωγή (προϊόντα και άλλες υπηρεσίες), με τον πολιτισμό και το περιβάλλον. Όλα αυτά αποτελούν ένα ενιαίο παραγωγικό σύμπλεγμα με καταλυτική επίδραση στην οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη και επηρεάζονται έντονα από τη σοβούσα οικονομική και πολιτική κρίση Είναι βέβαια αυτονόητο ότι, κάτω από την τρέχουσα συγκυρία, η συζήτησή μας πρέπει να διεξαχθεί υπό το πρίσμα της σοβούσας παγκόσμιας οικονομικής κρίσης.

Η κρίση αυτή εκκολάφτηκε σταδιακά, την τελευταία οκταετία, πυροδοτήθηκε πριν από ένα περίπου χρόνο στις Η.Π.Α. και εξαπλώθηκε με εκπληκτική ταχύτητα στον υπόλοιπο κόσμο με σοβαρές αρνητικές επιπτώσεις στις διεθνείς χρηματαγορές, στην παγκόσμια, στην Ευρωπαϊκή και, βεβαίως, στην ελληνική οικονομία.

Η κρίση οδηγεί σε βαθιά ύφεση, με έντονες πολιτικές και κοινωνικές επιπτώσεις και χαρακτηρίζεται από υψηλά δημοσιονομικά ελλείμματα και δημόσιο χρέος, έλλειψη ρευστότητας για τις επιχειρήσεις, εντεινόμενη ανεργία, υπονόμευση της εμπιστοσύνης των πολιτών στις ρυθμιστικές αρχές της αγοράς, αβεβαιότητα, ανασφάλεια και δυσπιστία στους θεσμούς και στις πολιτικές ηγεσίες.

Για μας, οι πλήρεις επιπτώσεις της κρίσης στην πραγματική οικονομία, δεν έχουν ακόμα εκδηλωθεί. Ο πανικός και η απαισιόδοξη ψυχολογία που έχει δημιουργηθεί, συμβάλλει σε σημαντική μείωση της κατανάλωσης, μείωση των δημόσιων εσόδων από Φ.Π.Α. και φορολογητέα ύλη, μείωση της παραγωγής και της απασχόλησης. Και ο φαύλος κύκλος συνεχίζεται.

Έχει γίνει πια κατανοητό από τους πλείστους Έλληνες ότι τα υψηλά ποσοστά του ρυθμού ανάπτυξης για τα οποία επαιρόμασταν, αντιπροσώπευαν, στην ουσία, «πλασματική ανάπτυξη» γιατί αυτά τα ποσοστά ήταν αποτέλεσμα υπερκατανάλωσης και εισροών από την Ευρωπαϊκή Ένωση για τα μεγάλα έργα που όμως έχουν ημερομηνία λήξης. Η πραγματική ανάπτυξη είναι συνήθως αποτέλεσμα δυναμικής παραγωγής, εξαγωγών και ιδιωτικών επενδύσεων και, προφανώς, στους τρεις αυτούς τομείς, υστερούμε απελπιστικά.

Αυτό που λειτουργεί για μας ως ασπίδα, μερικής έστω προστασίας, κατά ειρωνική συγκυρία, είναι το γεγονός ότι γύρω στο 40% της οικονομικής μας δραστηριότητας είναι παραοικονομία. Πολλά βέβαια θα εξαρτηθούν από την πορεία του Τουρισμού.

Είναι πια κοινός τόπος η διαπίστωση πως o ελληνικός τουρισμός διέρχεται μια δύσκολη περίοδο.Πρόκειται για μια σοβαρή κρίση που, για μας, έχει τρεις ξεχωριστές διαστάσεις οι οποίες, συγκυριακά, συγκλίνουν στην ίδια αρνητική κατεύθυνση: α) Αυτή καθαυτή την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση, β) τα χρόνια διαρθρωτικά προβλήματα του τουρισμού μας και γ) την αρνητική εικόνα της χώρας μας, ως συνέπεια των καταστροφικών επεισοδίων στην Αθήνα και στις άλλες πόλεις της Ελλάδος και της συνεχιζόμενης παραβατικότητας.

Πολύ πριν ακόμα ξεσπάσει η παγκόσμια οικονομική κρίση, ο ελληνικός τουρισμός είχε ήδη έντονα σημεία παθογένειας με σοβαρά διαρθρωτικά προβλήματα που σταδιακά τον οδηγούσαν σε απώλεια του ανταγωνιστικού του πλεονεκτήματος από άποψη σχέσης αξίας-τιμής (value for money), συγκριτικά με τους νέους ανταγωνιστές στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου που, για το ίδιο μαζικό, παραθεριστικό (και, κατά συνέπεια, εποχικό) τουριστικό προϊόν, έχουν πολύ χαμηλότερο κόστος παραγωγής και επομένως, πολύ χαμηλότερη τιμή.

Εμφανή συμπτώματα αυτής της παθογένειας είναι η συρρίκνωση της τουριστικής περιόδου, η μείωση της διαπραγματευτικής μας ικανότητας – που εκδηλώνεται με φαινόμενα όπως οι στάσιμες ή μειούμενες τιμές, αλλά και η σταθερή υποβάθμιση του οικονομικού και κοινωνικού προφίλ του μέσου τουρίστα.

Δυστυχώς, τόσο οι αναπτυγμένες παραδοσιακές χώρες προέλευσης του ελληνικού τουρισμού (Γερμανοί και Βρετανοί αποτελούν το ήμισυ περίπου των τουριστικών μας αφίξεων), όσο και οι αναδυόμενες αγορές, βρίσκονται στο επίκεντρο της οικονομικής κρίσης με διογκούμενη ανεργία, συρρίκνωση εισοδημάτων και πολύ υψηλό δείκτη ανασφάλειας και αβεβαιότητας των κατοίκων τους.

Ένα πρόσθετο πρόβλημα είναι η υποτίμηση των νομισμάτων πολλών από τις χώρες-μέλη της Ε.Ε, εκτός Ευρωζώνης και της Ανατολικής Ευρώπης καθώς και των ανταγωνιστών μας στην Ανατολική Μεσόγειο. Αυτό κάνει ακριβό το τουριστικό μας προϊόν για τους πελάτες μας απ’ αυτές τις χώρες και φθηνότερο το προϊόν των ανταγωνιστών μας.

Κάτω απ’ αυτές τις δυσμενείς συνθήκες, κατά τη γνώμη μου, μόνη πιθανή οδός διαφυγής, είναι η προσέλκυση τουριστών πολύ υψηλών προδιαγραφών και εισοδημάτων που δεν πλήττονται ιδιαίτερα από την κρίση.

Πριν καν όμως πάρουμε οποιαδήποτε πρωτοβουλία για να πορευτούμε ομαλά σ’ αυτόν το δρόμο, αναγκαία προϋπόθεση είναι να ληφθούν άμεσα μέτρα για τη βραχυπρόθεσμη επιβίωση των τουριστικών και των άλλων επιχειρήσεων, ιδιαίτερα των μικρομεσαίων.

Αφού λοιπόν το παραδοσιακό και κουρασμένο πια τουριστικό προϊόν που προσφέρουμε, απώλεσε την ανταγωνιστικότητά του, είναι βασική αρχή του marketing η επανατοποθέτηση στην τουριστική αγορά με νέα προϊόντα και υπηρεσίες.

Επείγει, επομένως, η επανατοποθέτησή μας στη διεθνή και στην εγχώρια τουριστική αγορά, με μια πιο σύνθετη και ποιοτικά αναβαθμισμένη τουριστική προσφορά, που θα απευθύνεται σε πιο ενήμερους, πιο εκλεκτικούς, πιο απαιτητικούς και πιο εύπορους τουρίστες και μάλιστα για 12 μήνες το χρόνο.

Αυτό προϋποθέτει τη σταδιακή αλλά σύντομη, κατά το δυνατόν, μετάβαση από τον μαζικό, παραθεριστικό τουρισμό της παραλίας, (ο οποίος πάντως θα συνεχίσει να είναι ένα από τα βασικά μας προϊόντα), στον θεματικό – εναλλακτικό τουρισμό. Οι ειδικές μορφές τουρισμού, ιδιαίτερα οι ήπιες μορφές μπορούν να συμβάλουν σε μεγάλο βαθμό στη σύνθεση και προσφορά μιας συνολικής εμπειρίας στον φιλοξενούμενο επισκέπτη. Πρέπει όμως να πάψουμε απλά να απαριθμούμε τις διάφορες εναλλακτικές μορφές τουρισμού και να τους προσδώσουμε συγκεκριμένο και ουσιαστικό περιεχόμενο καθώς τις εντάσσουμε σε ολοκληρωμένα προγράμματα.

Για τον σκοπό αυτό, η Κρήτη διαθέτει πλούσιους τουριστικούς πόρους: Φυσικό περιβάλλον, πολιτιστικό απόθεμα, πλούσια παραγωγή τοπικών προϊόντων, το Κρητικό διατροφικό πρότυπο, ποιοτικές μονάδες φιλοξενίας και καλές υπηρεσίες από ορισμένες κατηγορίες επαγγελματιών.

Η τουριστική και η εν γένει οικονομική ανάπτυξη της Κρήτης, πρέπει να βασίζεται στην αρχή της αειφορίας και της «πράσινης οικονομίας» με μέτρα προστασίας του φυσικού και δομημένου περιβάλλοντος, με έμφαση στις εναλλακτικές μορφές ενέργειας (αιολική ενέργεια, φωτοβολταϊκά, γεωθερμία, κ.λπ).

Η πράσινη ανάπτυξη είναι μια νέου είδους πρωτοποριακή ανάπτυξη όπου το περιβάλλον, η ποιότητα και ο σεβασμός στον άνθρωπο δεν είναι απλά μια παράμετρος ή μια ακόμα τομεακή πολιτική αλλά ο κύριος άξονας και η βάση ενός ολοκληρωμένου εναλλακτικού αναπτυξιακού σχεδίου της χώρας στην παγκοσμιοποιημένη οικονομία.

Πρέπει όλοι να κατανοήσουμε ότι η τουριστική ανάπτυξη και η προστασία και ανάδειξη του περιβάλλοντος, της πολιτιστικής μας κληρονομιάς αλλά και της σύγχρονης πολιτιστικής παραγωγής, αποτελούν στόχους που όχι μόνο δεν αποκλείονται αμοιβαίως αλλά αντιθέτως, δρουν συμπληρωματικά και αλληλοενισχύονται.

Στην πράξη, ο πολιτισμός μας, οι ανθρώπινες αξίες, ο τρόπος ζωής του λαού μας, το περιβάλλον και η προστατευμένη φύση, αποτελούν τους βασικούς πόρους πάνω στους οποίους στηρίζεται ο Τουρισμός για την μακροπρόθεσμη οικονομική του ανάπτυξη.

Αυτή η αντίληψη, καθιστά αναγκαία, τόσο την ύπαρξη και καλλιέργεια μιας περιβαλλοντικής ευαισθησίας η οποία θα διατρέχει τις πολιτικές του τουρισμού, όσο και τις παράλληλες ενέργειες αξιοποίησης των πολιτιστικών και φυσικών πόρων της χώρας προς όφελος του τουρισμού που, όπως προανέφερα, είναι οι ακόλουθοι:

• Το φυσικό περιβάλλον: Πόροι υψηλής ποιότητας και αξίας είναι τα φαράγγια, τα σπήλαια, οι ορεινοί όγκοι, οι μοναδικές παραλίες, η χλωρίδα και πανίδα.
• Το πολιτιστικό απόθεμα αποτελεί συγκριτικό πλεονέκτημα της Κρήτης και συνίσταται σε αρχαιολογικούς χώρους, μοναστήρια, μουσεία, ιστορία, τοπική παράδοση, καθημερινή ζωή και, κυρίως, γνήσια φιλοξενία, χαμόγελο και ζεστασιά.
• Τα τοπικά προϊόντα υψηλής ποιότητας που συνάδουν με το ενδιαφέρον της διεθνούς κοινότητας για την ποιότητα των τροφίμων και την τοπική γαστρονομία.
• Το Κρητικό διατροφικό πρότυπο που απολαμβάνει παγκόσμιας αναγνώρισης, είναι ένας πολύτιμος τουριστικός πόρος που, δυστυχώς, παραμένει σχετικά ανεκμετάλλευτος. Είναι γνωστό ότι μεταξύ των εναλλακτικών μορφών τουρισμού, κορυφαίο ρόλο έχει ο γαστρονομικός τουρισμός. Πράγματι, η γεύση αποτελεί πολύτιμο στοιχείο του πολιτισμού μιας χώρας ή μιας περιοχής. Ιδιαίτερα, η παραδοσιακή κουζίνα, και η οινική παράδοση, ως μείζον συνθετικό της τουριστικής προσφοράς, μπορεί να είναι σημαντικό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα και μπορεί να συμβάλει στην απορρόφηση και προβολή των προϊόντων της κρητικής παραγωγής. 

Στα προϊόντα αυτά περιλαμβάνονται:

Tα προϊόντα ελιάς (ελαιόλαδο, ελιές, πολτός ελιάς, κ.λπ.), κρητικές ποικιλίες κρασιών και τσικουδιά, φρούτα και λαχανικά, γαλακτοκομικά και τυροκομικά προϊόντα (ποικιλίες τυριών, ανθόγαλο, γιαούρτι, κ.λπ.), παξιμάδια, και άλλα αρτοσκευάσματα (καλιτσούνια, μυζηθρόπιτες, χορτόπιτες, μουστοκούλουρα κ.λπ), μέλι, αρωματικά φυτά, κ.ο.κ.)

Σ’ αυτή την προσπάθεια, ο πολιτισμός της γεύσης και του οίνου, μαζί με τις άλλες εναλλακτικές μορφές τουρισμού, μπορεί να έχει πρωταρχικό ρόλο. Το Κρητικό διατροφικό πρότυπο, η Κρητική κουζίνα, σε αρμονική σύνδεση με τον Κρητικό αμπελώνα, αποτελούν πολύτιμους αν και παραμελημένους τουριστικούς πόρους.

Διαθέτουμε εξαιρετικές ποικιλίες κρασιών. Τα τελευταία 15 χρόνια, μερακλήδες και επιστημονικά καταρτισμένοι οινοποιοί έχουν κάνει μεγάλα ποιοτικά άλματα στην αξιοποίηση του Κρητικού αμπελώνα. Η αναβίωση παραμελημένων ή και εντελώς ξεχασμένων δικών μας παραδοσιακών ποικιλιών (κοτσιφάλι, μαντηλάρι, λιάτικο, βιδιανό, πλυτό, μαλβαζία, κ.ά) είναι ένα αξιόλογο επίτευγμα που τιμά τους πρωταγωνιστές του.

Η Ελληνική Ακαδημία Γεύσης (με το Δίκτυο Πιστοποιημένων Εστιατορίων Κρητικής διατροφής) και το Δίκτυο Οινοποιών Κρήτης (με τους Δρόμους του Κρασιού) που συνεργάζονται στενά για τη διατήρηση, ανάδειξη και προβολή της διατροφικής και οινικής μας παράδοσης μπορούν να βοηθήσουν.

Οι ξενοδόχοι, οι εστιάτορες και οι άλλοι τουριστικοί επιχειρηματίες που θα ζητήσουν και θα εκμεταλλευτούν τη βοήθειά τους, αναμφίβολα θα αντλήσουν σημαντικά οφέλη. Πράγματι, ο Οινικός Τουρισμός μπορεί να δώσει ένα σημαντικό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα στην Κρήτη. Στο υποσυνείδητό μας και στις καθημερινές μας συνήθειες, η τσικουδιά είναι το κυρίαρχο πιοτό στο κέρασμα στο σπίτι, στο καφενείο, στην παρέα, στη ρακοβεγγέρα, στο γλέντι ή ως ορεκτικό πριν το φαγητό και χωνευτικό μετά.

Δεν μπορώ να σκεφτώ κανένα ποτό και κανένα έδεσμα που συμβολίζει καλύτερα τον τρόπο ζωής των Κρητικών και παίζει πιο κεντρικό ρόλο στις παρέες, στην παράδοση και στην κοινωνική μας ζωή, όσο η τσικουδιά.

Είναι το αγνό απόσταγμα από το τσίκουδο του σταφυλιού (το στέμφυλο), χωρίς προσθετικά που αλλοιώνουν το γνήσιο άρωμα της ποικιλίας της αμπέλου από την οποία παίρνει την ιδιαίτερη ταυτότητά του.

Η πολύχρονη εμπειρία μου στον τουρισμό με έχει πείσει πως ο τουρίστας, εγχώριος ή ξένος, δεν έρχεται μονάχα για τον ήλιο, τη θάλασσα ή το φυσικό κάλλος του τόπου μας. Αυτά τα βρίσκει και αλλού και μάλιστα πολύ φθηνότερα. Έρχεται κυρίως για να βιώσει και να μοιραστεί την αρχοντική απλότητα των Κρητών, την αγνή, πηγαία φιλοξενία και τον δικό μας μοναδικό τρόπο ζωής, να αισθανθεί την κρητική ψυχή. Αν αξιοποιήσουμε αυτό το πλεονέκτημα ως τουριστικό πόρο, έχουμε πολλά να ωφεληθούμε.

Η Κρήτη παράγει πλέον μεγάλες ποσότητες ποιοτικής τσικουδιάς και διεκδικεί μια εξέχουσα θέση ανάμεσα στα ανταγωνιστικά οινοπνευματώδη ποτά όπως το akvavit των Σκανδιναβών, τη slivovica των Βαλκανίων και τη vodka των Ανατολικοευρωπαίων (προϊόντα πατάτας, δαμάσκηνων ή δημητριακών).

Ας τιμήσουμε πρώτα εμείς και ας διαδώσουμε το ερωτικό ποτό της Κρήτης που αναδεικνύει την αγάπη μας για τη ζωή και τον πλούσιο ψυχισμό μας,

Για την αποτελεσματική προβολή και διάθεση αυτών των προϊόντων, προαπαιτούνται:

• Παραγωγή και τυποποίηση ποιοτικών και επώνυμων προϊόντων (ονομασίας προελεύσεως, γεωγραφικής ένδειξης, βιολογικά προϊόντα, κ.λπ.).
• Τοπικές συνεργασίες μεταξύ τουριστικών επιχειρηματιών, παραγωγών και τυποποιητών σε μορφές cluster (με συνειδητοποίηση της αλήθειας πως ο διπλανός μας δεν είναι ανταγωνιστής αλλά συνεργάτης και σύμμαχος).
• Εξωστρεφές και δυναμικό διεθνές marketing με ευαισθησία και συνέπεια στον πελάτη. Δεν αρκεί να παράγουμε καλά προϊόντα. Ο ανταγωνισμός είναι σκληρός και η αγορά αμείλικτη. Δεν θα έρθουν να μας τα ζητήσουν. Οφείλουμε να πάμε στους πελάτες στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, αξιοποιώντας τις σύγχρονες αρχές του marketing και των πωλήσεων. Οφείλουμε να αξιοποιήσουμε το πολιτιστικό μας υπόβαθρο, επενδύοντας τα προϊόντα μας με τον μύθο που τα περιβάλλει, τη λαογραφία και τη σύγχρονη μαγειρική τέχνη. 

Πρέπει, παράλληλα, να ανατρέψουμε την παραπλανητική τακτική αυτών που ισχυρίζονται ότι Κρητική Διατροφή και Μεσογειακή Διατροφή είναι το ίδιο πράγμα. Η αλήθεια είναι ότι βάση της Μεσογειακής Διατροφής είναι η Κρητική Διατροφή. Δεν συμβαίνει όμως και το αντίθετο. Η «Μεσογειακή» όπως εφαρμόζεται (βεβαρημένη με πολλά ζωικά λίπη) είναι μια παραποιημένη και ίσως επικίνδυνη αντιγραφή της Κρητικής.

Στην Κρήτη της παλιάς εποχής, δεν υπήρξε κάποιος επιστημονικός εγκέφαλος που σχεδίασε τη σωστή κρητική διατροφή. Αυτή ξεπήδησε αυτόματα από τις κλιματολογικές συνθήκες, από τις συνθήκες και τον τρόπο παραγωγής και την καθημερινή ζωή των κατοίκων της Κρήτης σε συνδυασμό, βέβαια, με την καθημερινή και συνεχή άσκηση που επέβαλλε η ανάγκη να περπατούν για να καλλιεργούν τα χωράφια τους οι αγρότες και να φροντίζουν τα αιγοπρόβατά τους οι κτηνοτρόφοι.

Κατά τα τελευταία χρόνια, έχουν σημειωθεί αξιοσημείωτες εξελίξεις στην Κρήτη, οι οποίες προμηνύουν ένα ελπιδοφόρο μέλλον για τον τουρισμό και τα τοπικά προϊόντα της. Έχουν αναπτυχθεί πετυχημένα Εθελοντικά Δίκτυα και Επαγγελματικές Συνεργασίες, μεταξύ των οποίων

• Η Ελληνική Ακαδημία Γεύσης που κατά τα τελευταία δώδεκα χρόνια εργάστηκε για την τεκμηρίωση, διάσωση και ανάδειξη της κρητικής παραδοσιακής κουζίνας και του κρητικού διατροφικού προτύπου. Δημιούργησε και διατηρεί την επιστημονική επίβλεψη για το αυτορρυθμιζόμενο Δίκτυο Εστιατορίων, Ταβερνών και άλλων χώρων μαζικής εστίασης «ConCred(Conserving Cretan Diet), με υψηλά και αυστηρά εφαρμοζόμενα ποιοτικά standards με αποκλειστική χρήση Εξαιρετικού Παρθένου Ελαιόλαδου.
• Το Δίκτυο Οινοποιών Χανίων & Ρεθύμνης και Δίκτυο Οινοποιών Νομού Ηρακλείου με εξαιρετικά επιτεύγματα στην αναβάθμιση του κρητικού αμπελώνα και την αναβίωση και ανάδειξη σημαντικών όσο και ξεχασμένων τοπικών ποικιλιών και τη δημιουργία των Δρόμων του Κρασιού με πολλά επισκέψιμα Οινοποιεία.
• Ο Παγκρήτιος Σύνδεσμος Εναλλακτικού Τουρισμού που ενοποιεί τα οικολογικά αγροτουρισικά συγκροτήματα φιλοξενίας, διατροφής και λαογραφικού ενδιαφέροντος, ιδιαίτερα στην ενδοχώρα, με την καθιέρωση υψηλών ποιοτικών προτύπων και την εξασφάλιση της ενιαίας προβολής τους.
• Το Δίκτυο Κρητικής Γαστρονομίας και Πολιτισμού Δυτικής Κρήτης που εδρεύει και υποστηρίζεται από το Μεσογειακό Αγρονομικό Ινστιτούτο Χανίων (Μ.Α.Ι.Χ) και έχει αναπτύξει σημαντική δράση.
• Ο Σύνδεσμος Εξαγωγέων Κρήτης ο οποίος, από την ίδρυσή του το 1995 προβαίνει σε ενέργειες που πρωταρχικό σκοπό έχουν την προβολή και προώθηση των Κρητικών εξαγωγικών επιχειρήσεων στο εξωτερικό. Αριθμεί 170 εξαγωγικές επιχειρήσεις – μέλη από όλη την Κρήτη, ενημερώνει τις επιχειρήσεις και προωθεί την εφαρμογή του Προγράμματος Cretacert, τις δράσεις του και τους άμεσους στόχους του.
• Τα άτυπα αλλά πολύ ουσιαστικά Δίκτυα Τυροκόμων, Παξιμαδοποιών και άλλων ομάδων παραγωγών.
• Πρόσφατα ιδρύθηκε από τις τέσσερις Νομαρχίες της Κρήτης το «Κρητικό Σύμφωνο Ποιότητας» που εδρεύει στο Ρέθυμνο, με σκοπούς, μεταξύ άλλων, την ανάδειξη της κρητικής διατροφής ως μέσου ευζωίας και την εξασφάλιση της κατανάλωσης των κρητικών προϊόντων. Κατά την πλήρη ανάπτυξή του, το Σύμφωνο Ποιότητος αναμένεται να διαδραματίσει σημαντικό συντονιστικό ρόλο για τα Δίκτυα και την προβολή και προώθηση του τουρισμού και των τοπικά παραγόμενων προϊόντων.

Είναι βέβαιο ότι όλες αυτές οι πρωτοβουλίες, με τον κατάλληλο συντονισμό των δράσεών τους και την υποστήριξη του κράτους και των περιφερειακών και τοπικών δημόσιων φορέων μπορούν να οδηγήσουν σε μια νέα εποχή για την ανάπτυξη της Κρήτης.

Ας μην ξεχνάμε όμως ότι ο ξένος και Έλληνας επισκέπτης της Κρήτης, εκτός από τα αξιοθέατα, έρχεται να γνωρίσει τους ανθρώπους της και να μοιραστεί τον τρόπο ζωής μας. Αυτό προφανώς σημαίνει επαφή με τους ανθρώπους και τον πολιτισμό τους, τη λαογραφία και, βεβαίως, την αυθεντική κουζίνα τους. Σημαίνει, επίσης, αξιοποίηση του μεγάλου πλεονεκτήματός μας: της απλόχερης, αρχοντικής Κρητικής φιλοξενίας αλλά και μεγάλης δόσης επαγγελματισμού.

Ας προσέξουμε τις αδυναμίες μας: Υποδομές προσπελασιμότητας στους τουριστικούς τόπους, έλλειψη τουριστικής συνείδησης και παροχή χαμηλού επιπέδου υπηρεσιών σε πολλούς εκτός ξενοδοχείων χώρους, ανεπάρκεια εξειδικευμένων στελεχών με άρτιες τεχνικές δεξιότητες και οδυνηρή έλλειψη στελεχών με πανεπιστημιακού επιπέδου παιδεία και εκπαίδευση. Για να ανακάμψει ο τουρισμός και να αποκτήσει τη χαμένη ανταγωνιστικότητά του, ο μοναδικός δρόμος που μας προσφέρεται είναι ο εμπλουτισμός και η ποιοτική αναβάθμιση του τουριστικού μας προϊόντος και αυτό προϋποθέτει την ύπαρξη υψηλού επιπέδου διευθυντικών στελεχών και καλά εκπαιδευμένων υπαλλήλων σε σύνδεση με την αγορά εργασίας.

Αυτό υπαγορεύει την εκ βάθρων αναδιάρθρωση της Τουριστικής Παιδείας, Εκπαίδευσης και Κατάρτισης με δημιουργία προπτυχιακών Πανεπιστημιακών Σχολών στα Δημόσια Πανεπιστήμια, με παράλληλη καθιέρωση ποιοτικών προτύπων, νομοθετική κατοχύρωση, εποπτεία και έλεγχο των μη-κρατικών Κ.Ε.Σ., Ι.Ε.Κ. και Κολεγίων, για να μπει τάξη στη χαώδη κατάσταση που κυριαρχεί και για να διασφαλιστούν τα ποιοτικά πρότυπα. Είναι προφανές ότι το υπάρχον καθεστώς παράγει στρατιές πτυχιούχων οι πλείστοι των οποίων οδηγούνται στην έρημο της ανεργίας.

Τα δημόσια ιδρύματα παροχής Ανώτατης Παιδείας (ΑΕΙ, ΤΕΙ) πρέπει να αναβαθμιστούν και να χρηματοδοτηθούν επαρκώς, προκειμένου να ανταποκριθούν στην ανάγκη δημιουργίας ανωτέρων και ανωτάτων στελεχών, που θα κατευθύνουν την ποιοτική τουριστική ανάπτυξη την οποία επιδιώκουμε.

Η Ελλάδα διαθέτει ισχυρό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα και μπορεί να γίνει διεθνής προορισμός για την Τουριστική και Ξενοδοχειακή Εκπαίδευση. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα, τη συγκράτηση της εξόδου φοιτητών και συναλλάγματος στο εξωτερικό, την προσέλκυση ξένων φοιτητών για σπουδές στην Ελλάδα και την αναβάθμιση της ποιότητας του Τουρισμού μας.

Στα ουσιώδη χαρακτηριστικά αυτής της αναδιάρθρωσης πρέπει να περιλαμβάνονται η υποχρεωτική παρακολούθηση, η υποχρεωτική αλλά αμειβόμενη εξάσκηση στο τουριστικό και ξενοδοχειακό μάνατζμεντ και η αξιολόγηση διδασκόντων και διδασκομένων.

Αυτό ακριβώς κάνει το Αγγλόφωνο Εκπαιδευτικό ίδρυμα Minoan International College το οποίο εκπροσωπώ, καθώς προσφέρει προγράμματα τριετών σπουδών στη Διοίκηση Επιχειρήσεων και το Τουριστικό και Ξενοδοχειακό Μάνατζμεντ.

Συμπερασματικά:

Σε κάθε περίπτωση, τα επόμενα δύο-τρία χρόνια θα είναι δύσκολα και επώδυνα και για τον ελληνικό τουρισμό και την οικονομία της Κρήτης γενικότερα. Γι’ αυτό, ας μη μείνουμε με σταυρωμένα τα χέρια, περιμένοντας τον «από μηχανής Θεό» που δεν θα έρθει. Ας ενεργοποιηθούμε με ομαδικότητα και συντονισμένες ενέργειες. Κράτος, ιδιωτικός τομέας, Τοπική Αυτοδιοίκηση, εργαζόμενοι, τουριστικοί και πολιτιστικοί φορείς, παραγωγοί, τυποποιητές, εκπαιδευτική κοινότητα, ολόκληρη η κοινωνία. Έτσι, όχι μονάχα θα μπορέσουμε να ελπίσουμε στην έξοδο από την κρίση, αλλά και στη μακροπρόθεσμη ποιοτική ανάπτυξη του τουρισμού και τοπικής παραγωγής μας.