Συνέντευξη του Νίκου Σκουλά, προέδρου του TRINITY τ. Υπουργού Τουρισμού, στη Δώρα Σγάρτσου του Travel Daily News

Η ΕΛΛΑΔΑ ΩΣ ΔΙΕΘΝΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΥ MANAGEMENT

1. Ερώτηση: Πως σχολιάζετε την απουσία ενός πανεπιστημιακού προπτυχιακού τμήματος τουρισμού; Θεωρείτε πως το κενό καλύπτεται επαρκώς από τα ΤΕΙ Τουριστικών Επιχειρήσεων και τις σχολές του Ο.Τ.Ε.Κ.;

Απάντηση: Η απουσία μιας προπτυχιακής πανεπιστημιακής σχολής για το τουριστικό και ξενοδοχειακό μάνατζμεντ στα δημόσια πανεπιστήμια, είναι και αυτή ένα από τα πολλά, δυστυχώς, ελληνικά παράδοξα. Είναι όμως και μια παγκόσμια πρωτοτυπία με ολέθριες επιπτώσεις σε μια χώρα στην οποία ο τουρισμός είναι η κινητήρια δύναμη της οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξής της.

Για την ίδρυση όχι μιας, αλλά πέντε τέτοιων σχολών (Αθήνα-Πειραιάς, Κρήτη, Αιγαίο, Ιόνιο, Θεσσαλονίκη), παλεύω, μαζί με άλλους, τώρα και 25 χρόνια, από τότε που είχα την ευθύνη για τα τουριστικά πράγματα της Ελλάδος. Δυστυχώς δεν μπόρεσα να πείσω τους συναδέλφους μου στην Κυβέρνηση που υπέκυπταν πάντα στη λυσσαλέα αντίδραση του βολεμένου και οπισθοδρομικού κατεστημένου το οποίο και ευθύνεται για την εν γένει κατάντια της παιδείας μας.

Οι επαναλαμβανόμενες σχετικές εξαγγελίες από τις εκάστοτε κυβερνήσεις, δικαιολογημένα, αντιμετωπίζονται με δυσπιστία και ένα βαθμό κυνικότητας.

Είχαμε ελπίσει ότι το κενό αυτό θα αναπληρωνόταν από τη δημιουργία των Τεχνολογικών Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων (Τ.Ε.Ι.). Δυστυχώς διαψευστήκαμε. Τα ΤΕΙ, γενικώς, και ιδιαίτερα τα τουριστικά ΤΕΙ, αφέθηκαν στην τύχη τους, χωρίς χρηματοδότηση, χωρίς υποστήριξη, αντικείμενο πολιτικής εκμετάλλευσης από βουλευτές και άλλους παράγοντες, με βασικά κριτήρια για την ίδρυσή τους, οικονομικά οφέλη για τις τοπικές κοινωνίες: Να δουλέψουν οι καφετέριες, τα μαγαζιά και οι γκαρσονιέρες, ανεξάρτητα από το περιεχόμενο και την ποιότητα των σπουδών που προσφέρουν ενώ, ούτε λόγος για απασχολησιμότητα..

Αυτό εξηγεί και την έλλειψη ενδιαφέροντος εκ μέρους των νέων που προβληματίζονται για το μέλλον τους. Για παράδειγμα, αναφέρω την περίπτωση του τουριστικού τμήματος του ΤΕΙ Ηρακλείου, μιας κατ’ εξοχήν τουριστικής περιοχής. Από 170 προβλεπόμενες θέσεις φοιτητών, καλύφθηκαν πέρυσι μονάχα δώδεκα έναντι επτά της προηγούμενης χρονιάς. Οι ελάχιστες καλές εξαιρέσεις οφείλονται στον «πατριωτισμό», την ευαισθησία, ακόμα και την αυταπάρνηση ορισμένων καθηγητών.

Οι σχολές του Ο.Τ.Ε.Κ. (πρώην Ε.Ο.Τ.), μέσες και ανώτερες, έκαναν πάντα και συνεχίζουν να κάνουν καλή δουλειά σε επίπεδο τεχνικών δεξιοτήτων. Δεν αρκεί όμως αυτό. Οι εξελίξεις της αγοράς μας δείχνουν ξεκάθαρα ότι το παραδοσιακό τουριστικό μας προϊόν έχει χάσει την ανταγωνιστικότητά του και είναι ανάγκη να επανατοποθετηθούμε στην αγορά με μια πιο σύνθετη και πιο ποιοτική τουριστική προσφορά που θα απευθύνεται στην ικανοποίηση των αναγκών και των επιθυμιών ενός πιο ενήμερου, πιο εκλεκτικού, πιο ενεργού, πιο απαιτητικού αλλά και πιο εύπορου τουρίστα.

Ο στόχος αυτός δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς υψηλού επιπέδου στελέχη με πανεπιστημιακή παιδεία, εκπαίδευση και κατάρτιση σε σύνδεση με την επιχειρηματική και επαγγελματική κοινότητα που πρέπει να έχει και τον πρώτο λόγο στην αγορά εργασίας.

2. Ερώτηση: Για ποιο λόγο ένας φοιτητής να επιλέξει τον ιδιωτικό τομέα εκπαίδευσης στην Ελλάδα;

Απάντηση: Ο προφανέστερος λόγος είναι ότι ο δημόσιος τομέας δεν προσφέρει προπτυχιακή πανεπιστημιακή εκπαίδευση. Προσωπικά, θα προτιμούσα τον όρο «μη κρατικά» μη κερδοσκοπικά πανεπιστημιακά ιδρύματα.

Θα συνιστούσα όμως στους νέους και νέες που θέλουν να σπουδάσουν και να επιδιώξουν καριέρα στο τουριστικό και ξενοδοχειακό μάνατζμεντ, να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί στην επιλογή εκπαιδευτικού ιδρύματος. Στο εξωτερικό, ιδιαίτερα στη Βόρεια Αμερική, υπάρχουν αξιόλογα πανεπιστήμια με τουριστική εξειδίκευση αλλά και πολύ υψηλά δίδακτρα, σχεδόν απρόσιτα για τη μέση ελληνική οικογένεια.

Και στην Ευρώπη αλλά και στην Ελλάδα, υπάρχουν καλά πανεπιστημιακού επιπέδου ιδρύματα για τουριστικές σπουδές. Η περικοπή των χρηματοδοτήσεων όμως σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, οδήγησε σε μια τάση εμπορευματοποίησης της παιδείας με αποτέλεσμα πολλές σχολές να μειώνουν τα standards, προσφέροντας πτυχία χωρίς ουσιαστικό αντίκρισμα. Η τάση αυτή φαίνεται να βρίσκει τη χειρότερη έκφρασή της στη χώρα μας. Αρκετοί «επιχειρηματίες» της εκπαίδευσης, εκμεταλλευόμενοι το νομοθετικό κενό λειτουργούν ως παραρτήματα ξένων κολεγίων ή με συμβάσεις δικαιόχρησης (franchise) εκδίδοντας τίτλους σπουδών αμφιβόλου αξίας. Ο νοών νοείτω.

Μετά το φιάσκο της αναθεώρησης του Άρθρου 16 του Συντάγματος που δεν έγινε, υπεισέρχεται η Οδηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης 36/2005 που από φέτος θα αναγνωρίζει επαγγελματικά δικαιώματα στους αποφοίτους αυτών των παραρτημάτων. Αυτή η εξέλιξη καθιστά επείγουσα την ανάγκη να παρέμβει η πολιτεία θεσπίζοντας εκπαιδευτικά πρότυπα, κανόνες λειτουργίας, διαδικασίες αξιολόγησης, εποπτεία και έλεγχο αυτών των παραρτημάτων και όλων των «Εργαστηρίων Ελευθέρων Σπουδών».

Στο μεταξύ, ας είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί τόσον οι νέοι όσον και οι γονείς τους. Η εποχή του πτυχίου για το πτυχίο έχει παρέλθει. Χωρίς ουσιαστικό περιεχόμενο, οδηγεί στην έρημο της ανεργίας και της προσωπικής απαξίωσης.

3. Ερώτηση: Θεωρείτε πως ένα πτυχίο αρκεί σήμερα για κάποιον που θέλει να εργαστεί στον τουρισμό ή απαιτείται και μεγαλύτερη εξειδίκευση, που παρέχει σε επόμενη φάση το μεταπτυχιακό;

Απάντηση: Ένα πτυχίο που αντανακλά σκληρή δουλειά υποχρεωτικής τετραετούς φοίτησης (και όχι απλά προσέλευση στις εξεταστικές) που, εκτός από τους τομείς εξειδίκευσης (core courses) και μαθήματα γενικής πανεπιστημιακής παιδείας (ψυχολογία, κοινωνιολογία, αρχαία ελληνική φιλοσοφία, μακρο- και μικροοικονομία, στατιστική, περιβάλλον, πολιτισμός κ.λπ.) σε συνδυασμό με πρακτική εξάσκηση (internship) είναι ένα επαρκές διαβατήριο για μια επιτυχή καριέρα στον πιο γρήγορα αναπτυσσόμενο και πιο συναρπαστικό τομέα της ελληνικής και παγκόσμιας οικονομίας.

Φυσικά, το περίσσιο φως δεν βλάπτει. Η απόκτηση ενός μεταπτυχιακού τίτλου που, εξ ορισμού, περιλαμβάνει μεγαλύτερη εξειδίκευση και μεθοδολογία έρευνας σε συγκεκριμένα πεδία, αποτελεί συγκριτικό πλεονέκτημα στην άκρως ανταγωνιστική αγορά εργασίας.

4. Ερώτηση: Έχετε αναπτύξει συνεργασίες με πανεπιστήμια του εξωτερικού ή άλλους φορείς, που μπορούν να εγγυηθούν την αναγνώριση των πτυχιούχων σας στη διεθνή κοινότητα τουρισμού;

Απάντηση: Βεβαίως και σ’ αυτό τον τομέα έχουμε δώσει μεγάλη έμφαση. Έχουμε ήδη σε λειτουργία σχέσεις συνεργασίας με τέσσερα κορυφαία Αμερικανικά Πανεπιστήμια και δύο Καναδικά, προχωρούμε δε και σε επέκταση στην Ευρώπη.

Σπεύδω να διευκρινίσω ότι οι συνεργασίες αυτές δεν είναι «παραρτηματικού» χαρακτήρα, αλλά αντίθετα, σχέσεις αμοιβαίας ισότιμης αναγνώρισης όλων των μαθημάτων, και παροχής της ευκαιρίας στους φοιτητές και τις φοιτήτριες να παρακολουθήσουν μαθήματα για ένα ή δύο εξάμηνα στο συνεργαζόμενο ίδρυμα και να μεταφέρουν τις εκπαιδευτικές μονάδες στο δικό τους.

Η ρύθμιση αυτή διευκολύνει τη διεύρυνση του διεθνούς ορίζοντα των φοιτητών, πράγμα ιδιαίτερα σημαντικό για τον τουρισμό. Ήδη φιλοξενούμε φοιτητές και φοιτήτριες απ’ αυτά τα Πανεπιστήμια και εκείνα τους δικούς μας.

Οι ρυθμίσεις αυτές, ο διεθνής προσανατολισμός του Trinity που, όντας Αγγλόφωνο, φιλοξενεί φοιτητές από 22 χώρες, και η παροχή της ευκαιρίας για αμειβόμενη πρακτική εξάσκηση σε πεντάστερες μονάδες στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, η στενή σύνδεσή μας με την επιχειρηματική και επαγγελματική κοινότητα και η πιστοποίηση των προγραμμάτων του TRINITY από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Τουρισμού του ΟΗΕ, μας έχουν προσδώσει υψηλό επίπεδο αναγνωρισιμότητας στη διεθνή τουριστική κοινότητα, με αποτέλεσμα, η ζήτηση για αποφοίτους μας από την αγορά εργασίας να είναι κατά πολύ μεγαλύτερη από την προσφορά.

5. Ερώτηση: Η πρόσφατα ιδρυθείσα Επιτροπή Πρωτοβουλίας για την Προβολή της Ελλάδας ως Διεθνούς Εκπαιδευτικού Προορισμού Τουριστικού Μάνατζμεντ πιστεύετε ότι μπορεί να αλλάξει τα δεδομένα της τουριστικής εκπαίδευσης στην Ελλάδα;

Απάντηση: Όχι βέβαια από μόνη της. Θα ήταν υπερβολική και λίγο Δονκιχωτική η προσδοκία ότι εμείς θα μπορούσαμε να ανατρέψουμε μια δυσμενή πραγματικότητα στην ελληνική τουριστική παιδεία, απότοκη απραξίας πολλών ετών. Επιχειρούμε όμως να συμβάλουμε στη συνειδητοποίηση των δυνατοτήτων που έχουμε αν όλοι εμείς, πολιτεία, επιχειρηματική κοινότητα και εκπαιδευτικά ιδρύματα, συνεργαστούμε για τον κοινό στόχο.


Πράγματι, η Ελλάδα, με ζηλευτό επίπεδο ανάπτυξης και εμπειρίας στον τουρισμό και με αξιόλογα εκπαιδευτικά ιδρύματα που έχουν αναπτύξει ποιοτικά προγράμματα τουριστικής εκπαίδευσης σε στενή συνεργασία με την επιχειρηματική και επαγγελματική κοινότητα, δεν έχει λόγο να στέλνει τα παιδιά της στο εξωτερικό για σπουδές στο τουριστικό management. Αντίθετα, είναι και μπορεί να εξελιχθεί πολύ περισσότερο, σε πολύ ανταγωνιστικό διεθνή εκπαιδευτικό προορισμό για το τουριστικό μάνατζμεντ.

Αυτή η διαπίστωση μας οδήγησε να συγκροτήσουμε την Επιτροπή Πρωτοβουλίας για την Προβολή της Ελλάδος ως Διεθνούς Εκπαιδευτικού Προορισμού Τουριστικού Μάνατζμεντ η οποία οργάνωσε και το πρόσφατο Forum. Ιδρυτικά μέλη της Επιτροπής είναι εκπρόσωποι και καθηγητές του Πανεπιστημίου Αιγαίου, του Τ.Ε.Ι. Αθήνας και των Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων Alpine και Trinity με δεδηλωμένο σκοπό να διευρυνθεί. Βασικοί στόχοι μας είναι: · Η ανάδειξη της πραγματικής εικόνας της σύγχρονης τουριστικής Ελλάδας που απέχει πολύ από την οπισθοδρομική και μίζερη αντίληψη της φοβίας μη γίνει η χώρα μας «έθνος θαλαμηπόλων και σερβιτόρων», σαν τάχα να ήταν επιλήψιμα αυτά τα επαγγέλματα των πρεσβευτών στην πρώτη γραμμή του τουρισμού μας.

• Η συγκράτηση της εξόδου Ελλήνων φοιτητών για σπουδές στο εξωτερικό αφού μπορούν να έχουν παιδεία και εκπαίδευση υψηλών διεθνών προδιαγραφών που προσφέρουν τόσον ο δημόσιος όσο και ο ιδιωτικός τομέας στην Ελλάδα 

• Η προβολή της ανώτατης εκπαίδευσης στο τουριστικό και ξενοδοχειακό μάνατζμεντ ως προϋπόθεση για τη βελτίωση της ποιότητας των υπηρεσιών που προσφέρει η χώρα μας.

• Η προβολή της Ελλάδος ως προορισμού τουριστικής και ξενοδοχειακής παιδείας και εκπαίδευσης προκειμένου να προσελκύσουμε φοιτητές και φοιτήτριες από πολλές χώρες, συμβάλλοντας έτσι στην ανάπτυξη του τουρισμού μας.Όλα αυτά θα μπορούσαν να επιτευχθούν αν οι πολιτικές δυνάμεις της χώρας αποφασίσουν να βάλουν ένα χεράκι αναλαμβάνοντας, επί τέλους, τις δικές τους ευθύνες.

Ημερίδα για την προβολή της Ελλάδος ως Διεθνούς Εκπαιδευτικού Προορισμού

Εισαγωγικές Παρατηρήσεις του Νίκου Σκουλά, Προέδρου του TRINITY International School of Tourism Management στην Ημερίδα για την Προβολή της Ελλάδος ως Διεθνούς Εκπαιδευτικού Προορισμού Τουριστικού Management

Ξενοδοχείο Electra Palace, Αθήνα, 7 Μαΐου 2008 

Αποτελεί πλέον κοινό τόπο η διαπίστωση ότι ο τουρισμός είναι ο μεγαλύτερος, γοργότερα αναπτυσσόμενος, πιο συναρπαστικός και πιο ανταγωνιστικός τομέας της οικονομίας διεθνώς.

Για την Ελλάδα όμως, έναν από τους δημοφιλέστερους προορισμούς στον κόσμο, έχει δυσανάλογα για το γεωγραφικό μέγεθος και τον πληθυσμό της, μεγάλη σημασία. Ως κινητήρια δύναμη της οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης

• ενισχύει την ανάπτυξη των άλλων τομέων (τρόφιμα, βιομηχανικά και βιοτεχνικά προϊόντα, άλλες υπηρεσίες κ.λπ.) με τους οποίους αποτελεί ενιαίο παραγωγικό σύμπλεγμα,
• συμβάλλει στη βελτίωση της ποιότητας ζωής και
• προσφέρει απεριόριστες ευκαιρίες επαγγελματικής και προσωπικής ανάπτυξης σε φιλόδοξους και φιλομαθείς νέους και νέες. 

Για να επιβιώσει όμως και να αναπτυχθεί, χρειάζεται άρτια εκπαιδευμένα στελέχη με πανεπιστημιακού επιπέδου τουριστική παιδεία, εκπαίδευση, κατάρτιση και κουλτούρα που, δυστυχώς, δεν υπάρχουν σε επάρκεια.

Η αντιμετώπιση της έλλειψης υψηλού επιπέδου στελεχών, έγινε θέμα επείγουσας προτεραιότητας από την ώρα που η ανταγωνιστικότητα της προσφοράς μας τέθηκε υπό αμφισβήτηση, μετά την είσοδο στην αγορά νέων ανταγωνιστών που παράγουν και προσφέρουν το καθιερωμένο μαζικό, παραθεριστικό μας προϊόν σε πολύ χαμηλότερη τιμή μια και έχουν πολύ χαμηλότερο εργατικό κόστος. Αναπόφευκτα, κατέστη αναγκαία η επανατοποθέτησή μας (repositioning) στην τουριστική αγορά με μια γρήγορη προσαρμογή στην πραγματικότητα που έχει διαμορφωθεί.

Η πραγματικότητα αυτή μας επέβαλε να δημιουργήσουμε ένα πιο σύνθετο και πιο ποιοτικό προϊόν που απευθύνεται στην ικανοποίηση των αναγκών και των επιθυμιών ενός πιο ενήμερου, πιο εκλεκτικού, πιο ενεργού, πιο απαιτητικού αλλά και πιο εύπορου τουρίστα. Για να συμβεί αυτό, χρειάστηκαν ξενοδοχειακές εγκαταστάσεις, συνεδριακά κέντρα, κέντρα ευεξίας, κέντρα τουρισμού υγείας, και άλλες συμπληρωματικές τουριστικές υποδομές για την ευχάριστη απασχόληση του ελεύθερου χρόνου των φιλοξενουμένων μας.

Στον τομέα αυτό πολλοί σοβαροί και προοδευτικοί επιχειρηματίες έχουν κάνει μεγάλες επενδύσεις με τη βοήθεια μεν της πολιτείας, αναλαμβάνοντας πάντως μεγάλα ρίσκα. Τα στατιστικά στοιχεία επιβεβαιώνουν την ορθότητα αυτών των πρωτοβουλιών, καταχωρώντας μεγάλες αυξήσεις αφίξεων και διανυκτερεύσεων στις εγκαταστάσεις φιλοξενίας υψηλών προδιαγραφών (κυρίως πεντάστερα ξενοδοχεία και ποιοτικές μονάδες εναλλακτικού τουρισμού της ενδοχώρας), ενώ οι μονάδες χαμηλότερων κατηγοριών απαξιώνονται με γρήγορους ρυθμούς.

Οι τουριστικοί επιχειρηματίες εναγωνίως αναζητούν αποφοίτους σχολών ανώτατης τουριστικής παιδείας, ενώ τα πλείστα δημόσια πανεπιστήμια παράγουν στρατιές ανέργων οι σπουδές των οποίων, ανεξάρτητα από την ποιότητα των πτυχίων που κατέχουν, δεν συνδέονται με τις ανάγκες της αγοράς εργασίας. Εξήντα χιλιάδες Ελληνόπουλα φοιτούν σε ξένα πανεπιστήμια και κολέγια (με όλες τις οικονομικές και άλλες θυσίες που αυτό συνεπάγεται), πολλά από τα οποία επιστρέφουν με πτυχία αμφιβόλου αντικρίσματος.

Στο ιστορικά παγκόσμιο κέντρο παιδείας και πολιτισμού, βρισκόμαστε στην άκρως δυσάρεστη θέση να εξάγουμε, αντί να εισάγουμε φοιτητές και συνάλλαγμα απ’ όλο τον κόσμο. Η Ελλάδα, με ζηλευτό επίπεδο ανάπτυξης και εμπειρίας στον τουρισμό και με αξιόλογα εκπαιδευτικά ιδρύματα που έχουν αναπτύξει ποιοτικά προγράμματα τουριστικής εκπαίδευσης σε στενή συνεργασία με την επιχειρηματική και επαγγελματική κοινότητα, δεν έχει λόγο να στέλνει τα παιδιά της στο εξωτερικό για σπουδές στο τουριστικό management. Αντίθετα, είναι και μπορεί να εξελιχθεί πολύ περισσότερο, σε πολύ ανταγωνιστικό διεθνή εκπαιδευτικό προορισμό για το τουριστικό μάνατζμεντ.

Αυτή η διαπίστωση μας οδήγησε να συγκροτήσουμε την Επιτροπή Πρωτοβουλίας για την Προβολή της Ελλάδος ως Διεθνούς Εκπαιδευτικού Προορισμού Τουριστικού Μάνατζμεντ η οποία οργάνωσε και το σημερινό Forum. Ιδρυτικά μέλη της Επιτροπής είναι εκπρόσωποι και καθηγητές του Πανεπιστημίου Αιγαίου, του Τ.Ε.Ι. Αθήνας και των Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων Alpine και Trinity. Βασικοί σκοποί μας:

Η ανάδειξη της πραγματικής εικόνας της σύγχρονης τουριστικής Ελλάδας που απέχει πολύ από την οπισθοδρομική και μίζερη αντίληψη της φοβίας μη γίνει η χώρα μας «έθνος θαλαμηπόλων και σερβιτόρων», σαν τάχα να ήταν επιλήψιμα αυτά τα επαγγέλματα των πρεσβευτών στην πρώτη γραμμή του τουρισμού μας.

• Η συγκράτηση της εξόδου Ελλήνων φοιτητών για σπουδές στο εξωτερικό αφού μπορούν να έχουν παιδεία και εκπαίδευση υψηλών διεθνών προδιαγραφών που προσφέρουν τόσον ο δημόσιος όσο και ο ιδιωτικός τομέας στην Ελλάδα.
• Η προβολή της ανώτατης εκπαίδευσης στο τουριστικό και ξενοδοχειακό μάνατζμεντ ως προϋπόθεση για τη βελτίωση της ποιότητας των υπηρεσιών που προσφέρει η χώρα μας.
• Η προβολή της Ελλάδος ως προορισμού τουριστικής και ξενοδοχειακής παιδείας και εκπαίδευσης προκειμένου να προσελκύσουμε φοιτητές και φοιτήτριες από πολλές χώρες, συμβάλλοντας έτσι στην ανάπτυξη του τουρισμού μας.

Κυρίες και Κύριοι,

Συνεργαζόμαστε για να περάσουμε πολλαπλά μηνύματα:

• Ο τουρισμός έχει πλέον αναδειχθεί ως μια πολύ σοβαρή, πολύπλοκη και πολυεπίπεδη οικονομική και κοινωνική δραστηριότητα. Οι άνθρωποι που θα ηγηθούν στην ανάπτυξή του, οι επιχειρηματίες και τα επαγγελματικά στελέχη, οφείλουν να αποκτήσουν πανεπιστημιακού επιπέδου γνώσεις, ικανότητες και εμπειρίες που απαιτεί το ανταγωνιστικό περιβάλλον.
• Εκτός από το επιχειρηματικό κέρδος, προσφέρει ευκαιρίες σίγουρης επαγγελματικής αποκατάστασης, καριέρας, κύρους και κοινωνικής αναγνώρισης.
• Στους νέους που προβληματίζονται για σπουδές και καριέρα, το μήνυμά μας είναι: «Ο σύγχρονος τουρισμός δεν είναι για ερασιτέχνες και περαστικούς. Χρειάζεται ανθρώπους με αληθινό ενδιαφέρον, δέσμευση και απόφαση για σκληρή αλλά ευχάριστη δουλειά».
• Για τους γονείς, το μήνυμά μας είναι: Πέρασε ο καιρός της απόκτησης ενός οποιουδήποτε «πτυχίου για το πτυχίο» που οδηγεί στην έρημο της ανεργίας και της προσωπικής απαξίωσης. Αφήστε τα παιδιά σας να επιλέξουν τον δρόμο που τους αρέσει και τα εκφράζει και στηρίξτε τα στην πορεία.
• Και μια έκκληση στην Κυβέρνηση και τις άλλες πολιτικές δυνάμεις: Δημιουργήστε προπτυχιακά τουριστικά προγράμματα στα δημόσια πανεπιστήμια και στηρίξτε τα καθώς και τα τμήματα τουριστικών σπουδών στα Τ.Ε.Ι. με επαρκή χρηματοδότηση. Δημιουργήστε το απαραίτητο νομοθετικό πλαίσιο που θα καθορίζει τους κανόνες λειτουργίας, τα ελάχιστα αποδεκτά standards, την εποπτεία και τον έλεγχο, τόσο στα μη-κρατικά όσο και στα δημόσια εκπαιδευτικά ιδρύματα.

Εύχομαι και ελπίζω, κατά την αποψινή συνάντηση, οι προτάσεις των εκλεκτών συναδέλφων μου, η συζήτηση που θα ακολουθήσει και οι δικές σας παρατηρήσεις να συμβάλουν θετικά στη βελτίωση της τουριστικής εκπαίδευσης στη χώρα μας και της καθιέρωσής μας ως διεθνούς εκπαιδευτικού προορισμού τουριστικού μάνατζμεντ με πολλαπλά οφέλη για όλους.

Συνέντευξη για την τουριστική εκπαίδευση στη Λία Φαληρέα του περιοδικού "ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ"

ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ: Όρος επιβίωσης για τον τουρισμό μας

Κύριε Σκουλά, ας υποθέσουμε πως έχω έναν γιο ή μια κόρη, απόφοιτο Λυκείου. Ερωτώ:

1. Γιατί τουριστικές σπουδές; Είναι απλά μια λύση για «κακούς» μαθητές που δεν έχουν τη δυνατότητα να γίνουν γιατροί ή δικηγόροι; 

Απάντηση: Ας ξεκαθαρίσουμε τους ορισμούς. Για μας, κακοί μαθητές δεν είναι εκείνοι που χαρακτηρίζονται έτσι από ένα παρωχημένο εκπαιδευτικό σύστημα που βασίζεται στην αποστήθιση, αρνείται την αναλυτική και κριτική σκέψη και κρίνει τον μαθητή ή τη μαθήτρια με βάση τις πανελλήνιες, στις οποίες οι νέοι μας ρισκάρουν το μέλλον τους σε μια «κακή» ή «καλή» ώρα.

Ασφαλώς πρέπει να υπάρχουν αυστηρά κριτήρια επιλογής (και εμείς τα έχουμε), αλλά αυτά πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τα συνολικά μαθησιακά επιτεύγματα και τις προοπτικές του υποψηφίου σε μια μακρά περίοδο αλλά και ένα ακόμα, πολύ σημαντικότερο κριτήριο: Τι ενδιαφέρει τον υποψήφιο; Ποια είναι τα όνειρα και οι προσωπικοί του στόχοι; Τι του αρέσει να κάνει;

Στην περίπτωσή μας, αν κάποιος δεν αγαπά τους ανθρώπους με τους οποίους θα διαδρά μια ζωή και αν δεν είναι διατεθειμένος να εργάζεται σκληρά ατελεύτητες ώρες (αυτό απαιτεί η φύση του επαγγέλματος), δεν γίνεται δεκτός. Όσοι, όμως, γίνονται δεκτοί και καταβάλλουν την απαραίτητη προσπάθεια, μπορούν να προσβλέπουν σε μια πλούσια καριέρα με πολλαπλά οφέλη. Γιατί όμως τουριστικές σπουδές και όχι σπουδές σε κάποιον άλλο κλάδο; Είναι σ’ όλους γνωστό πως το εκπαιδευτικό μας σύστημα, ιδιαίτερα εκείνο της ανώτατης εκπαίδευσης είναι ασύνδετο με τις ανάγκες της αγοράς εργασίας. Έτσι παράγουμε χιλιάδες πτυχιούχους με καλά, ενδεχομένως, πτυχία που καταλήγουν στην έρημο της ανεργίας και της μιζέριας.

Στον νευραλγικό τουριστικό και ξενοδοχειακό τομέα που αποτελεί και την κινητήρια δύναμη της οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης της χώρας, οι επιχειρήσεις αναζητούν, εναγώνια αλλά μάταια, στελέχη με πανεπιστημιακή παιδεία και εκπαίδευση για να ανταποκριθούν στις ανάγκες του σύγχρονου ανταγωνιστικού περιβάλλοντος. Σ’ αυτήν της την υποχρέωση, η πολιτεία παίρνει πολύ κακό βαθμό.

Σε κανένα κρατικό πανεπιστήμιο δεν υπάρχει και δεν λειτουργεί ούτε μια προπτυχιακή σχολή ή τμήμα για το τουριστικό μάνατζμεντ. Για την κάλυψη αυτού του κενού και την ανταπόκριση σ’ αυτή την ανάγκη, Έλληνες ξενοδόχοι με όραμα για τον τουρισμό του μέλλοντος, χρηματοδοτούν και λειτουργούν το Εκπαιδευτικό ίδρυμα TRINITY το οποίο έχει ήδη κερδίσει παγκόσμια αναγνώριση.

2. Βέβαια, η διαχείριση του τουριστικού και ξενοδοχειακού τομέα δεν μπορεί να γίνει μονάχα από αποφοίτους πανεπιστημίων. Προφανώς χρειάζονται πολλές ειδικότητες όπως μάγειροι, σερβιτόροι, ρεσεψιονίστ, καμαριέρες, κ.λπ., Τι σπουδές και τι πρακτική προετοιμασία χρειάζονται γι’ αυτές τις ειδικότητες;

Απάντηση: Ορθή η παρατήρηση και η ερώτηση που την συνοδεύει αγγίζει την ουσία της ποιοτικής εξυπηρέτησης στα ξενοδοχεία αλλά και σε άλλες τουριστικές επιχειρήσεις. Οι άνθρωποι που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή επαφής με τον φιλοξενούμενο πελάτη – Έλληνα ή ξένο – είναι εκείνοι που διαμορφώνουν την εικόνα μας. Είναι οι κατ’ εξοχήν πρέσβεις του τουρισμού μας. Για να ανταποκριθούν ικανοποιητικά σ’ αυτή την αποστολή, χρειάζονται τρία στοιχεία: Άριστη θεωρητική εκπαίδευση και κατάρτιση, πρακτική εξάσκηση σε περιβάλλον ποιότητας αλλά και απόκτηση τουριστικής και κοινωνικής κουλτούρας. Η γνώση ξένης γλώσσας ή, καλύτερα, γλωσσών είναι αυτονόητη.

Η κατάρτιση σε τεχνικές δεξιότητες, λόγω της φύσης του γνωστικού αντικειμένου, είναι αποτελεσματική όταν γίνεται σε περιβάλλον που προσφέρει βιωματική εμπειρία στους σπουδαστές. Αυτό επιτυγχάνεται σε ικανοποιητικό βαθμό στις σχολές του ΟΤΕΚ, μέσες και ανώτερες, που στεγάζονται μέσα σε ξενοδοχειακές μονάδες, δηλαδή στο φυσικό περιβάλλον, εκεί που παράγονται και προσφέρονται οι τουριστικές υπηρεσίες και γίνεται η αναγκαία πρακτική εξάσκηση. Τα Ι.Ε.Κ. και τα Τ.Ε.Ι., δυστυχώς δεν παρέχουν τέτοιες δυνατότητες.

Για παράδειγμα, ακόμα και στο TRINITY που είναι πανεπιστημιακού επιπέδου, οι φοιτητές και φοιτήτριες διαβιούν, παρακολουθούν μαθήματα και ασκούνται μέσα στο πεντάστερο ξενοδοχειακό και συνεδριακό συγκρότημα Terra Maris. Απολαμβάνουν όλες τις υπηρεσίες και ανέσεις οι οποίες προσφέρονται στους υψηλού επιπέδου τουρίστες και έτσι αποκτούν την απαραίτητη κουλτούρα με βιωματικό τρόπο. Με την υποχρεωτική και εποπτευόμενη πρακτική εξάσκηση, κάθε καλοκαίρι, μαθαίνουν να διευθύνουν τα διάφορα τμήματα και ολόκληρη την επιχείρηση και έτσι προετοιμάζονται για διευθυντική καριέρα Στην τουριστική εκπαίδευση, είναι απολύτως απαραίτητος ο αρμονικός συνδυασμός επιστημονικής θεωρίας και πρακτικής εφαρμογής σε πραγματικές συνθήκες λειτουργικής καθημερινότητας.

3. Ποια είναι η σημερινή κατάσταση της τουριστικής μας αγοράς και πως εξελίσσεται; Τι προσδιορίζει την ανταγωνιστικότητα για μας; Mε βάση τις διεθνείς τάσεις και τη θέση μας στην αγορά, τι καινούργιο και πιο ενδιαφέρον μπορούν να ακολουθήσουν οι νέοι;
Απάντηση: Όλο το σύστημα της τουριστικής εκπαίδευσης, επί δεκαετίες, ήταν προσαρμοσμένο στο προϊόν που ζητούσαν και, εν πολλοίς, ζητούν ακόμα οι μεγάλοι ξένοι τουριστικοί οργανισμοί και προσφέραμε εμείς, ικανοποιώντας τις συγκεκριμένες ανάγκες του μαζικού, παραθεριστικού και συνεπώς εποχικού τουρισμού,το γνωστό «ήλιος, θάλασσα» και κάποιες, αρχαιολογικού και ενίοτε φυσιολατρικού χαρακτήρα εκδρομές.

Η εκπαίδευση είχε στόχο την απόκτηση τεχνικών, κυρίως, δεξιοτήτων για το προσωπικό εξυπηρέτησης και διαχειριστικών και, όχι κατ’ ανάγκην, διευθυντικών γνώσεων και ικανοτήτων, για στελέχη ξενοδοχειακών μονάδων και τουριστικών γραφείων. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα τη δυσκολία προσέλκυσης φιλόδοξων και ταλαντούχων υποψηφίων για τις τουριστικές σχολές και την έξοδο από το επάγγελμα διπλωματούχων των τουριστικών σχολών που δεν βολεύονταν με εξάμηνη εργασία και εξάμηνη αργία με την ταπεινωτική εξάρτηση από το Ταμείο Ανεργίας. Η κατάσταση αυτή οδηγούσε στην πρόσληψη ανειδίκευτων και απαίδευτων υπαλλήλων που «μετά το μάζεμα των ελιών» και την περαίωση άλλων αγροτικών ασχολιών, έρχονταν να καλύψουν, ευκαιριακά, εποχικές ανάγκες του τουρισμού.

Ένας πολύ μεγάλος αριθμός επιχειρηματιών-εργοδοτών φαίνεται να βολεύτηκε μ’ αυτή την κατάσταση. Η αδυναμία αυτής της προσέγγισης έγινε προφανής όταν νέοι ανταγωνιστές με πολύ χαμηλότερο από μας κόστος παραγωγής (ωριαίο κόστος προσωπικού που δεν ξεπερνά το ένα τέταρτο του δικού μας) μπήκαν δυναμικά στη γειτονιά μας προσφέροντας μια ασυναγώνιστη σχέση αξίας/τιμής στον φιλοξενούμενο τουρίστα. Αποτέλεσμα: η ανταγωνιστικότητά μας μπήκε σε περίοδο παρατεταμένης κρίσης αφήνοντας τα ξενοδοχεία από Γ’ κατηγορίας και κάτω (και αρκετά Β’), χωρίς ελπίδα επιβίωσης.

Η εκ των πραγμάτων επιβαλλόμενη ανάγκη επανατοποθέτησης στη διεθνή τουριστική αγορά (repositioning) με αναβαθμισμένα, πιο ποιοτικά και πιο σύνθετα προϊόντα που ικανοποιούν πιο εκλεκτικούς, πιο απαιτητικούς και πιο εύπορους τουρίστες συνάντησε μεγάλα εμπόδια. Παρά την προφανή υστέρησή μας σε γενικές υποδομές που εξασφαλίζουν άνετη προσβασιμότητα (αεροδρόμια, λιμάνια, οδικά δίκτυα, κ.λπ.), πολλοί επιχειρηματίες με όραμα, τόλμη και επαγγελματισμό, κατάφεραν να φτιάξουν αξιόλογες μονάδες σε μορφή σύγχρονων ολοκληρωμένων συγκροτημάτων εμπλουτισμένων με σύγχρονους συνεδριακούς χώρους, spa, κέντρα θαλασσοθεραπείας, αθλητικο-τουριστικές εγκαταστάσεις, και χώρους εστίασης που προσφέρουν πλούσιες γαστρονομικές και οινικές εμπειρίες.

Αυτή η υψηλού επιπέδου τουριστική προσφορά, δημιουργεί ευκαιρίες σε νέα και ενδιαφέροντα επαγγέλματα και καριέρες για φιλόδοξους νέους που ακολουθούν εξειδικευμένες σπουδές. Για παράδειγμα, οι πρώτοι απόφοιτοι του τετραετούς προγράμματος του TRINITY στον τομέα ConventionEvent & Exhibition Management θα εισέλθουν στην εξειδικευμένη και γοργά αναπτυσσόμενη αυτή αγορά, τον Απρίλιο του 2008 και είναι ήδη περιζήτητοι.

4. Τι προτείνετε; Δευτεροβάθμιες, ανώτερες, ανώτατες, μεταπτυχιακές σπουδές; Δημόσια ή ιδιωτική εκπαίδευση; Στην Ελλάδα ή στο εξωτερικό; Ποια επιλογή σπουδών υπόσχεται καλύτερη επαγγελματική αποκατάσταση και καριέρα;
Απάντηση: Η συζήτησή μας, βεβαίως, αφορά στην τουριστική εκπαίδευση. Για νέους και νέες που δεν ενδιαφέρονται για πανεπιστημιακές σπουδές, οι δημόσιες σχολές του ΟΤΕΚ (πρώην ΕΟΤ), μέσες και ανώτερες, είναι ό,τι καλύτερο διαθέτουμε και τις συνιστώ ανεπιφύλακτα.

Στα ερωτήματα δημόσια ή ιδιωτική εκπαίδευση, στην Ελλάδα ή στο εξωτερικό, η επιλογή, πιστεύω πρέπει να γίνεται στη βάση δυο κριτηρίων: Ποιότητα σπουδών (ουσιαστικό αντίκρισμα του πτυχίου στην αγορά εργασίας) και κόστος σπουδών. Ελληνικά Δημόσια: Όπως είπαμε, δεν υπάρχει καμιά προπτυχιακή σχολή στα Ελληνικά δημόσια πανεπιστήμια για τουριστικό και ξενοδοχειακό μάνατζμεντ. Κρίμα! Δύο-τρία ΤΕΙ (Αθήνα, Ηράκλειο, Θεσσαλονίκη) καθώς και τα πολύ καλά μεταπτυχιακά προγράμματα των Πανεπιστημίων Αιγαίου, Πειραιώς και Πάτρας, προσφέρονται για καριέρα σε επιτελικές θέσεις του δημοσίου αλλά όχι για τον ιδιωτικό τομέα. Οι τριετούς φοίτησης Ελβετικές επαγγελματικές σχολές είναι καλές με επαρκή πρακτική εξάσκηση, αλλά ακριβούτσικες και δεν προσφέρουν γενική παιδεία. Τα Αγγλικά κολεγιακά και πανεπιστημιακά τουριστικά προγράμματα είναι, στη μεγίστη πλειονότητά τους, πολύ θεωρητικά και δεν εξασφαλίζουν απασχόληση και καριέρα στον ιδιωτικό τομέα. Συνιστώ προσοχή. Το καλύτερο επίπεδο σπουδών για τουριστικό και ξενοδοχειακό μάνατζμεντ σε συνδυασμό με πρακτική εξάσκηση (internship) προσφέρεται σε πανεπιστημιακά ιδρύματα των ΗΠΑ και του Καναδά (με μερικά από τα οποία συνεργαζόμαστε ισότιμα), όμως το κόστος διδάκτρων και διαμονής είναι δυσβάσταχτο για τη μέση Ελληνική οικογένεια.

Το πρόγραμμα σπουδών του TRINITY επικεντρώνεται στο Τουριστικό και Ξενοδοχειακό Μάνατζμεντ, είναι δε εμπλουτισμένο με έναν σημαντικό αριθμό μαθημάτων γενικής πανεπιστημιακής παιδείας για την ολοκλήρωση του μορφωτικού ορίζοντα των φοιτητών του, ενώ προσφέρεται και μεταπτυχιακό πρόγραμμα με ευθύνη και υπογραφή Αμερικανικού πανεπιστημίου. Παράλληλα, παρέχει στους φοιτητές και φοιτήτριές του αμειβόμενη πρακτική εξάσκηση, εξασφαλισμένη επαγγελματική αποκατάσταση και ευκαιρίες διεθνούς καριέρας στο τουριστικό και ξενοδοχειακό μάνατζμεντ για τους πτυχιούχους, ενώ το κόστος σπουδών είναι πολύ προσιτό για τη μέση ελληνική οικογένεια.

Χρησιμοποιεί ήδη αυστηρά συστήματα αξιολόγησης λειτουργίας, ακαδημαϊκών προγραμμάτων, διδασκόντων και φοιτητών προκειμένου να εξασφαλίσει υψηλή ποιότητα σπουδών. Φιλοξενεί ήδη φοιτητές από 18 χώρες.

5. Ποια εκπαιδευτήρια κάνουν καλά τη δουλειά τους και ποιοι μας κοροϊδεύουν για να πληρώνουμε δίδακτρα; Με ποιο θεσμικό πλαίσιο εποπτεύει, ελέγχει και πιστοποιεί η Πολιτεία; Από ποιον και με ποια κριτήρια κατοχυρώνονται τα επαγγελματικά δικαιώματα των αποφοίτων;

Απάντηση: Υπάρχουν κάποια σοβαρά εκπαιδευτήρια που κάνουν συνειδητά τη δουλειά τους και υπάρχουν πολύ περισσότερα που εκμεταλλεύονται την άγνοια των γονέων και την επιθυμία τους να πάρουν τα παιδιά τους κάποιο πτυχίο. Τα τελευταία τα ονομάζω «εκπαιδευτικά παραμάγαζα». Δεν θα μπω στον πειρασμό να κατονομάσω με κίνδυνο να παρανομήσω. Εξάλλου, κανείς δεν με διόρισε κριτή. Όμως, ας μου εξηγήσει κάποιος πώς είναι δυνατόν, από λίγα δωμάτια ενός κτηρίου, να προσφέρονται, με αδρή αμοιβή, έως 20 Bachelor Degrees και έως 15 Master Degrees.

Τι αντίκρισμα άραγε έχουν αυτά τα πτυχία και ποιες ελπίδες απασχόλησης προσφέρουν;. Ας είναι προσεκτικοί οι γονείς και οι νέοι που θέλουν να σπουδάσουν. Ο μεγάλος ένοχος όμως σ’ αυτή την εκπαιδευτική παρωδία είναι το κράτος. Το τεράστιο νομοθετικό κενό που αφήνει η έλλειψη νομοθετικού πλαισίου για την μη κρατική παιδεία και εκπαίδευση, επιτρέπει σ’ όποιον επιθυμεί να ιδρύσει εκπαιδευτήριο με μια απλή δήλωση στην αρμόδια Διεύθυνση Εμπορίου της Νομαρχίας που θα ονομάζεται «Εργαστήριο Ελευθέρων Σπουδών». Χωρίς προϋποθέσεις, χωρίς standards, χωρίς εποπτεία, χωρίς αξιολόγηση και χωρίς κανέναν έλεγχο. Όλοι στο ίδιοι τσουβάλι – καλοί, μέτριοι και κακοί.

Το αποκορύφωμα της ιλαροτραγωδίας είναι ότι όσα από τα εκπαιδευτήρια κατάφεραν να γίνουν παραρτήματα Αγγλικών Κολεγίων, πολλά από τα οποία είναι αμφιβόλου ποιότητας, μπορούν να κατοχυρώσεων επαγγελματικά δικαιώματα για τους αποφοίτους τους, ενώ καλά σχολεία όπως το Alpine και το Deree, μένουν απ’ έξω. Πώς γίνεται αυτό; Με βάση την οδηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης 36/2005, απόφοιτοι παραρτημάτων Ευρωπαϊκών Κολεγίων αποκτούν επαγγελματικά δικαιώματα από 30 Σεπτεμβρίου 2007.

6. Μετά από όσα είπαμε, τι πρέπει να κάνει το Ελληνικό κράτος για να δημιουργήσει ένα εκπαιδευτικό σύστημα που θα υπηρετήσει την ορθή ανάπτυξη του τουρισμού της χώρας;

Απάντηση: Να προχωρήσει σε ριζική αναδιάρθρωση του εκπαιδευτικού συστήματος για τον τουρισμό. Είναι καιρός το κράτος:

α) Να πάψει να εθελοτυφλεί, δίνοντας στη σοβαρή ανώτατη μη-κρατική τουριστική παιδεία την αναγνώριση που της ανήκει αντί να της φέρνει εμπόδια.

β) Να προχωρήσει αμέσως στη δημιουργία τουριστικών και ξενοδοχειακών σχολών στα δημόσια πανεπιστήμια.

γ) Τόσο στη δημόσια όσο και στην ιδιωτική ανώτατη τουριστική παιδεία να καθιερωθούν υψηλά διεθνήstandards,να υπάρξει αυστηρή εποπτεία με βάση αυτά τα standards και να υπάρχει αξιολόγηση σχολών, προγραμμάτων και διδακτικού προσωπικού με αντικειμενικά κριτήρια, παρά την αντίδραση του βολεμένου καδημαϊκού κατεστημένου.

δ) Ο αριθμός των εισακτέων στις πανεπιστημιακές και άλλες σχολές να συνδέεται με τη ζήτηση στην αγορά εργασίας. ε) Να προχωρήσει στην εκ βάθρων αναδιοργάνωση της επαγγελματικής και συνεχιζόμενης κατάρτισης, με βάση δοκιμασμένα διεθνή πρότυπα. Για όλα αυτά φαίνεται να συναινούν οι πολιτικές δυνάμεις που όμως δεν βρήκαν το θάρρος να συγκρουστούν με τις συντεχνίες. Ας το κατανοήσουμε. Το σκληρό ανταγωνιστικό περιβάλλον δεν θα μας περιμένει.